1912 : MUSTAFA KEMAL DERNE KAHRAMANI.
1 Ocak 1912 – Tarihinde Bingazi’de bulunan müşarünileyhin Derne karşısındaki Şark Gönülfü Kumandanlığı’nı deruhte etmiştir. (Tobruk dolayları komutanlığına getirilir.)
16 Ocak 1912 – Atatürk komutasındaki yerel kuvvetlerin, Derne’de İtalyanlara karşı baskın şeklinde taarruzu. [Kocatürk]
16/17 Ocak 1912 – Mustafa Kemal’in ilk göz yaralanması Derne’de , komutasındaki yerli kuvvetlerin İtalyanlara karşı baskın tarzındaki taarruzu esnasında olmuştur. Gözüne bir kireç parçası girmiş ve sol gözünde görme problemi yaratmıştır. (Sonsuza Yolculuk, Yrd. Doç. Dr. Ali Güler)
17 Ocak 1912 – Atatürk komutasındaki yerel kuvvetlerin, Derne’de İtalyanlara karşı baskın şeklinde taarruzu.
18 Ocak 1912 – Mustafa Kemal göz rahatsızlığı nedeniyle Derne’de Hilal-i Ahmer (Kızılay) hastanesine yattı. Başta Dr. Münir Bey olmak üzere doktorlar yoğun ilgi gösterirler. (Mustafa Kemal bir ay kadar bu hastanede yattı.) (Sonsuza Yolculuk, Yrd. Doç. Dr. Ali Güler)
18 Ocak 1912 – Atatürk’ün Derne’de Hilâliahmer (Kızılay) Hastanesi’ne yatışı. (Bu sıralarda Bingazi Bölgesi Komutanlığı’nda Sağlık Başkanı olarak görev yapan İbrahim Tali (Öngören) Bey hatıralarında, Atatürk’ün, kendisini hasta olarak çadırda kabul ettiğini kaydettikten sonra şunları anlatmaktadır: “..Komutan Bey’in bir gözünde kan var. Sık nefes alıyor. Elini sıkarken biraz da ateşli olduğunu hissettim. Kendisine ‘Ne vakitten beri rahatsızsınız? Neden geride, Mısır’dan gelmiş olan Kızılay Hastanesi’nde istirahat etmiyorsunuz?’ dedim. Mustafa Kemal Bey’i ancak, orada bulunan arkadaşların ısrarı ve Enver Bey’in müdahalesiyle hastaneye götürebildim. Orada kıymetli göz hekimi Münir Bey’in titiz bakımı ve hastane hekimlerinin hizmeti ile onbeş yirmi gün içinde Mustafa Kemal Bey iyileşek Derne Komutanlığı’nı ele aldı.” [Kocatürk]
6 Şubat 1912 – Yayınlanan nizamname ile İslam’ın faziletlerini cihana anlatacak kamil insanlar yetiştirmek üzere “Medresetü’l-Vaiz”in kurulmasına karar verildi.
3 Mart 1912 – Derne bölgesindeki yerel kuvvetlerin, İtalyanlara baskın şeklinde taarruzu, şiddetli çarpışmalar olması ve Atatürk’ün komuta ettiği Doğu Kolu’nun taarruzu karşısında düşmanın bozguna uğrayarak ağır kayıplar verişi. [Kocatürk]
4 Mart 1912 – Mustafa Kemal’in gözündeki rahatsızlık tekrar etti. (15 gün yataktan kalkamadı.)
11 Mart 1912 – Atatürk’ün, Derne Komutanlığı’na atanması. 11 Mart 1912 Tarihinde Derne Kumandanlığı’na tayin edilmiştir. (Bazı kaynaklarda 6 Mart gösterilmektedir.)
12 Mart 1912 – Türk Hava Kuvvetleri’nin kuruluşu: 1910 Yılı Ocak ayında harbiye bakanı ve Genel Kurmay başkanı görevine gelen Mahmut Şevket Paşa’nın emri ve genel kurmay 2. Şubesinde görevli Kurmay Yarbay Süreyya Bey’in (İlmen) girişimleri üzerine 1911 yılı içerisinde pilot yetiştirme ve uçak alımı çalışmaları başlatıldı. 29 Haziran 1911 günü yapılan sınav sonucu belirlenen iki subay pilotaj öğrenimi için Fransa’ya gönderildiler. Aralık ayı içerisinde de Deperdussin firmasına iki uçak siparişi verildi. Bu uçaklar 12 Mart 1912 günü İstanbul’a geldiler aynı ay içerisinde Ayastefanos (bu günkü Yeşilköy) kuzeyinde hava meydanı ve uçuş okulu yeri saptanarak hangar yapımına başlandı. Fransız R.E.P firmasına dört uçak sipariş edildi ve yedi pilot adayı ile makinist-marangoz olarak yetiştirilecekler bu fabrikanın okuluna gönderildiler. Kaynak: hho.edu.tr/muze/turkhavaciligi.htm
13 Mart 1912 – Bulgar – Sırp anlaşması.
15 Mart 1912 – Osmanlı Genelkurmay’ı sipariş ettiği ilk keşif uçaklarına kavuştu.
25 Mart 1912 – Türk Ocağı, İstanbul’da resmen kuruldu. Türk Ocağı 1912’de kurulup birkaç defa kapanıp açılmasından sonra günümüze kadar gelen dernek.
12 Nisan 1912 – Atatürk’ün, Derne’den, Selanik’te bulunan Binbaşı Behiç (Erkin) Bey’e -İtalyan kuvvetleri karşısında 3 Mart 1912 günü kazanılan başarı hakkında- mektubu. [Kocatürk]
14 Nisan 1912 – Bir Alman şirketine 1910’da ısmarlanan Galata Köprüsü hizmete girdi. Köprüden geçiş 1930’a kadar paralı olarak sağlandı. ‘Müruriye’ denilen geçiş parasını, önlükler giyen tahsildarlar topluyordu.
27 Nisan 1912 – Feza ve Kenan beyler, eğitimlerini tamamlayıp yurda döndükten sonra, Osmanlının ilk keşif uçakları Türk semalarında ilk kez uçtu. (Akl-ı Kemal, C.4, Sinan Meydan)
8/9 Mayıs 1912 – Atatürk’ün, Derne’de Aynımansur Karargâhı’ndan, Selanik’te Salih (Bozok) Bey’e mektubu: “…Biz vatana borçlu olduğumuz fedakârlık derecelerini düşündükçe bugüne kadar yapılan hizmeti pek değersiz buluyoruz. Vicdanımızdan gelen bir ses, bize vatanın bu sıcak ve samimî ufuklarını tamamen temizlemedikçe, gemilerimizin Tobruk, Derne, Bingazi ve Trablusgarp limanlarında tekrar demir atmış olduğu görmedikçe vazifemizi bitirmiş sayılamayacağımızı ihtar ediyor! …Vatan mutlaka selâmet bulacak, millet mutlaka mesut olacaktır. Çünkü kendi selâmetini, kendi saadetini memleketin ve milletin selâmet ve saadeti için feda edebilen vatan evlâtları çoktur.” [Kocatürk]
8-9 Mayıs 1912 – Mustafa Kemal’in Derne’den Salih Bozok’a mektubu; “Bilirsin ben askerliğin her şeyden çok sanatkârlığını severim.”
22 Mayıs 1912 – Atatürk’ün Derne’de Aynımansur Karargâhı’ndan Kerim Bey (Abdülkerim Paşa)’e mektubu: “… İstanbul’dan hareket tarihimiz olan 15 Ekim 1911’den bugüne kadar geçen 7-8 ay içinde size ancak bir iki ve pek kısa mektup göndermiştim. Bunların elinize geçip geçmediğini bilmiyorum.” [Kocatürk]
29 Mayıs 1912 – Yunan – Bulgar anlaşması.
31 Mayıs 1912 – İstanbul’da bir kısım subayların, “Halaskar Zabitan Grubu” adıyla gizli bir örgüt kurmaları. (Bu tarih İ. ve T., s.181’de Mayıs-Haziran 1912 olarak gösterilmiştir). [Kocatürk]
3 Haziran 1912 – İstanbul’un İshakpaşa semtinde çıkan yangında; 1.111 ev, 118 dükkan, 6 cami, 3 hamam, 5 okul kül oldu. Çıkan yangında 1120 ev kül oldu.
21 Haziran 1912 – Mustafa Kemal gözündeki ağrı ve rahatsızlık nedeniyle yine hastaneye geldi.
2 Temmuz 1912 – Askerlerin siyasetle uğraşmasını yasaklayan kanunun Meclis-i Mebusan’da kabulü. (Atatürk bu görüşü 22 Eylül 1909’da toplanan İttihat ve Terakki Kongresi’nde savunmuş, ancak o zaman bir sonuç alınamamıştı). [Kocatürk]
3 Temmuz 1912 – Yeşilköy Teyyare okulunun açılışı yapıldı. (Okul halkın ve esnafın bağışlarıyla yapılmıştı.) (Akl-ı Kemal, C.4, Sinan Meydan)
9 Temmuz 1912 – Mahmut Şevket Paşa’nın Harbiye Nazırlığı’ndan istifası. [Kocatürk]
16 Temmuz 1912 – Sait Paşa’nın istifası üzerine Sadrazamlığa Gazi Ahmet Muhtar Paşa’nın getirilişi. [Kocatürk]
29 Temmuz 1912 – Atatürk’ün, Derne’den, Selanik’te Binbaşı Behiç (Erkin) Bey’e mektubu: “… Askerleri siyasetle uğraşmaktan men için bir kanun maddesi yapmışlar. Ben iki yıl önce tesadüfen bulunduğum bir kongrede, ‘Askerleri bırakınız’ dediğim için gerici oldum; idama mahkûm edildim. Zaman ve olaylar, her türlü gerçekleri kanıtlar ve meydana çıkarır. Fakat bazen böyle bir öldürücü darbe indirerek!” [Kocatürk]
29 Temmuz 1912 – Atatürk, Trablusgarp savaşının sonlarına doğru Yarbay Behiç Erkin’e Derne’den yazdığı bir mektubunda şöyle diyordu; “İhtiraslar, cehalet ve mantıksızlık yüzünden koca Osmanlı devletini mahvedeceğiz. Kuvvetli bir Osmanlı imparatorluğu vücuda getirmeyi düşünürken, vaktinden evvel esir, sefil ve rezil olacağız. (…) Lakin ne olursa olsun memleket çöküş yoluna terk edilmeyecektir.” (Atatürk’ün Gizli Kurtuluş Planları, Sinan Meydan, 7. Baskı, s.27)
29 Temmuz 1912 – Atatürk Osmanlı’nın hastalığını çok iyi teşhis etmişti. O, Behiç Erkin’e yazdığı mektubun bir yerinde şöyle diyordu; “ İhtiraslar, cehalet ve mantıksızlık yüzünden koca Osmanlı devletini mahvedeceğiz. Kuvvetli bir Osmanlı İmparatorluğu yaratmayı düşünürken, vaktinden önce esir, sefil ve rezil olacağız.” (Sinan Meydan, 1923, 3. Baskı, s.16.)
4 Ağustos 1912 – Atatürk’ün, Deme Komutanı olarak günlük emri: “…Bütün subaylar ve askerî kişiler harbe katıldıkları günden bugüne kadar gözlem ve izlenimlerine dair gayet kısa ve maddî esaslara dayalı birer defter yapacaklardır. Bu defterler bir aya kadar tamamlanmalıdır.” [Kocatürk]
11 Eylül 1912 – İtalyanların, General Reissoli komutasında takviyeli kuvvetlerle Deme üzerine üç koldan taarruzu; ancak Atatürk komutasındaki kuvvetlerin karşı taarruzuyla ilerlemelerine imkân verilmemesi. [Kocatürk]
15 Eylül 1912 – Salih (Bozok), Mahmut (Soydan) ve Vasıf (Çınay) Beylerin İstanbul’dan, Derne’de bulunan Atatürk’e, Halaskar Zabitan Grubu’nun eylemleri hakkında bilgi veren müşterek mektupları: “…Bizim içimizde ruh ve beyin olacak bazı vücutlar var ki, onların bugün aramızda bulunmamalarını pek şiddetle hissetmekte olduğumuz içindir ki bunları yazıyoruz. Onlar da sizlersiniz. Daha doğrusu sizsiniz!” [Kocatürk]
30 Eylül 1912 – Selanik’te İttihat ve Terakki Cemiyeti 3. Büyük Kongresi’nin toplanışı. [Kocatürk]
8 Ekim 1912 – Birinci Balkan Savaşı başladı (1912-13). (Osmanlılar ile Karadağ, Yunanistan, Bulgaristan ve Sırbistan arasında). Balkan ülkelerinin Osmanlı İmparatorluğu’na karşı açtıkları Balkan Savaşı başladı. Osmanlı yenilgisinin ardından, barış koşullarını saptamak üzere Aralık ayında başlayan Londra Konferansı 1913 Mayıs’ında sonuçlandı. Balkan Savaşı’nı izleyen yıllarda yüzbinlerce Türk İstanbul ve Anadolu’ya sığındı. (Londra Konferansı, 1912 ve 1921 Balkan Savaşı sırasında 1912 Aralık ayının ortalarında aynı anda başlayan iki ayrı uluslararası konferans. Bunlardan birinde Osmanlı ve Balkan ülkelerinin temsilcileri karşı karşıya geliyordu. Diğeri ise, Avrupalı altı büyük devlet temsilcisinden oluşmaktaydı.)
8 Ekim 1912 – Karadağ’ın Osmanlı Devletine harp ilânı ile Balkan Harbi’nin başlaması. Sırbistan, Yunanistan, Bulgaristan ve Karadağ Osmanlı Devleti’ne karşı aralarında bir anlaşma yapmışlardı. Bu anlaşmayı, kısa süre sonra 8 Ekim 1912’de Karadağ’ın, 18 Ekim 1912’de Yunanistan ve Bulgaristan’ın, 20 Ekim 1912’de de Sırpların harp ilânı izledi. Osmanlı Devleti de adı geçen Balkan Devletlerine savaş ilân etti. [Kocatürk]
8 Ekim 1912 – Mustafa Kemal, Bolayır’da kurulan kolordunun hareket şubesi müdürlüğüne getirildi.
15 Ekim 1912 – Trablusgarp Savaşı sonunda, Osmanlı Devleti ile İtalya, Uşi Barış Antlaşması’nı imzaladılar. Trablusgarp ve Bingazi, İtalyanlara bırakıldı. Osmanlı Devleti’nin, İtalyanlarla “Ouchy Antlaşması”nı imzalaması (Bu antlaşma sonucu Osmanlı Devleti, Trablusgarp ve Bingazi’yi İtalyanlara bırakmış, buradaki Türk subay ve askerlerini geri çekmiştir.
16 Ekim 1912 – Bingazi Umum Komutanı Binbaşı Enver Bey’in, Atatürk’ün Balkan Harbi’nde görev almak üzere Trablusgarp’tan ayrılma izni istediğine dair Başkomutanlık Kurmay Başkanlığına yazısı. [Kocatürk]
17 Ekim 1912 – Selanik’te Alatini köşkünde sürgün kalan Sultan II. Abdülhamit kaçırılırcasına İstanbul’a getirildi.
18 Ekim 1912 – Trablusgarp Savaşı’nı sona erdiren “Uşi Antlaşması” imzalandı. İtalyanlarla Uşi Antlaşması (Trablus ve Bingazi İtalyanlara bırakılır).
18 Ekim 1912 – Balkan Savaşı’nda Türk Havacılığı: 18 Ekim 1912 günü başlayan Balkan Savaşı’na Türk Havacıları 9 adet harp ve 4 adet eğitim uçağı ile iştirak ettiler. Savaşın ilk döneminde bir başarı elde edilemedi ve 4 uçak kaybedildi. Türk Ordusu Çatalca savunma hattına çekildi. Yapılan savunma muharebeleri ve bunu takip eden ileri hareket sırasında çok başarılı keşif uçuşları gerçekleştirildi. Bu uçuşlara iştirak eden pilotlardan Fesa, Salim, Fethi ve Fazıl Beylerle Rasıt Yüzbaşı Kemal Bey özellikle kendilerini gösterdiler.
18 Ekim 1912 – 12 Ada, 1911’deki Trablusgarp Savaşı sonrasında, 18 Ekim 1912’de İtalya ile imzalanan Uşi Antlaşması’yla geçici olarak İtalya’ya bırakıldı, ancak bir daha geri alınamadı. Balkan Savaşı’nda Yunanistan’ın işgal ettiği Ege adalarının geleceği ise savaştan sonra 30 Mayıs 1913 Londra Antlaşması ve 14 Kasım 1913 Atina Antlaşması’yla “büyük devletlere” bırakıldı. Girit Adası ise Yunanistan’a bağlandı. Şubat 1914’teki Büyükelçilik Konferansı kararlarına göre Meis Adası hariç 12 Ada İtalya’ya, İmroz (Gökçeada) ve Bozcaada dışındaki bütün Ege adaları Yunanistan’a verildi. Osmanlı bu durumu kabul etmeyerek 15 Şubat 1914’te büyük devletlere bir nota verdi. Ancak sonuç alamadı. Bu sırada 1. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla Ege adaları Yunanistan’da, 12 Ada İtalya’da kaldı. Türkiye’nin elinde ise fiilen Gökçeada, Bozcaada ve Meis vardı. (Padişah V. Mehmet Reşat, hükümet İttihat Terakki’ydi)
24 Ekim 1912 – Trablusgarp’ten ayrılması. Atatürk’ün, Derne’den İstanbul’a hareketi (Atatürk, Derne’den ayrılışını takiben, Mısır’dan geçerek Avrupa yoluyla Romanya üzerinden İstanbul’a gelmiştir). [Kocatürk] (1912’de iç ticaretle uğraşan 18 bin işyerinin % 49’u Rum, %23’ü Ermeni, % 19’u Levanten (Avrupa kökenli) ve sadece % 15’i Türklere aitti. 6500 imalathanenin sadece %12’si, 5300 serbest meslek sahibinin sadece % 14’ü Türk’tü.) (Türkiye üzerine notlar, Metin Aydoğan)
24 Ekim 1912 – Türk – İtalyan savaşı Mustafa Kemal‟in ilk savaş deneyimidir. Çok başarılı geçmiştir. Nitekim Bingazi umum kumandanı yarbay Enver bey, millî savunma bakanlığına 24 Ekim 1912 tarihli yazısında “Mustafa Kemal’in, 18 aralık 1911‟de kendi arzusu ile orduya katıldığını, evvela Derne şark kolu kumandanlığında, daha sonra Derne kumandanlığında bulunarak, fevkalade iyi idare ve iktidar gösterdiği gibi gözlerindeki rahatsızlığa rağmen, son zamanlara kadar başarılı hizmette bulunduğunu” rapor etmiştir. Enver Bey ile Mustafa Kemal ilişkilerinin pek de sıcak olmadığı göz önüne alınırsa yapılan hizmetin değeri daha iyi anlaşılır.
24 Ekim 1912 – 24 Ekim 1912 Tarihinde rahatsızlığına mebni Dersaadet’e hareket etmiştir.
29 Ekim 1912 – Trakya’da Bulgar taarruzu üzerine Osmanlı kuvvetlerinin Çatalca önlerine çekilmesi.
29 Ekim 1912 – Gazi Ahmet Muhtar Paşa’nın istifası üzerine Sadrazamlığa Kâmil Paşa’nın getirilişi.
8 Kasım 1912 Yunanlılar Selanik’i işgal etti.
8 Kasım 1912 – Selanik’in Yunan kuvvetlerince işgali, Atatürk’ün hocası Şemsi efendinin Selanik’ten İstanbul’a göç etmesi. (Benim Ailem, Yrd. Doç. Dr. Ali Güler)
10 Kasım 1912 – Atatürk’ün, Derne’den İstanbul’a dönerken Mısır’a gelişi.
10 Kasım 1912 – Mustafa Kemal, Nuri Conker ile Kahire’de. Mustafa Kemal Selanik’in işgalini Kahire’deki bir Rum kadından öğrendi. Mustafa Kemal o sıralar Derne’de yaralandığı gözünü tedavi ettirmek için Viyana’ya gitmeyi planlıyordu. (Aynı gün Selanik Yunanlılara teslim edildi.) (Selanik’teki 25.000 Osmanlı askerine rağmen, Belediye meclisi komutan Tahsin Paşa’ya “Direnmeme” emri verince Selanik Yunanlılara savaşmadan teslim edildi.)
10 – 17 Kasım 1912 – Mustafa Kemal gözündeki rahatsızlık nedeniyle, Viyana’da zamanın tanınmış göz hekimi Prof. Fuchs tarafından muayene edildi, müdahale geçirdi. (Göz rahatsızlığı nedeniyle hafif şaşılık oluşmuştu ayrıca sinirlendiğinde sol gözünün damarları atmaya başlamıştı.) (Sonsuza Yolculuk, Yrd. Doç. Dr. Ali Güler)
17 Kasım 1912 – Bulgarların, İstanbul’a girme amacıyla Çatalca taarruzu, fakat yenilgiye uğramaları.
20 Kasım 1912 – Atatürk’ün, Derne’den İstanbul’a dönüşü ve Genel Karargâh emrine verilişi (Bu tarih, A.K.D.D.A. Y., s. 17’de gün belirtilmeksizin 1912 Kasım sonu olarak gösterilmiştir). [Kocatürk]
21 Kasım 1912 – 21 Kasım 1912 Tarihinde Karargâh-ı Umuroi emrine verilerek mezkûr ay zarfında Bahrü sefit Boğazı Kuvay-i Mürettebesi Erkân-ı Harbiyesi’ne tayin buyrulmuştur.
25 Kasım 1912 – Mustafa Kemal, Çanakkale Boğazı Kuvayı Mürettebesi Harekat Şubesi Müdürlüğü’ne atandı. Akdeniz Kolordusu (Bolayır) Harekât Şubesi Müdürlüğüne atanması.
25 Kasım 1912 – Atatürk’ün, Gelibolu’da bulunan Bahr-i Sefid (Çanakkale) Boğazı Kuva-yi Mürettebe Komutanlığı Harekât Şubesi Müdürlüğü’ne atanması. Fahri Paşa’nın komuta ettiği bu kuvvetin Kurmay Başkanı, Binbaşı Fethi (Okyar) Bey idi.
26 Kasım 1912 – Mütareke – 1. Balkan Savaşı. 26 Kasım 1912’de mütareke görüşmeleri başladı ( 3 Aralık 1912’de taraflarca imza edildi).
28 Kasım 1912 – Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti.
1 Aralık 1912 – Mustafa Kemal, Gelibolu’ya gitti.
1 Aralık 1912 – Atatürk’ün, İstanbul’dan Gelibolu’ya hareketi.
3 Aralık 1912 – Mütareke (1. Balkan Savaşı). 26 Kasım 1912’de başlayan mütareke görüşmeleri, 3 Aralık 1912’de taraflarca (Yunanistan hariç) imza edildi. 3 Aralık 1912’de imza edilen ateşkes anlaşması (mütareke) ile silâhlı çatışma durmuş oldu. Balkan devletleri ile Osmanlı Devleti arasında antlaşma 30 Mayıs 1913’de Londra’da imzalanmıştır. Londra Antlaşması’na göre: Arnavutluk bağımsızlığını kazandı, Girit Adası Yunanistan’a verildi, Osmanlı Devleti’nin Trakya sınırı Edirne’yi dışarıda bırakacak şekilde Midye-Enez hattı oldu. Balkan Savaşları: Osmanlı Devletinin Balkanlar’daki 4 devlete karşı 1912-1913’de yaptığı savaşlardır.
16 Aralık 1912 – Londra’da barış görüşmelerine başlanması.
Bu memleket tarihte Türk’tü, şimdi de Türk’tür ve ebediyen Türk olarak yaşayacaktır. (1923, Adana) Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK
Not: Lütfen varsa hata ve noksanları yorum yaparak bildiriniz.
Sayfayı yazdırın
