Milli mücadelenin kahraman komutanları
1 – GAZİ MUSTAFA KEMAL ATATÜRK
(1881 – ∞) Selanik’te dünyaya geldi. Trablusgarp savaşından başlamak üzere 1. Dünya savaşının ve Kurtuluş Savaşı’mızın hemen tüm cephelerinde komutan olarak en önde yer aldı. Verdiği isabetli kararları, vatanını canından aziz bilip bağımsızlık için en ön saflarda yer alması ve cesaretli hamleleri ile muharebe kaybetmeyen tek komutan olarak tarihe geçti, sayısız zaferlere imza attı. Çanakkale ve Sakarya Meydan muharebeleri ile destanlaştı. Gerek planlama ve gerekse icra yönüyle tüm muharebelerinde başarıya ulaştı, tüm zorluklara ve yokluklara vatan sevgisi ve iman gücüyle katlandı ve sonuçta milletinden ve imanından aldığı güçle azim ve kararlılığının mükafatını gördü. Ulusun Atatürk’ü oldu, başkomutan ve başöğretmen oldu. Barışı sonuna kadar zorlayan ve savaşı makul sebepler olmaksızın cinayet olarak tasvir eden Atatürk, mertliği, askeri dehası, bilgisi ve esirlere gösterdiği merhamet ile de efsaneleşti, dünyanın itibarını kazandı. Aldığı sayısız yaralara ve geçirdiği hastalıklara rağmen durmaksızın cepheden cepheye koşan Atatürk, dava ve silah arkadaşları ile birlikte adını dünya ve İslam tarihine altın harflerle yazdırdı.Başarılarıyla tüm mazlum devletlere ve Türk-Müslüman uluslara umut ve rehber oldu. Atatürk ayrıca zaferlerini diplomasi yoluyla masa başında muhafaza eden en akıllı ve öngörülü komutan olarak da tarihe geçti.
2 – MAREŞAL MUSTAFA FEVZİ ÇAKMAK
(1876-1950) İstanbul’da doğdu. 1896’da Harp Okulunu, 1898’de de Harp Akademisini bitirdi. Trablusgarp, Balkan, I. Dünya Savaşlarında görev aldı. 1918’de Genelkurmay Başkanı, 1920’de Harbiye Nazırı (Bakanı) oldu. Milli Mücadele’ye katılmak üzere 1920 yılında Ankara’ya geldi. Milli Savunma Bakanlığına getirildi. 1921’de Genelkurmay Başkanı oldu. Aynı yıl Orgeneralliğe, 1922’de de Mareşalliğe terfi etti. 1924-1944 yılları arasında Genelkurmay Başkanlığı yaptı. Yaş haddinden emekliye ayrıldı. TBMM’de 14 Ağustos 1923’e kadar Kozan Milletvekili olarak görev yaptı. Daha sonra İstanbul Milletvekili seçildi. 31 Ekim 1924’te milletvekilliğinden istifa etti. 1946-1947 yılları arasında İstanbul Bağımsız Milletvekili olarak TBMM’de görev yaptı. İstanbul’da öldü.
3 – ORGENERAL CEVAT ÇOBANLI
(1871-1938) İstanbul’da doğdu.1891’de Harp Okulunu, 1894’te de Harp Akademisini bitirdi. Trablusgarp, Balkan ve I. Dünya Savaşları’nda görev aldı. Çanakkale Deniz Muharebeleri’nde üstün başarı kazandı. Harbiye Nazırlığı (1918), Genelkurmay Başkanlığı (1919) görevlerinde bulundu. 16 Mart 1920’de İstanbul işgal edilince tutuklanarak Malta’ya sürüldü. 1921 yılında yurda dönünce, Elcezire Cephesi Komutanı olarak Istiklal Savaşı’na katıldı. Büyük Zafer’den sonra bir süre 3’ncü Ordu Komutanlığı yaptı. 1923-1924 yılları arasında Elazığ Milletvekili olarak TBMM’de görev aldı. Orgeneral rütbesine yükseldi (1926). Askerî Şura Üyeliği, Generaller Askerî Mahkemesi Başkanlığı görevlerinden sonra 1935 yılında emekliye ayrıldı. İstanbul’da öldü.
4 – ORGENERAL YAKUP ŞEVKİ SÜBAŞI
(1876-1939) Harput’ta doğdu. 1896’da Harp Okulunu, 1900’de de Harp Akademisini bitirdi. Balkan ve I. Dünya Savaşları’nda görev aldı. 1916 yılında Tümgeneralliğe terfi etti. 16 Mart 1920 günü İstanbul işgal edilince tutuklanarak Malta’ya sürüldü. 1921 yılı sonbaharında İnebolu’ya geldi. 2’nci Ordu Komutanı olarak istiklal Savaşı’na katıldı. 1922’de Korgeneral, 1926’da da Orgeneral rütbesini aldı. 1924 yılında Yüksek Askerî Şûra üyeliğine atandı. Bu görevde iken 20 Aralık 1939 tarihinde İstanbul’da öldü.
5 – ORGENERAL FAHRETTİN ALTAY
(1880-1974) İşkodra’da doğdu. 1900’de Harp Okulunu, 1902′ de de Harp Akademisini bitirdi. Balkan ve I. Dünya Savaşları’nda görev aldı. İstiklal Savaşı’na Süvari Grup Komutanı, Süvari Kolordusu Komutanı olarak katıldı. Cumhuriyet’in ilanından sonra 2’nci Ordu, 1933’ten itibaren de l’nci Ordu Komutanlığı görevlerinde bulundu 1921’de Tümgeneral, 1922’de Korgeneral ve 1926’da da Orgeneralliğe terfi etti. 14 Ekim 1945’te Yüksek Askerî Şûra Üyesi iken emekliye ayrıldı. TBMM’de I. Dönem Mersin, II. Dönem İzmir ve VIII. Dönem Burdur Milletvekili olarak yasama çalışmalarına katkıda bulundu. İstanbul’da öldü.
6 – ORGENERAL KAZIM FİKRİ ÖZALP
(1882-1968) Makedonya’da Köprülü’de doğdu. 1902’de Harp Okulunu, 1905’te de Harp Akademisini bitirdi. Balkan ve I. Dünya Savaşlarında görev aldı 61. Tümen Komutanı iken İstiklal Savaşı’na katıldı Kocaeli Bölge Komutanı, Mürettep Kolordu Komutanı ve 3’ncü Kolordu Komutanı olarak yararlı hizmetler yaptı. 1921’de Tümgeneral, 1922’de Korgeneral rütbeleri verildi. 1922 yılı başında Millî Savunma Bakanı oldu 1926’da Orgeneralliğe terfi ettikten bir yıl sonra askerlikten emekliye ayrıldı. TBMM ‘de I-VIII, Dönem Balıkesir, IX. Dönem Van Milletvekili olarak görev yaptı. 1924-1935 yılları arasında TBMM Başkanlığı görevinde bulundu. 1935’te tekrar Milli Savunma Bakanı oldu. Ankara’da öldü.
7 – ORGENERAL ABDURRAHMAN NAFİZ GÜRMAN
(1882-1966) Bodrum’da doğdu. 1903’te Harp Okulunu, 1906’da da Harp Akademisini bitirdi. Trablusgarp; Balkan ve I. Dünya Savaşlarında görev aldı. 8 Şubat 1921 tarihinden itibaren İstiklâl Savaşı’na katıldı. 1926’da Tümgeneral 1930’da Korgeneral ve 1940 yılında da Orgeneralliğe terfi etti. 2’nci Ordu Komutanlığı (1940-1945). Yüksek Askeri Şûra Üyeliği (1945-1949) yaptıktan sonra Genelkurmay Başkanlığına getirildi (1949). Bu görevinden 6 Temmuz 1950’de emekliye ayrıldı. 27 Mayıs 1960 hareketinden sonra oluşturulan Kurucu Meclise üye seçildi. İstanbul’da öldü.
8 – ORGENERAL MUSTAFA İSMET İNÖNÜ
(1884-1973) İzmir’de doğdu. 1903’te Mühendishane-i Berrî-i Hümayunu(Topçu Okulu), 1906’da da Harp Akademisini bitirdi. Balkan ve I. Dünya Savaşlarında görev aldı. 1920 yılı başlarında Ankara’ya gelip İstiklâl Savaşı’na katıldı. Genelkurmay Başkanlığı, Batı Cephesi Komutanı olarak başarılı hizmetler yaptı. I. ve II. İnönü Muharebelerini zaferle sonuçlandırdı. 1921’de Tümgeneral, 1922’de de Korgeneralliğe yükseldi. Mudanya ve Lozan Konferanslarında TBMM Hükûmetini temsil etti. Cumhuriyet ilan edilince Başbakanlığa getirildi. 1926’da Orgeneralliğe yükseldi. Ertesi yıl askerlikten emekliye ayrıldı. TBMM’de 40 yıldan fazla milletvekilliği yaptı. Başbakanlık (1923-1924, 1925-1937, 1961-1965), Cumhurbaşkanlığı (1938-1950) görevlerinde bulundu. Ankara’da öldü.
9 – KORGENERAL NURETTİN (SAKALLI)
(1873-1932) Bursa’da doğdu. 1893’te Harp Okulunu bitirdi. 1897 Osmanlı-Yunan, Trablusgarp, Balkan ve I. Dünya Savaşlarında görev aldı. Irak Cephesi’nde Basra ve Bağdat Valiliği görevlerini de üstlendi.1918’de Tümgeneralliğe terfi etti. Mondros Ateşkes Anlaşması’ndan sonra 1919 yılında kısa süre Aydın ve izmir Valiliği görevlerinde bulundu. Temmuz 1920’de Anadolu’ya geçerek Merkez Ordusu Komutanlığı, l’nci Ordu Komutanlığı görevleriyle İstiklâl Savaşı’na katıldı. 31 Ağustos 1922’de rütbesi Korgeneralliğe yükseltildi. 1924’te Yüksek Askeri Şûra Üyeliğine atandı. Bursa Milletvekili seçilmesi üzerine 1925 yılında askerlikten emekliye ayrıldı. İstanbul’da öldü.
10 – KORGENERAL NİHAT ANILMIŞ
(1878-1954) Filibe’de doğdu. 1896’da Harp Okulunu, 1900’de de Harp Akademisini bitirdi. Balkan ve I. Dünya Savaşlarında görev aldı. 1915 yılında Tümgeneralliğe terfi etti. Elcezire Cephesi Komutanı olarak İstiklâl Savaşı’na katıldı. Zaferden sonra Askerî Yargıtay Başkanlığına atandı. 1928’de rütbesi Korgeneralliğe yükseltildi. 1942 yılında emekli oldu. Ankara Milletvekili seçilerek 1942-1943 yılları arasında TBMM’de de görev yaptı. İstanbul’da öldü.
11 – KORGENERAL ALİ FUAT CEBESOY
(1882-1968) İstanbul-Salacak’ta doğdu. 1902’de Harp Okulunu, 1905’te de Harp Akademisini bitirdi. Trablusgarp, Balkan ve I. Dünya Savaşları’nda görev aldı. 1917 yılında Tümgeneralliğe terfi etti. İstiklâl Savaşı’nın başlangıcında, Batı Anadolu Genel Kuvâ-yi Milliye Komutanı ve Batı Cephesi Komutanı olarak savaşa katıldı. 1920 yılı sonunda Moskova Büyükelçiliğine atandı. 1922’de TBMM ikinci Başkanı oldu. Korgeneral (1923) rütbesiyle 1927 yılına kadar Ordu Komutanlığı ve Milletvekilliği yaptı. TBMM’de I-II. Dönem Ankara, IV-VIII. Dönem Konya, IX. Dönem Eskişehir, X.-XI. Dönem İstanbul Milletvekili olarak görev aldı. TBMM Başkanı (1948), Bayındırlık Bakanı (1939-1943), Ulaştırma Bakanı (1943-1946) olarak devlete hizmet etti. İstanbul’da öldü.
12 – KORGENERAL MUSA KÂZIM KARABEKİR
(1882-1948) İstanbul’da doğdu. 1902’de Harp Okulunu, 1905’te de Harp Akademisini bitirdi. Balkan ve I. Dünya Savaşları’nda görev aldı. 1918 yılında Tümgeneralliğe terfi etti. 15. Kolordu Komutanı iken Mustafa Kemal Paşayı ve Milli Mücadele’yi destekledi. Doğu Cephesi Komutanlığı sırasında Kars, Ardahan, Artvin’in işgalden kurtarılmasını sağladı. 1920 yılında, rütbesi Korgeneralliğe yükseltildi. l’nci Ordu Komutanlığı yaptı (1923-1924). 1927 yılında askerlikten emekliye ayrıldı. TBMM’de I. ve II. Dönem Edirne, V. ve VIII. Dönem İstanbul Milletvekili olarak görev aldı. 1946-1948 yılları arasında TBMM’nin başkanlığını yaptı. Ankara’ da öldü.
…
Allah tamamından razı olsun, mekanları cennet olsun.
NOT: Kurtuluş Savaşımızın kahraman komutan evlatlarının detaylarına buradan ulaşabilirsiniz.
Kurtuluş Savaşımızın komutanlarının resimlerine buradan ulaşabilirsiniz.
