Reşat Nuri Güntekin, Çalıkuşu kitap özeti
Roman, Feride’nin hatıra defteridir.Feride ,kendisine yabancı bir şehirde bir otel odasında geriye dönerek çocukluk ve ilk genç kızlık dönemlerini anlatır. Kendi deyimiyle ‘bambaşka bir çocuk’ olan Feride bir süvari binbaşının kızıdır.Feride, küçük yaşta annesini kaybeder. Birkaç yıl sonrada babasını kaybedince Erenköy Kozyatağındaki teyzesinin himayesinde büyür. Bir Fransız yatılı okulunda okur.
Zeki ,başarılı aynı zamanda yaptığı yaramazlıklarla çevresindekilerin dikkatini çeker.Bu nedenle arkadaşları ‘çalıkuşu’ adını takarlar.Teyzesinin oğluyla yani Kamuran’la aralarında bir aşk başlar.Kamuran, Feride ile evlenmeyi aklına koymuştur.
Önce nişanlanırlar.Kamuran dört yıl için Avrupa’ya gider. Bu arada Feride okulunu bitirir.Düğünden üç gün önce çarşaflı bir genç hanım Feride’yi ziyaret ederek, İsviçre’de bulunduğu sırada Kamuran’ın, Münevver adında hasta bir genç kadına evlenme vaadinde bulunduğunu söyler.Kamuran’ın, Münevver’e yazdığı mektupları verir. Münevver de Kamuran’ı sevmiştir.
Bunun üzerine Feride köşkten kaçar.Herkes onun yeni bir delilik icat ettiğini sanadursun emektar bir kadının evine sığınan Feride lise diplomasından cesaret alarak Anadolu’da öğretmenlik ister.Bunu da başarır. Bursa vilayetinde bir okula tayin edilir.O günden sonra başından geçenleri bir mektup defterine not etmeye başlar.Kasabada boş yer olmadığı için ,Feride’yi Zeyniler Köyü denilen hiçbir öğretmenin gitmeyi kabul etmediği kuş uçmaz, kervan geçmez, bir köye verirler.Orada öğrencilerden bir kaçı ,küçük Vehbi ve bilhassa Munise, Feride’nin tesellisi olur.
Bütün kız çocuklarının Ayşe ya da Zehra diye adlandırıldığı bu köyde Munise adı Feride’ye çok cana yakın gelmiştir.Kızı evlat edinmek ister.Munise köylülerin sevmediği bir kötü kadının kızıdır. Kadın kocasından başka bir erkeği sevdiği için Munisenin babası köyden başka bir kadınla evlenmiş ve annesini boşamıştır.Çalıkuşu bir çok zorluğu yenerek Munise’yi yanına almayı başarır.Bu köydeyken ,bir ara uzun yıllar doktorluk yapan Hayrullah Bey ile tanışır. Feride, güzel bir kızdır.Güzelliği tayin olduğu her yerde başına dert açar.
Bu nedenle sık sık yer değiştirir.Çanakkale’ye,İzmir’e, sonunda Kuşadası’na gönderilir.Burada hizmet yapan Hayrullah Bey ile tekrar karşılaşır.Aralarındaki arkadaşlık dedikodu konusu olur.Bunun üzerine kağıt üzerinde evlenirler.Bu arada Munise bir hastalıktan dolayı ölür. Munise’nin ölümüne Feride çok üzülür.
Hayrullah Bey, Feride’nin tuttuğu hatıra defterinden onun hala Kamuran’ı sevdiğini anlar.Hastalanınca ölümünden sonra Kamuran’a verilmek üzere Feride’ye bir zarf bırakır .Kısa bir süre sonra ölür. Feride, bu zarfı Kamuran’a götürür.Zarfın içinde Feride’nin hatıra defteri vardır.Kamuran defteri okuduğunda Feride’nin hala kendisini sevdiğini anlar, onu bırakmaz, evlenirler.
