Türk Beşleri, Atatürk ve sanat
Besteci ve söz-müzik yazarlarından meydana gelen Türk beşleri, Cumhuriyet’in kuruluş döneminde verdikleri eserler ile edebiyat ve kültür alanında gelişmemize destek olmuş sanatçılardır.
Ulvi Cemal Erkin, Cemal Reşit Rey, Ahmet Adnan Saygun, Hasan Ferit Anlar ve Necip Kazım Akses Türk beşleri olarak bilinen ünlü bestecilerdir. Bu sanatçılar, milli kültür ve eğitim politikaları kapsamında, modern manadaki kültür ve sanatı okumaları ve Türkiye’ye uyarlamaları maksadıyla, Türk Milletini çağdaş medeniyetler seviyesine çıkarmak gayretindeki ulu önder Atatürk tarafından yurt dışına eğitim almak üzere gönderilmiştir.
Hepsinin ortak amacı; Batı Müziği yapısı içinde Klasik Türk müziği ve Türk Halk Müziğinin renklerini kullanmaktır. Bu sanatçılar yurt dışında aldıkları eğitim neticesinde Türk Müziği üzerine araştırmalar yaparak, geleneksel müziğimizin renklerini, ritmini, koro ve orkestra yapıtlarında işlemişler, Türk motiflerinin evrensel müzikte yer almasında öncü olmuşlardır.
Türk Beşleri, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk döneminde klasik batı müziğinde Türk unsurlara özgü ilk temelleri atan bestecilerdir. Bugün Türkiye’de klasik batı müziği sanatçıları ve dinleyicileri, bu sanat alanındaki varlıklarını, bu çekirdek kadronun yayınladığı makaleler, başlattıkları etkinlikler, yaptıkları siyasi yönlendirmeler, yetiştirdikleri sanatçılar sayesinde yaratmış oldukları kültür ortamına borçludurlar.
Atatürk’ün aydınlanma-çağdaşlaşma devriminin bir parçası olarak doğan Türk Beşleri Cumhuriyet inkılaplarının sanatsal boyutuna katkı sağlayan değerli sanatçılardır. Halkın, her alanda makus talihinden kurtulup modern ve çağdaş bir yapıya kavuşturulmasını hedefleyen Türk inkılabı kapsamında ve ileri görüşlü ulu önderin öngörü ve katkılarıyla, bu sanatçılar öncü rol oynamış ve modern Türk müziğinin önderi ve öğreticisi olmuşlardır.
Cemal Reşit Rey (1904 – 1985)
Ulvi Cemal Erkin (1906 – 1972)
Hasan Ferid Alnar (1906 – 1978)
Ahmed Adnan Saygun (1907 – 1991)
Necil Kazım Akses (1908 – 1999)
Cemal Reşit Rey
İstanbul konservatuarındaki öğretmenliğine Cumhuriyet ilan edilir edilmez başlamıştır. Fransa kültürüne yakın durmaktadır. Bestecilik ve orkestra dallarında Fransa’da eğitim görmüştür.
Ulvi Cemal Erkin
Oyun havaları şeklinde düzenlediği besteleriyle bilinmektedir. Ailesi de müziğe yakındır. Kendisinin müziğe ilgili muhtemelen buradan gelmektedir.
Hasan Ferit Anlar
Geleneksel müziğe daha küçük yaşlardan yatkın olan Anlar’ın ailesi de geleneksel müzik ile uğraşmaktadır. Hasan Ferit Anlar kanun çalmayı çok istiyordu. Bu sebeple özel hocalardan eğitim aldı. Dünya üzerindeki ilk konçertoyu yazan kişi olarak bilinmesinin yanında Viyana’ya gönderilip orada eğitim almıştır.
Ahmet Adnan Saygun
Daha on yaşlarındayken müziğe yeteneği olduğu anlaşılan Saygun, Paris’te eğitim görmüştür. 1947 senesinde Paris’te Yunus Emre Oratoryosu adlı eserini seslendirmiştir ve gurur kaynağımız olmuştur.
Necip Fazıl Akses
Viyana’da eğitim alan Akses’in çalışmaları daha çok piyano üzerinedir. Ayrıca minyatür sanatında da kendisini göstermektedir.
