Bayburt’ta Bir Yalancı Peygamber
Saygıdeğer baylar, İstanbul’un, değindiğimiz ve açıkladığımız can sıkıcı durumuyla uğraşırken, yurdun doğu ucunda da bir yalancı peygamberin ortaya çıkardığı önemlice ve kanlı bir olay geçiyordu. Bu konu üzerine On Beşinci Kolordu Komutanlığından birçok raporlar geliyordu. Bayburt’a dört saatlik yerde “Hart Köyü” vardır. Bu köyde oturan Eşref adında bir şeyh, halka Şiilik aşılıyormuş. Buna üzülen Bayburt Müftüsü ve hocalar, Şeyhi çağırarak sorguya çekmek için meydana getirdikleri bir kurulu Hart’a göndermişler ve yerel hükümet adına Şeyhi çağırmışlar. Şeyh bu çağrıya gelmemiş. Hükümetçe, 50 kişilik bir birlik gönderilmiş.
Buna büsbütün kızan Şeyh, müritlerini başına toplayarak birliğe saldırmış; silahlarını ve cephanesini almış; erlerini ve subaylarını tutsak etmiş ve kimilerini de şehit etmiş. Bunun üzerine, çevredeki bazı birlikler, Bayburt’ a gönderilmekle birlikte, işin kan dökülmeksizin barış yoluyla bir sonuca bağlanması yeğ tutulmuş. Şeyhin yanına hocalardan ve üst subaylardan meydana getirilen birkaç kurul gönderilmiş. Hükümete boyun eğmesi için öğütler verilmiş… Böylece boşuna on altı gün geçirilmiş.
En son giden, Erzurum Kadısı başkanlığındaki kurulun ricası da Şeyh Eşref üzerinde bir etki yapmamış. Tersine, Şeyh bunlara: “Hepiniz kâfirsiniz! Kimseyi tanımam, boyun eğmem, savaşacağım! Tanrı bana şeriatla görevlisin, dedi.” yolunda bir ültimatom vermekle birlikte, bir yandan da köylere “Şeriat İyesi” ve “Beklenen Mehdi” imzalarıyla birtakım bildiriler göndererek halkı aldatmış ve kendisine katılmalarını sağlayarak başkaldırmış. Bunun üzerine Bayburt’a gelip Dokuzuncu Tümenin komutasını ele alan Yarbay Halit Bey, 25 Aralık 1919 günü, yeterince kuvvetle Hart’a gider. Şeyh, topladığı ayaklanıcılarla karşı koymaya karar verdiğinden topçu ve piyade birliklerinin Şeyh’le çarpışması ve savaşması gerekmiştir.
Bu sırada, Şeyh’in adamlarından birtakımları da, Hart’a yardım etmek üzere, yakın köylerde toplanırlar. Sonunda, Yarbay Halit Bey’in Bayburt’tan doğrudan doğruya bana gönderdiği 1 Ocak 1920 günlü şifresinde dediği gibi: “Hart olayı, yalancı peygamberle oğullarının ve adamlarından kimilerinin öldürülmesi ve Hart’ın alınmasıyla sonuçlanmıştır.”
Halit Bey, bu şifresinde, milletvekilleriyle ilgili kimi bilgiler de verdiğinden kendisine 1/2 Ocak 1920 günü şu şifreyi yazdım:
Hart olayında siz kardeşimin elde ettiği başarıyı kutlar ve milletvekillerinin Ankara’ya gelmeleri yolundaki çalışmalarınıza teşekkür ederim.
Mustafa Kemal
