Ali Fuat Cebesoy, Korgeneral (1317 – P.28) (1882 – 1968)
Aile Durumu
23 Eylül 1882’de İstanbul’da doğdu. BMM Hükûmetinin kuruluşunda ilk Bayındırlık Bakanı olan İsmail Fazıl Paşa’nın oğludur.
10 Ocak1968’de İstanbul’da vefat etti. Geyve civarındaki Ali Fuat Paşa İstasyonu’nda aynı adı taşıyan caminin avlusunda gömülüdür. Ailesinin yerinde kalmasını istemesi sebebiyle naaşı devlet mezarlığına nakledilmedi.
Öğrenim Durumu
İlk öğrenimini Erzincan’da yaptıktan sonra orta ve lise eğitimini İstanbul’da St. Josef’te tamamladı. 13 Mart 1899’da girdiği Harp Okulundan 9 Ocak 1902’de teğmen, devam ettiği Harp Akademisinden 11 Ocak 1905’te kurmay yüzbaşı olarak mezun oldu. Fransızca ve Almanca biliyordu.
Yükselme Tarihleri
9 Ocak 1902’de teğmen
5 Aralık 1902’de üsteğmen,
11 Ocak 1905’te kurmay yüzbaşı,
20 Haziran 1907’de kurmay kıdemli yüzbaşı,
27 Kasım 1911’de kurmay binbaşı,
1 Mart 1914’te kurmay yarbay,
14 Aralık 1915’te albay,
2 Aralık 1917’de tümgeneral,
24 Eylül 1923’te korgeneral.
Askerî Görevleri
Harp Akademisinden mezun olduktan sonra, kurmay stajı için 5’inci Ordu emrinde Beyrut’ta 28’inci Süvari Alayının 4’üncü Bölüğüne, daha sonra yine aynı bölgede 11’inci Nişancı Taburu 10’uncu Bölüğe atandı.
28 Haziran 1906’da 3’üncü Ordu emrinde (Selanik’te) 15’inci Numune Sahra Topçu Alayı 4’üncü Bölükte görev yaptı.
20 Haziran 1907’de Selanik’te Topçu Numune Alayında Topçu Tabiye Öğretmeni,
14 Ağustos 1907’de emrine verilen bir taburla Karaferye bölgesinde çıkan Rum ve Ulahların ayaklanmasını bastırmakla görevlendirildi. Daha sonra Karaferye Mıntıkası Komutanı olarak atandı. Bu görevde altı ay bir tabur ve bir müstakil bölükle eşkıya takibinde bulundu.
Ocak 1908’de 3’üncü Süvari Tümeni Kurmaylığına,
9 Şubat 1909’da Roma Ataşemiliterliğine atandı.
1911 yılında çıkan Trablusgarp savaşı üzerine İstanbul’a geldi ve daha sonra Manastır’da teşkil edilen Garp Ordusu Kurmaylığına atandı.
27 Kasım 1911’de Manastır’dan İstanbul’a döndü ve kendisine 7’inci Kolordu kurmaylığı görevi verildiğinden Üsküp’e döndü.
Haziran 1912’de İpek ve Yakova’yı muhasara altına alan Arnavut isyancılara karşı Üsküp’ten sevk edilen Müfreze Komutanı (üç piyade taburu, bir dağ bataryası, bir mitralyöz bölüğü) olarak tayin edildi.
14 Ağustos 1912’de İtalya’nın durumuyla ilgili bilgi almak üzere Avrupa’ya gitti.
1912 yılında başlayan Balkan Savaşı’nda Yanya Kolordusu Kurmay Başkan Vekili olarak tayin edildi.
Daha sonra 23’üncü Tümen Komutanı olarak atandı.
1 Mart 1913’te yaralanarak esir düştü.
Kasım 1913’te esaretten döndü.
15 Aralık 1913’te Genelkurmay Başkanlığı 2’nci Şube Müdürü olarak atandı. Aynı zamanda Esir Mübadele Komisyonunda görev aldı.
8 Ocak 1914’te 4’üncü Ordu 8’inci Kolordu Kurmay Başkanlığına atandı.(Sina – Filistin Cephesi)
19 Eylül 1914’te Kanal’a karşı taarruz edecek olan ordunun merkez kuvvetini teşkil eden 25’inci Tümen Komutanlığına atandı (Bu tümenle Sina – Filistin Cephesi’nden sonra Çanakkale Cephesi’nde görev almış; ancak Çanakkale Cephesi’ndeki muharebelere katılmamıştır.).
13 Şubat 1916’da 14’üncü Tümen Komutanlığına atandı.
14 Haziran 1916’da 2’nci Ordu emrine atanarak Kafkas Cephesi’ndeki muharebelere katıldı.
30 Eylül 1916’da 16’ncı Kolordu 5’inci Tümen Komutanı (Bitlis ve Van bölgesinde yapılan muharebelere katıldı.),
12 Ocak 1917’de 2’nci Ordu emrine girdi,
30 Nisan 1917’de 3’üncü Tümen Komutanı,
30 Haziran 1917’de 20’nci Kolordu Komutanlığına atandı ve aynı zamanda (Mondros Mütarekesi’nden sonra) kısa bir süre 7’nci Ordu Komutan Vekilliği yaptı (Filistin Cephesi’ndeki muharebelere katıldı.).
28 Ağustos 1919’da İstanbul Hükûmeti tarafından azledildi.
9 Eylül 1919’da Sivas Kongresi kararıyla 20’nci Kolordu Komutanlığı görevi uhdesinde kalmak üzere Batı Anadolu Genel Kuvayımilliye Komutanlığına tayin edildi.
25 Haziran 1920’de Batı Cephesi Komutanlığına atandı ve aynı zamanda TBMM Üyesi olarak görev yaptı.
9 Kasım 1920’de TBMM Hükûmetinin Moskova Büyükelçiliğine tayin edildi.
13 Aralık 1922’de TBMM üyesi ve Meclisin İkinci Başkanı oldu.
21 Ekim 1923’te Meclisteki görevleri baki kalmak üzere 2’nci Ordu Müfettişliğine atandı (Meclis kararıyla süresiz izinli sayıldı.).
31 Ekim 1924’te Ordu Müfettişliğinden istifa ederek Meclisteki görevlerine devam etti.
1 Ekim 1927’de yasama görevi süresi sona erdiğinden ordu açığına alındı.
5 Aralık 1927’de emekliye ayrıldı.
Katıldığı Savaşlar
1911 – 1912 Trablusgarp Savaşı,
1912 – 1913 Balkan Savaşı
1914 – 1918 Birinci Dünya Savaşı
1919 – 1922 İstiklal Savaşı.
Nişan ve Madalyaları
1907 yılında Dördüncü Dereceden Mecidî Nişanı,
1908 yılında Üçüncü Dereceden Mecidî Nişanı,
1914 yılında Harp Madalyası,
1914 yılında Muharebe Gümüş Liyakat Madalyası,
1914 yılında Alman İkinci Demir Salip Madalyası,
1915 yılında Muharebe Gümüş İmtiyaz Madalyası,
1916 yılında Muharebe Altın İmtiyaz Madalyası,
1917 yılında Alman Birinci Demir Salip Madalyası,
1918 yılında Kılınçlı İkinci Mecidî Nişanı,
1918 yılında Kılınçlı İkinci Osmani Nişanı,
1918 yılında Alman Kırmızı Kartal Nişanı,
1918 yılında Avusturya Demir Kron Nişanı,
1920 yılında Kırmızı – Yeşil kurdeleli İstiklal Madalyası ile ödüllendirildi.
Askerlik Sonrası Aldığı Görevler
Büyük Millet Meclisinin II. Dönem Ankara Milletvekili seçildi.
17 Kasım 1924’te kurulan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kurucuları arasında yer aldı. IV., V., VI., VII.. ve VIII. dönemlerinde Konya Milletvekili,
IX. dönemde Eskişehir Milletvekili (bağımsız),
X. ve XI. dönemlerde İstanbul Milletvekili (bağımsız) olarak görev yaptı.
3 Nisan 1939 – 9 Mart 1943’te Bayındırlık Bakanı,
9 Mart 1943 – 5 Ağustos 1944’te Ulaştırma Bakanı,
30 Ocak 1948’de TBMM Başkanı olarak göreve başladı.
27 Mayıs 1960’ta politikadan tamamen çekildi.
Yazdığı Eserler
Millî Mücadele Hatıratı,
Moskova Hatıraları,
Birüssebi – Gazze Meydan Muharebesi ve 20’nci Kolordu,
Sınıf Arkadaşım ATATÜRK,
Siyasi Hatıralar,
Mustafa Kemal – Millî Lider adlı eserleri vardır.
