Hükümeti Düşürmek ve Kesin Savaşım Durum Almak Gereği
Baylar,Ali Rıza Paşa Hükümeti çekilmemiş; Meclis de, başına iş açmaktan sakınarak, düşürme yoluna gidememiş ve kimi üyeleri değiştirilmiş olan Ali Rıza Paşa Hükümetine güvenoyu vermiştir.
Ali Rıza Paşa Hükümetinin, Meclis önünde okuduğu bildiriyi bilmem hatırlar mısınız? Bu bildiride:
Sadrazam Paşa, yaptığı en önemli görevi sözlerine başlangıç olarak alıyor; İstanbul Hükümeti ile Anadolu arasında haberleşmenin kesilmesine değin varan anlaşmazlığın giderilmesini başardığını, bundan böyle ulusal iradenin yüksek Mecliste belireceğini, artık meşrutiyet kurallarına eksiksiz uymaya hiçbir engel düşünmediğini söylüyor.
Baylar, bu sözlerle, Heyeti Temsiliye’nin ulusal irade adına iş görmesine ve meşrutiyet kurallarına uygun işlere engel olmasına artık yer olmadığı, üstü kapalı olarak anlatılmak isteniyor. Daha dün Meclisi Milli’nin, İstanbul’da toplantıda bulunduğu bir sırada, ulusal iradeye de, uluslararası kurallara da aykırı olarak, kendilerinin ve kendileriyle birlikte Meclisin ve ulusun ne denli ağır bir saldırıya uğradığını söylemeyi gerekli görmeyen Sadrazam, gene Heyeti Temsiliye’yi curnal ederek gönlünü rahatlatmaya çalışıyor ve bizim sayın milletvekili arkadaşlarımız da, bu sözleri tam bir sessizlikle dinlemek yeteneğini gösteriyorlar.
Hükümet, siyasal topluluklara karşı tarafsızlıktan ayrılmadığını ve ayrılmayacağını belirttikten sonra, bugüne değin elde ettiği başarıların değerlendirilmesini Meclise bırakıyor.
Sadrazam, devlet işlerinin düzeltilmesi gerektiğini söylemekle, Osmanlı Devletinin her yabancı devlet baskısı karşısında kaldıkça, izlediği eski yöntemi yeniden dirilterek, dünyaya, yeni düzeltmelere girişileceği yolunda söz veriyor. “Büyük ölçüde yetki genişliği (tevsi-i mezuniyet) vereceğiz. Azınlıkların haklarını güven altına almak için, nispi temsil kuralına başvuracağız. Adalet, maliye, bayındırlık ve güvenlik işlerinde, dahası, sivil yönetim işlerinde bile yabancılara yeterince denetleme yetkisi vereceğiz” diyerek düşündükleri düzeltmelerin ilkelerini sayıyor.
Sadrazam Paşa, dışişlerden söz ederken de: “Ateşkes Anlaşması hükümlerinden ayrılmamak, hükümetçe gerekli görülmektedir” diye söz veriyor; öte yandan: “İzmir’in işgali yüzünden meydana gelen ayaklanmayı sona erdirecek ancak barıştır” demekle yetiniyor ve: “Dayancın ve sağgörünün, güçlüğü kolaylığa döndüreceğine tam kanısı olduğunu” söyleyerek bildirisini bitiriyor. (belge: 235)
