Cumhuriyet Sözünü Söylemeye Rauf Bey’in Dili Varmıyordu
Rauf Bey, söz söylerken, Meclise karşı çok saygılı olduğunu göstermek için de neden aramaya önem veriyordu. Bir yerini getirerek dedi ki: “Bu yüce Meclisin koyduğu yasalara kimi sıfatlar takılmıştır; ‘koridor yasaları’ denilmiştir.”
Rauf Bey, yüce Meclise saygı gösterilmesini istiyordu.
Rauf Bey, yüce Meclisin cumhuriyeti kuran yasası karşısında, takındığı saygısız durumun unutulduğunu sanmış olacak!
Mazhar Müfit Bey (Denizli Milletvekili): “Onu ilk önce, sayın arkadaşınız Muhtar Beyefendi söylemiştir.”dedi. Bu söz, Rauf Bey’e, konuşma yönünü değiştirtti ise de, Muhtar Bey alındı.
Saip Bey (Kozan) söze karıştı. En sonu, başkanlığın işe karışması ve uyarması ile Rauf Bey’in konuşmasını sürdürmesi sağlandı.
Rauf Bey, döndü dolaştı, en sonu “ilke” sorununa dayandı: “Tutumumuz, yolumuz, sınırsız ve koşulsuz ulusal egemenlik ilkesidir.” dedi.
Yunus Nadi Bey’in sesi işitildi: “Cumhuriyet!”
Rauf Bey yanıt vermedi. Başladığı tümceyi şöylece bitirdi: “Ulusal egemenliğin belirdiği biricik makam, Büyük Millet Meclisidir.”
“Cumhuriyet!” sesleri bütün Meclis salonunu doldurdu.
Ali Saip Bey (Kozan): “Cumhuriyet!” dedi.
Rauf Bey, Ali Saip Bey’le konuşmaya başladı. İhsan Bey işe karıştı: “Sözleriniz açık değildir, Rauf Beyefendi!” dedi.
Rauf Bey: “Açıktır, çok rica ederim, İhsan Beyefendi.”dedi. İhsan Bey de: “pek açık değildir. Uzun süreden beri sizinle anlaşamadık!” dedi. Rauf Bey, İhsan Bey’in yüksek adalet duygusu bulunduğundan, yargıçlık etmiş olduğundan söz ederek dedi ki: “Suçsuzluk temel ilkedir. Tersi tanıtlanamadıkça, yanlardan birini sanık gibi görmek ve onu sanık diye adlandırmak doğru değildir.” İhsan Bey yanıt verdi: “Gerçeği söylemeyen sanıktan kuşkulanmakta yargıç haklıdır.” dedi.
Rauf Bey’le İhsan Bey arasındaki karşılıklı konuşma biraz uzadı. Başkan işe karıştı. Rauf Bey yine konuşmaya başladı: “Bakanların görev ve yetkileri ile ilgili bir yasa yapılması Anayasa’da söz konusu idi. Bu yapıldı mı? Bunu soruyorum.” dedi.
Baylar; yasaları Meclis yaptığına göre, Rauf Bey bu soruyu, hükümete değil, kendisinin de üye olarak içinde bulunduğu Meclise soruyordu.
Rauf Bey, Danıştay kuruluşuna değindikten sonra:” Haydutluğun ortadan kaldırılması ile ilgili yasa uygulanmış mıdır? Köy yasası uygulanmış mıdır?” diye İçişleri Bakanından başlayarak, Bayındırlık, Ticaret, Tarım, Milli Savunma, Adalet, Milli Eğitim Bakanlarına çeşitli sorular sordu. Bütün bu sorularla Rauf Bey’in, ulusun ve ordunun dikkatini çekmek istediği anlaşılıyordu. Örneğin, Karadere ormanları ile ilgili bir işlem olduğunu basında görmüş; “O iş nasıl olmuş?” dedi. “Özverili ve yiğit ordumuzun, Kurtuluş Savaşından sonra, savaştan barışa geçişinde, büyük bir olgunluk ve düzen gösterdiğini işittik, göğsümüz kabardı. Ama, ondan sonraki yedirme, giydirme işlerinde, durumun yine öyle düzenli olduğunu düşünüp kabul edebilir miyiz? Bu yönden bizi aydınlatmalarını rica ederiz.” dedi.
Rauf Bey’in bu sorusunun ortak bir soru olduğu kendi sözünden anlaşılıyor. “Rica ederiz.” diyor. Gerçekte bu sorunun, o güne değin orduların başında bulunan iki ordu müfettişinin de katılmasıyla düzenlenmiş olduğu yargısına varmamak için bir neden yoktur.
Rauf Bey, adalet örgütündeki değişiklik dolayısıyla,yapılan uygulamanın adaleti sağlamak için en uygun yöntem ve biçim olup olmadığını öğrenmek istiyordu.
Milli Eğitim Bakanından da, ilköğretim süresinin yasaya aykırı olarak niçin azaltıldığının açıklanmasını istedi.
Rauf Bey, İstanbul Valisinin gece manevrasından, İstanbul’un “Eminlik”le (Eskiden İstanbul, Ankara gibi kentlerin belediye başkanlığı) yönetilmesinin, halkın haklarına saldırı olduğundan da söz ettikten sonra; Milli Eğitim Bakanı Vâsıf Bey’le basın arasında çıkan bir olaydan ve bu vesile ile öğretmenlerden söz açarak dedi ki: “Öğretmen ordusunun, aydın ordunun, şu ya da bu yanı tutar ve destekler biçimde yayın yapmaları doğru mudur?”
Rauf Bey bunun doğru olmadığını söyleyerek söylevini şu cümle ile bitirdi: “Tanrı yurdumu, ulusumu ve hepimizi korusun.”
Bu cümlenin alkışlarla karşılanmasından sonra, İçişleri Bakanı kürsüye çıktı. Gümüşhane Milletvekili Zeki Bey, daha önce kendisinin konuşması gerektiği savında bulundu. Vehbi Bey: “Efendim, bu iş bakanların Meclisi sorguya çekmesi biçimine girdi.” dedi. Başkanlık, bakanların söz hakkı ile ilgili iç tüzüğü hatırlattı. Recep Bey de, çok geniş bir gensoru karşısında bulunan bakanların, tüzük ile sağlanmış söz haklarını kullanmalarına izin verilmezse, gerçeğin belirmesine yardım edilmemiş olacağını söyledikten sonra, yöneltilen sorulardan kendisi ile ilgili bulunanlara birer birer yanıt verdi. Konuşması sırasında, Rauf Bey’in kürsüye bir öğütçü gibi çıktığını söyleyerek: “Bu Meclis, ne tam bir sessizlik içinde çalışmak zorunda olan bir okuldur, ne de bir bilim akademisidir.” dedi.
Rauf Bey’in kürsüde bugün bile açık konuşmadığına; “soruşturma” sözünü söylemeyerek Feridun Fikri Bey’in, üç bakanlığın bir yıllık çalışmalarına ilişkin yersiz, haksız, mantıksız, yasa dışı ve hükümet dengesini bozan “Meclis soruşturması” isteğini desteklemekte olduğuna Meclisin dikkatini çekti. Feridun Fikri Bey, oturduğu yerden, Recep Bey’in “mantıksızdır” dediğine karşı çıktı. Bu sözü geri almasını istedi.
Recep Bey: “Geri almıyorum efendim, mantıksızdır; gerçek, olduğu gibi söylenir.” dedi. Feridun Fikri Bey’in: “Mantıksız sözünü kabul etmiyorum.” demesi üzerine Recep Bey şu yanıtı verdi: “Feridun Fikri Bey, dedi, siz daha ağır şeyleri kabul etmeye alışkınsınız…” (daha ağır şeyleri, Adalet Bakanı Necati Bey söylemiş). Feridun Fikri Bey: “Adalet Bakanı sözlerini geri aldılar.” dedi. Necati Bey, yerinden fırlayarak: “Sözlerimi geri almadım.” dedi. Biraz gürültü oldu. En sonu Başkan: “Rica ederim, gürültüyü keselim!” dedi. Recep Bey, açıklamasını sürdürerek :”… Birçok kişilerde defterler varmış, demiştim. Şimdi Rauf Bey’in sözlerine göre, hazırlanmış sorulardan on, on beş tanesinin silinmesi fırsatını bulacağız. İşte baylar, dedi, defterlerin yavaş yavaş ucu görünüyor.”
Recep Bey, Rauf Bey’in sözlerinde kullandığı taktik’e dikkati çekerek dedi ki: “Rauf Bey hem bütün bu soruları soruyorlar hem de: ‘Hiçbir zaman bakanları sorumlu tutmak, ya da hükümeti düşürmek gibi bir amaç gütmüyorum.’ diyorlar. Bir gensoru günü ulus kürsüsüne çıkan kişi, ya hükümetten yanadır ya da karşıcıldır. Hükümetten yana ise hükümetin tutulmasını ister; karşıcıl ise düşürülmesini ister ve bunu açıkça söylemek gerekir. Yoksa, Rauf Beyefendi’nin söyledikleri boş sözlerden başka birşey değildir.”
Recep Bey’in bu sözü, Rauf Bey’le aralarında karşılıklı kısa bir konuşmaya yol açtı:
-Ama saldırıyorsunuz.
-Siz de sözlerimi kesiyorsunuz… gibi sözler söylendi.
En sonu Recep Bey sözlerini sürdürerek dedi ki: “Sayın baylar, birtakım sorular soruyorlar: Ahmet gelmiş midir, yasa uygulanmış mıdır… gibi. Türkiye Büyük Millet Meclisi kürsüsü böyle gensoru görüşülürken, bir amaç güdülmeksizin sorulacak ve söylenecek şeylerin yeri değildir. Buraya çıkıyorlar; söylüyorlar, söylüyorlar; sonunda: ‘Söylüyorum, söylüyorum ama birşey yoktur.’ diyorlar. Böyle olunca, söylenenler boş sözlerdir, amaçsızdır. Durumun tanımı budur”. Recep Bey sözlerine şöyle devam etti: “Çok dikkat ettim; Rauf Bey buraya çıktılar; sırası geldi, gerekti, başka bir tanım yaptılar; ‘cumhuriyet’ sözcüğünü söyleyemediler.
Sayın arkadaşlar, şaka değil; büyük bir devrimden çıktık, aydınlık bir geleceğe gidiyoruz. Bütün gerekleriyle, bütün koşullarıyla, bütün açıklığı ile bir amaca yürüyoruz. ” ” Nedir Rauf Bey’in bu küskünlüğü ki sırası gelmiş ve dolayısıyla arkadaşlar fırsat vermişken, bu kutsal adı söylememekte dayatıp direnmişlerdir. ” ” Ama, şurası dikkate değer: Bu kişi İstanbul’da kıyametler kopardı. ” ” Elinden gelen her şeyi yaptı. ” ” Karşınıza çıktığı zaman da, bütün yaptıklarından döndü ve ant içerek dedi ki: ‘Ben cumhuriyetçiyim.’ Bugün kendisinden kuşkulanıyorum. Bu kuşkunun yanlış olduğuna beni inandırmayı, kendileri için, gerekli görüyorlarsa çıksınlar; kürsüden, ya da başka bir yerden söylesinler ki, böyle bir kuşkuya yer yoktur. Böyle yapmazsa, Rauf Bey’in cumhuriyete olan bağlılığından kuşkum vardır ve bu kuşkum sürecektir. Gerçek budur.”
Recep Bey, açıklamasını bitirirken: “Sayın arkadaşlar, dedi, boğazımıza dek kan içinde yoğrularak bugüne değin yürüttüğümüz bu sorunu – bu kutsal yurdun yükselişini kesinlikle sağlayacak olan bu işi, şimdiki aşamasına getirdik. Bugünden sonra en büyük yanılgı, duraksamalar, kuşkular, açık olmayışlardır. Bunların nereye varacağını kimse bilemez.”
Recep Bey kürsüden inerken Başkanlıkça, isteği üzerine, kendini savunmak için Rauf Bey’e söz verildi.
Rauf Bey: “Sizin her zaman ve her duraksadığınız yerde, ben yeniden ant içmek zorunda mıyım?” dedi. “Zorundasın!” sesleri yükseldi. Rauf Bey bu seslere: “Hayır baylar, kimsenin kimseden kuşku etmeye hakkı yoktur.” diye yanıt verdi.
Buna, Afyonkarahisar Milletvekili Ali Bey, oturduğu yerden yanıt vererek: “Sen de o zaman, bu toprakta oturamazsın! Atalarının, babanın ve dedenin geldiği yere gidersin! Bu toprak bunu istiyor!” dedi.
Bunun üzerine Rauf Bey karşıcıl olduğu noktayı açıklama yollu bir konuşma yaparak dedi ki: “Sınırsız ve koşulsuz ulusal egemenlik ilkesine dayanan bir yönetimi, ‘demokrasi’ denilen halk yönetimi ilkelerini kökleştirmek için, bu ilkelere dayanarak ulustan milletvekilliği görevini aldık.” “Birtakım arkadaşlarımız, ulusun bu hakkını Meclisten alıp şu ya da bu makama Meclisi kapatmak ve yasaları geri çevirmek hakkını vermek anlayış ve eğilimini gösterdiler. İşte ben buna karşıyım.”
Recep Bey, bu sözlere yanıt vererek açıkladı ki: “Rauf Bey karşıcıl durum takındığı zaman daha Anayasa ve böyle birtakım hakların kimseye verilmesi ya da verilmemesi söz konusu bile değildi. Bu sorunlar ancak aylarca sonra ele alındı. Baylar, bu yanıltmacadır. (mugalâta)”
Rauf Bey, karşıcıl oluşunun nedenini iyi anlatabilmek için, şöyle bir açıklama yapmayı gerekli gördü. Dedi ki: “Baylar, halifeci, padişahcı şöyle dursun, bu makamın haklarını alabilecek herhangi bir makama karşıyım.”
Rauf Bey, halifeci ve padişahcı olmadığını söylerken cumhurbaşkanlığı katına, cumhurbaşkanına karşı olduğunu açıklayıp ortaya koyuyordu. Daha önce, yeri gelip söylediğim üzere Rauf Bey, “Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti” niteliğinde üsteliyordu. Yani ad değişse de, cumhuriyet adı verilse de, örgütün o niteliğinin korunmasını sağlamak istiyordu.
Niçin? Çünkü, cumhurbaşkanlığı makamı halifelik ve padişahlık makamının haklarını alabilirmiş.
Baylar, kişisel görüş diye ortaya atılan bu sözler, Recep Bey’in dediği gibi “boş sözler” değil de nedir? Bu gibi sözlerle kurulan mantık “yanıltmaca” değil de nedir?
Bu kişisel görüşün ve bu mantığın anlamını ve özünü, Rauf Bey’in bugünkü çalışma ve çabaları pek güzel göstermektedir. Ama biz bunu anlamak için, bugünlere değin beklemek aymazlığında kalamazdık. Bundan dolayı bizi bağışlasınlar.
