1933 : ONUNCU YIL NUTKU.
4 Ocak 1933 – Atatürk’ün, saat 17.00’de Ankara Halkevi’nde Türk Dili Tetkik Cemiyeti toplantısına başkanlık yapması, cemiyetin faaliyetleri hakkında bilgi alması; daha sonra Musiki Muallim Mektebi’ni ziyareti.
4 Ocak 1933 – Atatürk Ankara Musiki Muallim Mektebi (Müzik Öğretmen Okulu) Müsameresinde
8 Ocak 1933 – Atatürk’ün, öğleden sonra Etimesgut’a gidişi, akşamüzeri Çankaya’ya dönüşü.
8 Ocak 1933 – I. Beş Yıllık Kalkınma Planı kabul edildi.
11 Ocak 1933 – Atatürk’ün, saat 14.00’de İsmet Paşa’nın köşküne gelişi, daha sonra Gazi Orman Çiftliği’ne gidişi.
12 Ocak 1933 – TBMM’de Dahili İstikraz’a (İç Borçlanma) ilişkin kanun kabul edildi.
14 Ocak 1933 – Atatürk’ün, Çankaya’da Yunan Elçisi Sakellarapoulos’un güven mektubunu kabulü ve Elçi’nin söylevine cevap konuşması.
15 Ocak 1933 – Atatürk’ün, saat 20.00’de trenle Ankara’dan Eskişehir’e hareketi.
16 Ocak 1933 – Atatürk’ün, Eskişehir’de Valiliği, Belediye’yi, Komutanlığı, Halkevi’ni ziyareti, Eskişehir Lisesi’nde derslere girişi ve saat 18.00’de trenle Derince’ye hareketi.
16 Ocak 1933 – Atatürk Eskişehir Gazi Mustafa Kemal İlk Mektebi (İlkokulu) ve Eskişehir Lisesi’nde
16 Ocak 1933 Kurtuluş Savaşı Dışişleri Bakanlarından Bekir Sami öldü.
17 Ocak 1933 – Atatürk’ün, Derince’den Gülcemal vapuru ile saat 18.00’de Mudanya’ya gelişi, daha sonra saat 18.30’da Bursa’ya varışı.
18 Ocak 1933 – Atatürk’ün, Bursa’da Valiliği, Belediye’yi ve Komutanlığı ziyareti, şehirde tetkikleri.
19 Ocak 1933 – Atatürk’ün, Bursa’da İpekiş Fabrikası’nı ve Askerî Hastane’yi ziyaretleri ve İpekiş Dokuma Fabrikası’nın hatıra defterine yazdıkları: “İpekiş Fabrikası’nda gördüklerimden çok sevinç duydum.”
20 Ocak 1933 – Atatürk’ün, Bursa’dan Gemlik’e gelişi, akşam Gülcemal varupu ile Bandırma’ya hareketi.
21 Ocak 1933 – Atatürk’ün, Bandırma’dan Balıkesir’e gelişi, Valiliği, Belediye’yi, Kolordu Karargâhı’nı ve Cumhuriyet Halk Partisi’ni ziyareti.
21 Ocak 1933 – Atatürk Balıkesir Lisesi’nde
22 Ocak 1933 – Atatürk’ün, Balıkesir’de Lise’yi ve Öğretmen Okulu’nu ziyareti, bazı derslere girişi, gece 24.00’te trenle Kütahya’ya hareketi.
22 Ocak 1933 – Atatürk’ün Balıkesir Kız ve Erkek Orta Mekteplerini (Ortaokullarını) ziyareti ve Mektep (Okul) Müsameresine katılışı.
23 Ocak 1933 – Atatürk’ün, Balıkesir’den Kütahya’ya gelişi, resmî ziyaretleri ve Kiremit Fabrikası’nı gezmesi.
23 Ocak 1933 – Atatürk’ün, Ülkü dergisine ithaflı resmini armağan edişi: “Ülkü’den, öz ülkümüzü yayma yolunda kutlu verimler beklerim.” (Ülkü dergisi, sayı: 70, 1938). [Kocatürk]
24 Ocak 1933 – Atatürk’ün, Kütahya’da okulları ziyareti, akşama doğru trenle hareket ederek gece Afyon’a gelişi ve 23.30’da Afyon’dan Konya yönünde hareketi.
25 Ocak 1933 – Atatürk’ün, Konya üzerinden trenle Adana’ya gelişi ve şehirde resmî ziyaretleri.
25 Ocak 1933 – Millî Eğitim Bakanı Reşit Galip’in, Atatürk’e telgrafı: “… Mekteplere her zaman olduğu gibi bu seferki seyahatlerinde de ayrılan derin alâka payından dolayı övünen ve minnettar kalan bütün öğretmen ve öğrenci evlâtlarımız adına sonsuz şükranlarımı sunarım.”
25 Ocak 1933 – Atatürk’ün, Millî Eğitim Bakanı Reşit Galip’in telgrafına cevabı: “Ziyaret ettiğim okullarda öğretmenlerin, öğrencilerin verimli çalışma ve yüksek heyecanını görmekteyim.”
25 Ocak 1933 – Atatürk’ün, Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti Başkanı Yusuf Akçura’ya telgrafı: “Yalnız Eskişehir’de değil, gezdiğim diğer yerlerde de verimli çalışmalarınızın parlak ürünlerini sevinçle görmekteyim. Cemiyetinizin bu yolda memlekete yapmakta olduğu ve yapacağı hizmet ölçülemeyecek kadar büyüktür. Üyelerin gözlerinden öperim.” [Kocatürk]
26 Ocak 1933 – Atatürk’ün, Adana’dan trenle hareketi, Fevzipaşa’dan geçilerek Narlı’ya gelişi, burada trenden inerek otomobille Gaziantep’e gelişi, Halkevi’ni ziyareti, akşam şerefine büyük bir yemek verilmesi ve geceyi Vali Konağı’nda geçirmesi.
27 Ocak 1933 – Atatürk’ün, Gaziantep’te Valiliği ve Belediye’yi ziyareti, İl Genel Meclisi’nin kendisine hemşehrilik belgesi sunuşu.
27 Ocak 1933 – Atatürk’ün, öğleden sonra Gaziantep’ten Narlı’ya gelişi, buradan da trenle Adana’ya hareketi.
27 Ocak 1933 – Prof. Dr. Fuat Köprülü’nün, Atatürk’e bayram tebriki: “Türk milletine öz benliğinin tükenmez kudretini veren büyük kurtarıcı ve yol göstericimizin sonsuz saygılarımla bayramını kutlarken, varlığımızı karanlıklardan kurtaran bu mukaddes ışığın başımızdan eksik olmamasını ona candan bağlı her Türk gibi Tanrı’dan dilerim.”
28 Ocak 1933 – Atatürk’ün Afet İnan hanım ile, Gaziantep’ten Adana’ya dönüşü ve buradan Mersin’e geçerek resmî ziyaretlerde bulunuşu.
28 Ocak 1933 – Atatürk’ün, Prof. Dr. Fuat Köprülü’nün 27 Ocak 1933 tarihli bayram tebriki telgrafına cevabı: “Hakkımdaki samimî duygularınıza teşekkür eder, başarılar dilerim.”
28 Ocak 1933 – Atatürk’ün, akşam Gülcemal vapuru ile Mersin’den Antalya’ya hareketi.
29 Ocak 1933 – Atatürk’ün, saat 17.30’da Gülcemal vapuruyla Mersin’den Antalya’ya gelişi. (Atatürk, karaya çıkmamış, Antalya’da bulunan Başbakan İsmet Paşa ve bazı heyetleri vapurda kabul etmiştir).
29 Ocak 1933 – Atatürk’ün, saat 21.00’de Gülcemal vapuru İle Antalya’dan İzmir’e hareketi. [Kocatürk]
30 Ocak 1933 – Atatürk’ün, Gülcemal vapuru ile Akdeniz’de -Fethiye ve Marmaris koylarına da girilerek- İzmir’e doğru yola devam etmesi.
31 Ocak 1933 – Atatürk un, Gülcemal vapuruyla saat 14:00’de Antalya’dan İzmir’e gelişi.
1 Şubat 1933 – Bursa’da Türkçe ezan aleyhine gösteri yapıldı. Olay, Bursa’da Ulucamii müezzini yerine bir başkasının ezanı Arapça okuması nedeniyle müdahale eden polis memurunun bu davranışını bahane eden bir grubun kışkırtmasıyla meydana geldi. Vilayet konağı önüne gelen tahrikçiler, emniyet güçleri tarafından yakalanarak haklarında dava açıldı.
1 Şubat 1933 – Atatürk’ün, İzmir’de Valilik, Komutanlık, Belediye ve Cumhuriyet Halk Partisi Merkezi’ni ziyareti, okulları gezmesi.
2 Şubat 1933 – Atatürk’ün, Bornova’da yeni yapılan Ziraat Mektebi’ni ziyareti.
3 Şubat 1933 – Atatürk’ün, İzmir’de Millî Kütüphane’yi ziyareti, kitapları tetkiki ve bilgi alışı.
3 Şubat 1933 – Atatürk’ün, kendisini Isparta’ya davet eden telgrafa cevabı: “Arzuma rağmen Isparta’ya uğramaya imkan bulamadığımdan üzgünüm. İktisat Vekili Celâl (Bayar) Beyefendi, adıma da güzel Isparta’yı ve onun muhterem halkını ziyaret edecek ve hepinize sevgi ve saygılarımı sunacaktır.”
3 Şubat 1933 İstanbul – Ankara arasında ilk uçak seferi denemesi yapıldı.
4 Şubat 1933 – Atatürk’ün, İzmir’den trenle hareket ederek Afyon’a gelişi, buradan -Antalya’dan dönen- İsmet Pasa ile beraber Bilecik’e hareketi.
5 Şubat 1933 – Atatürk’ün, sabah saat 5.00’de Bilecik’e gelişi. Bilecik’ten otomobille hareket ederek saat 9.30’da Bursa’ya gelişi.
6 Şubat 1933 – Gazi’nin Bursa’da gericilik olayı üzerine söyledikleri.
6 Şubat 1933 – Atatürk’ün, Bursa’da bazı kişilerin ezan ve kametin Türkçe okunması nedeniyle 1 Şubat’ta çıkardıkları olay hakkında Anadolu Ajansı aracılığıyla resmî bildirisi: “…Olaya dikkatimizi bilhassa çevirmemizin sebebi, dini siyaset ve herhangi bir tahrike vesile etmeye asla müsamaha etmeyeceğimizin bir daha anlaşılmasıdır. Meselenin mahiyeti esasen din değil, dildir. Kesin olarak bilinmelidir ki, Türk milletinin milli dili ve milli benliği bütün hayatında hâkim ve esas kalacaktır!”
6 Şubat 1933 – Atatürk un, akşam Bursa’dan Mudanya’ya, buradan da Gülcemal vapuru ile İstanbul’a hareketi.
6 Şubat 1933 – Atatürk’ün, gece Bursa’dan İstanbul’a gelişi.
7 Şubat 1933 – İstanbul Evkaf Müdürlüğü bütün camilerde ezanın Türkçe okunmasını zorunlu kılan bir tebliğ yayınladı.
7 Şubat 1933 İstanbul’da camilerde ezan ve kametin Türkçe olarak okunmaya başlanması.
8 Şubat 1933 – Atatürk’ün, Dolmabahçe Sarayı’nda eski Mısır Hidivi Abbas Hilmi Paşa, Berlin Büyükelçisi Kemalettin Sami Paşa, Pertev (Demirhan) Paşa ve Şair Abdülhak Hâmit’i kabulü.
9 Şubat 1933 – Nazire Hanım, Türkiye güzeli seçildi.
10 Şubat 1933 – Atatürk’ün, Topkapı Sarayı’nı ziyareti, sarayın muhtelif bölümlerinde incelemeleri ve Topkapı Eski Eserler Müzesi Müdürü Tahsin (Öz) Bey’den bilgi alışı.
14 Şubat 1933 – Atatürk’ün, beraberinde Kemalettin Sami Paşa olduğu halde Dolmabahçe’den Sakarya motoru ile Suadiye’ye gelerek Paşa’yı bırakması, otomobille Kadıköy’e gelerek Kadıköy iskelesinden vapura binip halk arasında Karaköy’e gelişi ve Vali Muhittin (Üstündağ) Bey’le akşam yemeği için Tarabya’da Tokatlıyan’a gidişi.
16 Şubat 1933 – Atatürk’ün, gece Pera Palas’ta düzenlenen baloyu şereflendirmesi.
22 Şubat 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri otomobille Beyazıt ve Şişli taraflarında bir gezinti yapması.
24 Şubat 1933 – Atatürk’ün, Ankara Halkevi’ndeki söylevini radyodan dinledikten sonra Başbakan İsmet Paşa’ya telgrafı: “Halkevi’nde yaptığınız konuşmayı zevkle dinledim. Tebrik ve teşekkür ederim. Necip Ali Bey’in demeç ve açıklamasından da çok memnun oldum. Kendisini tarafımdan takdir ve taltif buyurmanızı rica ederim.”
25 Şubat 1933 – İstanbul’da Vagon-Li (Yataklı Vagonlar) Şirketi’nin Beyoğlu şubesi önünde toplanan öğrenciler şirket yönetimini, şirkette çalışan bir Türk memura Türkçe konuştuğu için işten uzaklaştırma cezası verdiği gerekçesiyle protesto etti.
26 Şubat 1933 – Atatürk’ün, akşam trenle İstanbul’dan Ankara’ya hareketi.
27 Şubat 1933 – Atatürk’ün, trenle İstanbul’dan Ankara’ya gelişi.
28 Şubat 1933 – Atatürk’ün, Roosevelt’e yapılan suikast nedeniyle Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Hoover’e telgrafı: “Pek muhterem Roosevelt aleyhine yapılan alçakça suikast girişimi, üzüntüme sebep oldu. Bu vesile ile dostane sevgilerimin ve asil Amerikan milleti hakkında Türk halkının hislerini tazeleme teminatının kabulünü sizden rica ederim.”
2 Mart 1933 – TBMM’de Türk Parasını Koruma Kanunu kabul edildi.
2 Mart 1933 – Atatürk’ün gece Çankaya’da film izlemesi.
7 Mart 1933 – Türk Dili Tetkik Cemiyeti (TDTC) Genel Merkez Kurulu, Kurum binasında Gazi Mustafa Kemal’in başkanlığında toplandı. Toplantıda Arapça ve Farsça kelimelere karşılık bulunması için bir dil anketi açılmasına karar verildi. 8 Mart gününe de sarkan toplantıya TDTC Başkanı ve Millî Eğitim Bakanı Dr. Reşit Galip (Baydur), Ruşen Eşref (Ünaydın), İ. Necmi (Dilmen), Besim (Atalay), Celâl Sahir (Erozan), Ahmet Cevat (Emre), Prof. Ragıp Hulûsi (Özdem), Hâmit Zübeyr (Koşay), Hasan Âli (Yücel)’in yanı sıra CHP Genel Sekreteri Recep (Peker) ve Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Yusuf Hikmet (Bayur) Beyler de katıldılar. Alınan karar uyarınca dil anketi açılıp birçok Arapça ve Farsça kelimeye Türkçe karşılık bulundu.
8 Mart 1933 – Atatürk’ün başkanlığında Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin toplantısı ve dil çalışmaları hakkında bazı kararlar alınması.
8 Mart 1933 – Atatürk’ün, gece Çankaya’da film izlemesi.
10 Mart 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri otomobille Gazi Orman Çiftliği’ne kadar bir gezinti yapması, geceyi Çankaya’da film izleyerek geçirmesi.
12 Mart 1933 – Atatürk’ün, Erzurum’un kurtuluş günü nedeniyle İstanbul Halkevi’nde toplantı düzenleyen Erzurumlu gençlerin saygı ve bağlılık telgrafına cevabı: “Erzurum’un kurtuluşunun yıldönümünü ben de sizinle beraber kutlar, saygıdeğer halka hakkımda gösterdikleri sevgiden dolayı teşekkür ederim.”
14 Mart 1933 – Atatürk’ün, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Roosevelt’e göreve başlaması nedeniyle tebrik telgrafı.
14 Mart 1933 – Atatürk’ün, öğleden sonra otomobille şehirde bir gezinti yapması.
16 Mart 1933 – Atatürk’ün, gece Çankaya’da film izlemesi.
19 Mart 1933 – Atatürk’ün, orduya hitaben Fahrettin (Altay) Paşa’ya –onun ağzından- bir söylev dikte etmesi: “…Silâhlarımızı büyük Türk ulusunu ezmek isteyenlerin gözlerine doğrultalım. Bunda amaç, düşman olsun. Bu amaca giden kurşun, Türk’ün ülkü kurşunudur!”
21 Mart 1933 – Atatürk Yüksek Ziraat Mektebi (Tarım Okulu) Stajyerlerinin Müsameresinde
21 Mart 1933 – Atatürk’ün, gece Ankara Halkevi’nde, Gazi Orman Çiftliği öğrencilerinin verdiği temsili izlemesi.
22 Mart 1933 – Atatürk’ün, Çankaya’da Sovyet Büyükelçisi Suriç ve beraberindeki Sovyet dilbilimcisi iki profesörü kabul edişi.
22 Mart 1933 – Atatürk’ün, gece Çankaya’da yapılan kabine toplantısında bulunuşu.
24 Mart 1933 – Atatürk’ün, gece Çankaya’da film izlemesi.
25 Mart 1933 – Atatürk Ankara Erkek Lisesi Müsameresinde
26 Mart 1933 – Atatürk’ün, Çankaya’da Başbakan İsmet Paşa ve Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü (Araş) Bey’i kabulü.
26 Mart 1933 – Atatürk’ün, gece Mısır Elçiliği’ndeki suareyi şereflendirmesi.
27 Mart 1933 – Atatürk’ün, dil çalışmalarına gösterdikleri yakın ilgi nedeniyle Millî Türk Talebe Birliği’ne telgrafı: “Millî ülküye ulaştıran öz dil yolunda durmadan, şaşmaz büyük adımlarla yürümeye verdiğiniz değerden dolayı sizi överim. Yürekten sevgiler çocuklarım!”
27 Mart 1933 – Atatürk, Mısır sefarethanesin’de; “Sömürgecilik ve emperyalizm yeryüzünden yok olacaktır.” (Sinan Meydan, 1923, 3. Baskı, s.91.)
28 Mart 1933 – Atatürk’ün, gece Çankaya’da film izlemesi.
29 Mart 1933 – Atatürk’ün, Çankaya’da Amerika Büyükelçisi Sherrill’in veda ziyaretini kabulü.
2 Nisan 1933 – Atatürk’ün, Çankaya’da yapılan Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin toplantısına başkanlık edişi.
7 Nisan 1933 – Atatürk’ün, gece Çankaya’da film izlemesi.
9 Nisan 1933 – Atatürk’ün, öğleden sonra Gazi Orman Çiftliği’ne gidişi, akşamüzeri Çankaya’ya dönüşü.
13 Nisan 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri otomobille Keçiören yöresinde bir gezinti yapması, geceyi Çankaya’da film izleyerek geçirmesi.
15 Nisan 1933 – Atatürk’ün, Çankaya’da Bulgar Elçisi Antonof’un güven mektubunu kabulü ve Elçi’nin konuşmasına cevap söylevi.
15 Nisan 1933 Samsun – Çarşamba Demiryolu işletmeye açıldı.
17 Nisan 1933 – Atatürk’ün başkanlığında, Çankaya’da Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti üyelerinin katıldığı toplantıda, hazırlanmakta olan “Türk Tarihinin Ana Hatları” adlı müsvettelerin okunarak tartışılması. (Çankaya’daki bu toplantılar, 20 nisan 1933’e kadar 4 gün devam etmiş, daha sonra 22 Nisan – 13 Mayıs 1933 tarihleri arasında da Türk Tarih Kurumu’nda toplanılarak müsvettelerin okunması tamamlanmıştır). [Kocatürk]
17 Nisan 1933 – Razgrad’da Bulgarların, Türk mezarlığını yıkmaları.
18 Nisan 1933 – Atatürk’ün, Çankaya’da Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti’nin toplantısına başkanlık yapması.
19 Nisan 1933 – Atatürk’ün, Çankaya’da Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti’nin toplantısına başkanlık yapması.
20 Nisan 1933 – İstanbul’da Razgrad Olayları başladı. İstanbul’da yüksek öğrenim gençliği, Razgrad’da Bulgarların, Türk mezarlığını yıkmaları üzerine (17 Nisan) İstanbul’daki Bulgar mezarlığına çelenk koyarak gösteri yaptı.
20 Nisan 1933 – Atatürk’ün, Çankaya’da Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti’nin toplantısına başkanlık yapması.
22 Nisan 1933 Türkiye Cumhuriyeti ile, Osmanlı Düyunu Umumiyesi hamilleri (alacaklılar) arasında, Paris’te borçların saptanması ve ödeme şekli hakkında anlaşma imzalandı. Osmanlı borçlarının tasfiyesi.
24 Nisan 1933 – Atatürk’ün, öğleden sonra Ankara Halkevi’ne gelerek, burada çalışmalarını sürdüren Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti toplantısına başkanlık yapması.
25 Nisan 1933 – Atatürk’ün, öğleden sonra Ankara Halkevi’ne gelerek, burada çalışmalarını sürdüren Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti toplantısına başkanlık yapması.
26 Nisan 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri Ankara Halkevi’ne gelerek, Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti’nin toplantısına başkanlık yapması.
27 Nisan 1933 – Atatürk’ün, Razgrad olayını protesto amacıyla yapılan gençlik gösterisinin izin alınmadan yapılması nedeniyle kovuşturmaya geçilmesi üzerine, izinsiz gösteriyle ilgileri olmadığını bildiren Türk Talebe Birliği Kongresi daimî delegelerine telgrafı: “Gençliğin çalışkan, hassas ve milliyetçi yetişmesi esas dileklerimizdendir. Gençlik her türlü faaliyetlerinde Cumhuriyet kanunlarına ve Cumhuriyet kuvvetlerinin usul ve kurallarına uymaya da dikkatli olmalıdır. Cumhuriyet hükümetinin millî meselelerde vazifesini bilir olduğuna ve kanunların ve adlî kuvvetlerin adaletine emin olunuz.” [Kocatürk]
28 Nisan 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri Ankara Halkevi’ne gelerek, Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti’nin toplantısına başkanlık yapması.
29 Nisan 1933 – Atatürk’ün, öğleden sonra Ankara Halkevi’ne gelerek. Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti’nin toplantısına başkanlık yapması.
30 Nisan 1933 – İstanbul’da öğrenciler, Bulgaristan’ın Deliorman bölgesindeki Razgrad’da Türk mezarlığına yapılan saldırıyı protesto etmek için gösteriler yaptı. Bulgar Başkonsolosluğu önünde toplanan bir grup öğrencinin yanısıra bir grup da Bulgar mezarlığına siyah çelenk bıraktı.
30 Nisan 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri Ankara Halkevi’ne gelerek, Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti’nin toplantısına başkanlık yapması.
4 Mayıs 1933 – Atatürk’ün, akşam saat 21.30’da İçişleri Bakanı Şükrü Kaya’nın evine gidişi, gece Çankaya’ya dönüşü.
5 Mayıs 1933 – Atatürk’ün, Ankara’ya 18 km uzaklıktaki Ahlatlıbel bölgesinde devam eden arkeoloji araştırmalarını izlemesi.
6 Mayıs 1933 – Atatürk’ün, saat 18.00’de Başbakan İsmet Paşa’nın köşküne gidişi.
8 Mayıs 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri Ahlatlıbel bölgesine giderek, burada yapılan kazıları izlemesi.
9 Mayıs 1933 – Türkiye Cumhuriyeti ile Yunanistan arasında Geçici Ticaret Antlaşması imzalandı.
10 Mayıs 1933 – Atatürk’ün, Türk bağımsızlık savaşı ve inkılâbımız üzerine sohbet esnasında söyledikleri: “…İki Mustafa Kemal var: Biri ben, fert olan, fani olan Mustafa Kemal… İkinci Mustafa Kemal’den ise “Ben” diye bahsedemem. Ondan ancak “Biz” diye bahsedebilirim. O Mustafa Kemal, yani sizler, bu akşam etrafımda olanlar, memleketin her köşesinde çalışan köylüler, uyanık, aydın, vatansever, milliyetçi vatandaşlar… İşte ben onların hayalini tespit ediyorum, onların hayalini gerçekleştirmeye çalışıyorum. O Mustafa Kemal, ölmez! O, Türk milletinin ihtiyaçları ile beraber, gitgide uyanan şuuru ile beraber, gelişe gelişe ebedî olarak yaşayacaktır. Bizde cumhuriyeti yapan, inkılâbı yaratan, o “Biz” diye ifade edebileceğim Mustafa Kemal’dir!”
14 Mayıs 1933 – Atatürk’ün, Çankaya’da Arnavutluk Elçisi Cavit Leskoviku’nun güven mektubunu kabulü ve Elçi’nin söylevine cevap konuşması.
17 Mayıs 1933 – Atatürk’ün, saat 17.30’da Kılıç Ali Beyin evine gidişi, saat 20.30’da Çankaya’ya dönüsü.
18 Mayıs 1933 – Çankaya’da akşam, Atatürk’ün sofrasında Abdülhak Hâmit (Tarhan) ve eşi Lüsyen Hanım’ın da davetli olarak bulunuşu.
19 Mayıs 1933 – Atatürk’ün, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Roosevelt’in devlet başkanlarına gönderdiği, devletlerin karşı karsıya olduğu güçlükler ve dünya barışı ile ilgili söylevine cevabı: “…Ekonomik kalkınma için her memlekette yapılan gayretlerin, makul ve iyi düşünülmüş uluslararası toplu tedbirlerle tamamlanması zorunlu olduğunda tamamıyla aynı görüşteyiz.”
24 Mayıs 1933 – Atatürk’ün, öğleden sonra Cumhuriyet Halk Partisi Genel Merkezi’ne gelişi, saat 20.00’de Çankaya’ya dönüşü.
25 Mayıs 1933 – Atatürk’ün, Marmara Köşkü’nde, Gazi Orman Çiftliği’nin 8. kuruluş yıldönümü şenliğinde bulunması.
27 Mayıs 1933 – Atatürk’ün, gece İsmet Paşa’nın köşküne gidişi, bir süre kaldıktan sonra Çankaya’ya dönüşü.
31 Mayıs 1933 – İstanbul Darülfünununun kapatılmasına ve Millî Eğitim Bakanlığınca yeni bir üniversite kurulmasına dair Kanun’un kabulü. MEB, ”İstanbul Üniversitesi”ni kurmakla görevlendirildi. (Bu kanunla 31 Temmuz 1933’te İstanbul Darülfünunu kapatılmış, 1 Ağustos 1933’te İstanbul Üniversitesi kurulmuştur).
31 Mayıs 1933 – TBMM’de İstanbul Darülfünunu’nun kapatılıp, yerine İstanbul Üniversitesi adı altında yeni bir yüksek öğrenim kurumunun kurulmasına ilişkin kanun kabul edildi: İstanbul Üniversitesi 1 Ağustos’ta açıldı ve 18 Kasım’da derslere başlandı. “1933 Üniversite Reformu” diye bilinen bu kanunla üniversite Maarif Vekaleti’ne bağlı bir kuruluş oluyor, idari, mali ve bilimsel özerkliğini kaybederek siyasi otoritenin denetimine giriyordu.
31 Mayıs 1933 – Atatürk’ün, saat 17.00’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne gelişi, saat 19.30’da Çankaya’ya dönüşü.
2 Haziran 1933 – Atatürk’ün, öğleden sonra İsmet Paşa’nın köşküne gidişi, daha sonra şehirde otomobille bir gezinti yaparak Çankaya’ya dönüşü.
3 Haziran 1933 – Sümerbank’ın kurulmasına ilişkin kanun TBMM’de kabul edildi.
3 Haziran 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri Etimesgut, Çakırlar ve Gazi Orman Çiftliği yöresinde otomobille bir gezinti yapması.
3 Haziran 1933 Sümerbank’ın kurulmasını öngören Kanun T.B.M.M’de kabul edildi.
4 Haziran 1933 – Atatürk’ün, Genelkurmay Başkanlığı’na gidişi ve Mareşal Fevzi Çakmakla görüşmesi.
4 Haziran 1933 – Atatürk’ün, akşam, devlet ve fikir adamlarıyla sohbet esnasında söyledikleri: “Cumhuriyet rejimi demek, demokrasi sistemi ile devlet şekli demektir. Biz Cumhuriyet’i kurduk, o on yaşını doldururken demokrasinin bütün gereklerini sırası geldikçe uygulamaya koymalıdır. Kadın haklarını tanımak da bunun bir gereği olacaktır. Müsterih olunuz!”
5 Haziran 1933 – Atatürk’ün, öğleden önce şehirde otomobille bir gezinti yapması, daha sonra ismet Paşa’nın köşküne gidişi, öğleden sonra Çankaya’ya dönüşü.
7 Haziran 1933 – Tedavüldeki madeni Osmanlı paralarının toplatılması ve bunların yerine yeni madeni paralar basılmasını öngören kanun kabul edildi.
8 Haziran 1933 Halk Bankası’nın kurulmasını öngören Kanun T.B.M.M’de kabul edildi. Halk Bankası ve Halk Sandıkları Kanunu kabul edildi.
8 Haziran 1933 – Ödünç Para verme Kanunu TBMM’de kabul edildi.
8 Haziran 1933 – Atatürk’ün, Yunan eski Başbakanı Venizelos’a yapılan suikast nedeniyle Yunanistan Cumhurbaşkanı Zaimis ve Venizelos’a üzüntülerini bildiren telgrafları.
9 Haziran 1933 – Atatürk’ün, akşam Kılıç Ali Bey’in evine gidişi, geç saatlerde Çankaya’ya dönüşü.
10 Haziran 1933 – Atatürk’ün, akşam Ali Fuat Paşa’nın Marmara Köşkü’nde verdiği ziyafeti şereflendirmesi.
10 Haziran 1933 – “Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü Kanunu” T.B.M.M’de kabul edildi. (Açılış : 30.10.1933. Enstitü, 30 Haziran 1948 günlü “Üniversiteler Kanununa ek kanun”la Ziraat ve Veteriner Fakülteleri olarak Ankara Üniversitesi’ne bağlandı.
11 Haziran 1933 – Atatürk’ün, Afgan Kralı Nadir Han’a kardeşinin ölümü sebebiyle başsağlığı telgrafı.
11 Haziran 1933 – “Cumhuriyet İlanının Onuncu Yıldönümü Kutlama Kanunu” T.B.M.M’de kabul edildi.
11 Haziran 1933 – T.B.M.M’de “Belediyeler Bankası Kanunu” kabul edildi.
12 Haziran 1933 – İzmir Rıhtım Şirketi’nin satın alınması ile ilgili Kanun T.B.M.M’de kabul edildi. (Sözleşme 3 Ekim 1932’de parafe edilmişti)
12 Haziran 1933 – Atatürk, 12 Haziran 1933’te 2307 sayılı özel bir kanun çıkarttırarak –Medeni Kanun gereği akrabalarına, yakınlarına kalması gereken “mahfuz hisse” dâhil- tüm mal varlığını millete bağışlamanın yolunu açtı. O, mal mülk edinmek için değil, tüm malını mülkünü millete bırakmak için “özel kanun” çıkarttırmıştı. Bunun dünyada bir örneği daha yoktur.
12 Haziran 1933 – “Gazi Mustafa Kemal Hazretlerinin Kanun-ı Medeni’nin 452. Maddesine Göre Olan Tasarruflarının Mahfuz Hisseler Hakkındaki Hükümden Müstesna Olduğuna Dair Kanun” T.B.M.M’de kabul edildi.
12 Haziran 1933 – Atatürk’ün hazineye devredeceği mallarında, mirasçıların mahfuz hisselerini önleme amacıyla 2307 sayılı Kanun’un Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabulü: “Gazi Mustafa Kemal Hazretlerinin, Medenî Kanun’un 452. maddesi dairesindeki tasarrufları, mahfuz hisseler hakkındaki hükümden müstesna olup bütün mallarında muteberdir.”
14 Haziran 1933 – Atatürk’ün, Çankaya’da Polonya Elçisi Potocki’nin güven mektubunu kabulü ve Elçi’nin söylevine cevap konuşması.
15 Haziran 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri atla, Çankaya’dan istasyon’a kadar bir gezinti yapması, buradan otomobille Marmara Köşkü’ne gelişi, akşam Çankaya’ya dönüşü.
18 Haziran 1933 – Atatürk’ün, öğleye doğru, atla Çankaya’dan Söğütözü’ne, oradan da Gazi Orman Çiftliği’ne kadar bir gezinti yapması.
18 Haziran 1933 – Atatürk’ün, gece saat 02.30’da atla Gazi Orman Çiftliği yakınında Mühye köyüne gidişi, sabahleyin otomobille çiftliğe dönüşü.
19 Haziran 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri atla Gazi Orman Çiftliği yöresinde bir gezinti yapması, geceyi Marmara Köşkü’nde geçirmesi.
20 Haziran 1933 – Maarif Vekaleti üniversitede Cumhuriyeti ve devrimleri genç kuşaklara öğretecek bir İnkılâp Enstitüsü açılmasını karar altına aldı. Milli Eğitim Bakanlığı, üniversitede bir İnkılâp Enstitüsü açılması hakkında karar aldı.
20 Haziran 1933 – Atatürk’ün, öğleden sonra Balgat köyü yöresindeki kazıları izlemesi.
22 Haziran 1933 – Atatürk’ün, Genelkurmay Başkanlığını ziyareti ve Mareşal Fevzi Çakmakla görüşmesi.
22 Haziran 1933 – Atatürk’ün, Ankara yakınında Yalıncak Köyü’nde incelemeleri, köyde yemek yemesi ve köy işleri hakkında bilgi alması.
24 Haziran 1933 – Atatürk Ankara İsmetpaşa Kız Enstitüsü’nde ve Ankara Kız Lisesi İmtihanlarında (Sınavlarında)
27 Haziran 1933 – Atatürk’ün, Ankara’da İsmet Paşa Kız Enstitüsü’nü ziyareti. Ankara İsmetpaşa Kız Enstitüsü İmtihanlarında (Sınavlarında)
27 Haziran 1933 – Atatürk’ün, Polonya Cumhurbaşkanlığıma yeniden seçilen İgnace Mascicki’ye kutlama telgrafı.
27 Haziran 1933 – Atatürk’ün gece Nuri (Conker)’in evine gidişi, geç saatlerde Çankaya’ya dönüşü.
28 Haziran 1933 – Anıtlar Yüksek Kurulu oluşturuldu.
28 Haziran 1933 – Atatürk’ün, Ankara Erkek Lisesi m ziyareti ve sınavlarda bulunması.
29 Haziran 1933 – Atatürk’ün. Ankara Hukuk Fakültesi sınavlarında bulunması.
29 Haziran 1933 – Atatürk’ün, akşam trenle Ankara dan İstanbul’a hareketi.
30 Haziran 1933 – Atatürk’ün, trenle Ankara’dan İstanbul’a gelişi.
1 Temmuz 1933 – Atatürk’ün, İstanbul’da Galatasaray Lisesi’ni ziyareti ve sınavlarda bulunuşu.
2 Temmuz 1933 – Atatürk’ün İstanbul Darülfünunu’nu ziyareti ve Hukuk Fakültesi sınavlarında bulunuşu.
4 Temmuz 1933 – Atatürk’ün, sabahın erken saatlerinde İstanbul’dan yatla Yalova’ya hareketi ve sabah Yalova’ya gelişi.
4 Temmuz 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri Yalova’dan yatla İstanbul’a hareketi, saat 21.00’de Dolmabahçe Sarayı’na gelişi.
4 Temmuz 1933 – Atatürk’ün. Amerika’nın bağımsızlık günü nedeniyle Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Roosevelt’e kutlama telgrafı.
5 Temmuz 1933 – Millî Eğitim Bakanı Reşit Galip in, Ankara’dan Atatürk’e telgrafı: ”Kurtuluş zaferinden sonra ne olmak istersiniz? sorgusunda bulunan bir arkadaşımıza. ‘Maarif Vekili olmak isterdim’ buyurmuştunuz. Bu dileğiniz ilk bakıma elde edilmemiş görünür. Gerçekçe, her zaman Maarif Vekilliği işini bilfiil izlemeye en büyük önemi verdiniz. …Buradaki teftişlerden sonra İstanbul’da Galatasaray Lisesi ve Darülfünun sınavlarına alakanızın yayılışı, profesörlerden en küçük köy öğretmenlerine kadar bütün maarif ailesinin vazife aşk ve heyecanını artırdı.”
6 Temmuz 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri Sakarya motoru ile Dolmabahçe den Büyükada’ya gelişi, burada Fethi (Okyar) Bey’in köşküne gidişi, akşam Dolmabahçe Sarayı’na dönüşü.
6 Temmuz 1933 – Atatürk’ün, Milli Eğitim Bakanı Reşit Galip’in 5 Temmuz 1933 tarihli telgrafına cevabi: “Telgrafınızı aldım, memnun oldum. Teşekkür ederim.”
7 Temmuz 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri motorla Boğazda bir gezinti yapması, daha sonra Kalamış koyuna gidişi, geç saatlerde Dolmabahçe Sarayı’na dönüşü.
8 Temmuz 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri otomobille Kücükçekmece ve Florya’da bir gezinti yapmasını takiben gece motorla Dolmabahçe Sarayı’na dönüşü.
10 Temmuz 1933 – Sümerbank resmen faaliyete geçti.
14 Temmuz 1933 – Atatürk’ün, Ertuğrul yatı ile İstanbul’dan Çanakkale’ye gelişi, şehirde kısa süre kaldıktan sonra Yalova’ya geçişi.
15 Temmuz 1933 – Atatürk’ün, akşam Yalova’dan İstanbul’a dönüşü.
16 Temmuz 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri motorla Boğaz’da bir gezinti yapması, Rasim Ferit (Talay) Bey’in evine uğraması, gece Dolmabahçe Sarayı’na dönüşü.
18 Temmuz 1933 – Atatürk’ün, İstanbul’dan Yalova’ya gidişi.
19 Temmuz 1933 – Denizli Çivril’de meydana gelen 5.7 büyüklüğündeki depremde 20 kişi öldü.
24 Temmuz 1933 – Atatürk’ün, Lozan Barış Antlaşması’nın 10. yıldönümü nedeniyle İsmet Paşa’ya telgrafı: “Bugün, Lozan günüdür. Bu günü millete kazandıran zât-ı devletlerini bütün kalbimle tebrik eder ve gözlerinizden öperim.”
24 Temmuz 1933 – Atatürk’ün, Yalova’da Millet Çiftliği’nde denize girişi, daha sonra motorla Karamürsel’e gelişi, oradan da İstanbul’a dönüşü.
25 Temmuz 1933 – Lev Troçki, sığınmacı olarak Heybeliada’dan Fransa’ya gitti.
25 Temmuz 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri, bir deniz kazası geçiren Millî Eğitim Bakanı Reşit Galip’i Moda’daki köşkünde ziyareti.
25 Temmuz 1933 – Atatürk’ün, akşam Ertuğrul yatıyla İstanbul’dan Yalova’ya geçişi.
27 Temmuz 1933 – Gazi Mustafa Kemal, Dolmabahçe’de eski Afgan Kralı Amanullah Han’la görüştü.
27 temmuz 1933 – Atatürk’ün, Adatepe torpidosuyla Yalova’dan İstanbul’a dönüşü ve Dolmabahçe Sarayı’nda eski Afgan Kralı Amanullah Han’ı kabulü.
27 Temmuz 1933 – Atatürk’ün, akşam Adatepe torpidosu ile İstanbul’dan Yalova’ya geçişi ve geminin hatıra defterine yazdıkları: “Adatepe ile yaptığım kısa yolculuğun değerli hatırasını unutmayacağım. Yakından tanımak fırsatına sahip olduğum seçme deniz komutanlarımız, genç subaylarımız ve denizcilerimizle iftihar ettim.”
31 Temmuz 1933 – TBMM’de kabul edilen yasa gereği İstanbul Darülfünun’u kapatıldı.
31 Temmuz 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri Ankara motoruyla Yalova’dan İstanbul’a gelişi, Dolmabahçe Sarayı’nda kısa bir süre dinlendikten sonra tekrar Yalova’ya dönüşü.
1 Ağustos 1933 – İstanbul Üniversitesi kuruldu. Kanunla kapatılan İstanbul Darülfünunu’nun yerine İstanbul Üniversitesi’nin kurulması.
1 Ağustos 1933 – Atatürk’ün, Yalova’da öğleden sonra Fransız Büyükelçisi Charles de Chambrun’u kabulü.
6 Ağustos 1933 – Atatürk’ün, Başbakan İsmet Paşa’ya mektubu: “İsmet, büyük adamsın; hassas olduğun kadar his veren adamsın. …Sen, beni muhakkak çok seviyorsun. Ya ben seni! Buna cevap istemez. Gözlerinden öperim!”
12 Ağustos 1933 – Atatürk’ün, sabah Ertuğrul yatı ile Yalova’dan Pendik’e gelişi, İsmet Paşa’yla beraber Yalova’ya dönüşü.
17 Ağustos 1933 – Atatürk’ün, Yalova’dan İstanbul’a dönüşü ve Dolmabahçe Sarayı’nda Türk Dili Tetkik Cemiyeti Merkez Heyeti’nin toplantısına başkanlık edişi.
19 Ağustos 1933 – Atatürk’ün, sabah İstanbul’dan Yalova’ya gidişi, akşam dönüşü.
20 Ağustos 1933 – Atatürk’ün, Sovyet Rusya’dan ithal edilen bazı malların yerli mallardan düşük fiyatla satılması üzerine, önlem alınması hususunda Başbakanlığa telgrafı: “…Aksi takdirde Rusların, Türk pazarından bir miktar mal satın almakla bize görünüşte temin ettikleri fayda, haksız rekabetle tamamen hiçe indirilmiş olur.”
20 Ağustos 1933 – Atatürk’ün, Dolmabahçe’den motorla Büyükada’ya gidişi.
21 Ağustos 1933 – Atatürk’ün, Dolmabahçe Sarayı’nda eski Fransız Başbakanı Herriot’u kabulü ve 2,5 saat görüşmesi. (Atatürk, Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü (Araş) Beyin de hazır bulunduğu bu görüşme esnasında Herriot’ya Büyük Nutuklarından bir nüshayı imzalı olarak armağan etmişlerdir). [Kocatürk]
22 Ağustos 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri Rasim Ferit (Talay) Bey’in evine gidişi, geç saatlerde Dolmabahçe Sarayı’na dönüşü.
23 Ağustos 1933 – Atatürk’ün, Dolmabahçe Sarayı’ndan Yalova’ya gelişi.
24 Ağustos 1933 – Eski Fransız Başbakanı Herriot’un, İstanbul’dan ayrılırken Havas Ajansı muhabirine demeci: “Cumhurbaşkanı olarak Gazi Mustafa Kemal ile mülakatların en faydalısını ve en dikkate değer olanını yapmakla övünüyorum. Ciddiyeti ve zekâsının genişliği bende derin bir izlenim bıraktı. Asker, kelimenin bütün kuvvetli manasıyla bir hükümet adamı olmuştur. Gazinin eseri, çeşitli yönleri içindeki yekpareliği ile şayan-ı hayrettir. O, Türkiye’ye gerçek bir Cumhuriyet verdi. Yüzeysel görüşler ve iftiralar onun eserinin başarısını örtemez!”
26 Ağustos 1933 – Atatürk’ün, Türkiye İş Bankası’nın 9. kuruluş yıldönümü nedeniyle Yalova’da, İş Bankası Heyeti’ni kabulü ve demeci: “İş Bankası mütevazı bir sermaye ile işe başlamıştır, mütevazı olan maddî sermayesi idi, fakat manevî sermayesi çok büyüktü, çünkü işin başında gayet kıymetli, iyi ahlâklı, sebatlı Celâl (Bayar) Bey ve onun yanında birkaç kişiyi geçmeyen güzide arkadaşlar bulunuyordu. Bu maddî sermayenin yüzlerce misli ile işe başlamış ve hiçbir başarı göstermeden batmış nice kurumlar tanırız. Demek ki bir kurumun yaşaması, gelişmesi, başarı kazanması o kurumun başına geçenlerin ahlâklı, dürüst, imanlı kişiler olmasına bağlıdır, İş Bankası, memleketimizin iktisadiyatına çok yararlı hizmetler yapmıştır. Bence bütün bu hizmetlerin üstünde daha mühim olan bir hizmeti de bankacılıkta gençlerimizi yetiştirmiş olmasıdır. En çok bununla iftihar ederim”
30 Ağustos 1933 – Atatürk’ün, Yalova’da Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak’ı kabulü.
1 Eylül 1933 – Denizyolları İşletmeleri, devlet tekeline alındı.
1 Eylül 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri Yalova’dan motorla Büyükada Yat Kulübüne gelişi, gece tekrar Yalova’ya dönüsü.
3 Eylül 1933 – Kayseri-Ulukışla hattının tamamlanmasıyla, Karadeniz ile Akdeniz’i birbirine bağlayan demiryolu tamamlandı.
3 Eylül 1933 – Atatürk’ün, Yalova’dan motorla Heybeliada’da Kenetlettin Samı Paşa’nın köşküne gelişi, bir süre istirahatten sonra araba ile adada bir gezintiyi takiben tekrar Yalova’ya dönüşü.
5 Eylül 1933 – Atatürk’ün, Yalova’dan Ertuğrul yatı ile İstanbul’a hareketi. Geceyi yatta geçirmiştir.
6 Eylül 1933 – Atatürk’ün sabah Yalova’dan İstanbul’a dönüşü.
7 Eylül 1933 – Atatürk’ün aksam trenle İstanbul’dan Ankara’ya hareketi.
8 Eylül 1933 – Atatürk’ün, trenle İstanbul’dan Ankara’ya gelişi.
9 Eylül 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri Maraş Milletvekili Mithat (Şayiam) Beyin evine uğrayışı, gece Çankaya’ya dönüşü.
11 Eylül 1933 – Atatürk’un, Çankaya’da Ankara’ya gelen Yunanistan Başbakanı Çaldaris, Dışişleri Bakanı Maximos ve Ekonomi Bakanı Pesmazoğlu’nu kabulü.
11 Eylül 1933 – Atatürk’ün, akşam Ankara’dan trenle İstanbul’a hareketi.
11 Eylül 1933 – Atatürk’ün, Yunanistan Başbakanı Çaldaris ve arkadaşlarını kabulünden sonra akşam trenle Ankara’dan İstanbul’a giderken yolda İsmet Paşa’ya telgrafı: “İnsanlığın huzur ve saadetı için bütün milletlerin bizim gibi gerçek dost olmasını temenni ederim. Kıymetli misafirlerimize ve Ankara Türk dostluğunun ciddi ve gerçek duygularını göstermekte olduklarına emin olduğum bütün arkadaşlara selâm.”
12 Eylül 1933 – Atatürk un, Ankara dan İstanbul’a gelişi.
14 Eylül 1933 – Türkiye ile Yunanistan Dostluk Antlaşması imzaladı. Türkiye ile Yunanistan arasında “İçtenlikli anlaşma paktı” imzalandı.
14 Eylül 1933 – Atatürk’ün, gece İzzettin (Çalışlar) Paşa’nın kızının Dolmabahçe Sarayı’nda yapılan nikâh töreni ve düğününü şereflendirmesi.
14 Eylül 1933 – Ankara’da Türkiye – Yunanistan dostluk antlaşması imzalandı.
15 Eylül 1933 – Atatürk un, Türk-Yunan Antlaşması’nın imzalanması nedeniyle Başbakan İsmet Paşa’ya tebrik telgrafı: “…Bu pakt, iki milletin karşılıklı büyük menfaatlerini kuvvetlendiren kardeşlik inkişaf sahasına enginlik veren kıymetli bir vesikadır. İki taraf için kalpten arzu edilen verimi vermesini temenni ve hükümetimizi tebrik ederim.”
15 Eylül 1933 – Atatürk ün, Türk-Yunan Antlaşması’nın imzalanması nedeniyle Yunan yöneticilerinin gönderdiği telgrafa cevabı: “…Türkiye Cumhuriyeti, milletler arasında dostluk ve barış fikrinin gelişme ve gerçekleşmesi yönünden kendine düşen ödevini, ciddi ve samimi bir surette daima yerme getirmeden geri kalmayacaktır.”
17 Eylül 1933 – Albert Einstein’ imzasını taşıyan 17 Eylül 1933 tarihli, OSE (Yahudi Nüfusu Koruma Grupları Birliği) tarafından (Avrupa’daki yahudi nüfusun Türkiye’ye sığınabilmesi için) bir mektup Atatürk’e teslim edilmek üzere T.C. Başbakanlığı’na gönderildi.
19 Eylül 1933 – Atatürk’ün, gece Maksim salonunda Türk-İtalyan güreş karşılaşmalarını izlemesi.
20 Eylül 1933 – Başbakan İsmet İnönü ve Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras’ın, Sofya’yı ziyaretinde, 1929 Tarafsızlık Antlaşması’nın süresi uzatıldı.
23 Eylül 1933 – Dolmabahçe Sarayı’nda, akşam Atatürk’ün sofrasında, Abdülhak Hâmit ve eşi Lüsyen Hanım’ın da davetli olarak bulunması.
25 Eylül 1933 – Atatürk’ün, Bulgaristan’dan dönen Başbakan İsmet Paşa ve Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Bey’i Dolmabahçe Sarayı’nda kabulü ve Sofya görüşmeleri hakkında bilgi alışı.
26 Eylül 1933 – Gazi Mustafa Kemal, Dolmabahçe’de Venizelos’u kabul etti. Atatürk’ün, Dolmabahçe Sarayı’nda Yunanistan eski Başbakanı Venizelos’u kabulü ve görüşmesi.
27 Eylül 1933 – Atatürk’ün, Dolmabahçe Sarayı’nda İngiliz Büyükelçisi George Clerck’in veda ziyaretini kabulü.
28 Eylül 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri Beylerbeyi Sarayı’na gidişi, bir süre dinlendikten sonra tekrar Dolmabahçe Sarayı’na dönüşü.
29 Eylül 1933 – Atatürk’ün, gece İstanbul motoruyla İstanbul dan Yalova’ya gidişi.
30 Eylül 1933 – Atatürk’ün, akşam İstanbul motoruyla Yalova’dan İstanbul’a gelişi.
4 Ekim 1933 – Atatürk’ün, Dolmabahçe Sarayı’nda İstanbul’a gelen Yugoslavya Kralı Alexandre’ı kabulü. Gazi Mustafa Kemal, Dolmabahçe’de Yugoslavya Kralı I. Aleksandr ile Kraliçeyi kabul etti.
4 Ekim 1933 – Atatürk bu ziyaret esnasında Yugoslavya Kralı ile yarım saat kadar görüşmüş, daha sonra Kral’ın ziyaretini iade için, kalmakta olduğu gemiye gitmiştir. Akşam da Kral şerefine Dolmabahçe Sarayı’nda bir ziyafet verilmiştir.
4 Ekim 1933 – Atatürk’ün, Dolmabahçe Sarayı’nda öğleden sonra, Yunanistan eski Başbakanı Venizelos ve eşini kabulü. [Kocatürk]
4 Ekim 1933 – Türk İnkılap Enstitüsü’nde ilk İnkılap dersi Milli Eğitim Bakanı Yusuf Hikmet (Bayur) tarafından verildi.
4 Ekim 1933 – Gazi Mustafa Kemal Cumhuriyet’in onuncu yıldönümü dolayısıyla tarihi nutkunu söyledi.
5 Ekim 1933 – Eskişehir Şeker Fabrikası’nın açılışı.
8 Ekim 1933 – Plastik sanatlar alanında, Batı’daki çağdaş yaklaşımlara açık bir sanat gurubu olarak kurulan ‘d Grubu’, ilk sergisini Beyoğlu’ndaki Mimoza Şapka Mağazası’nda açtı. ‘d Grubu’, ilk sergisinden başlayarak, uzun süredir Batı’da yaygın olan kimi eğilimleri tanıtmaya çalıştı.
9 Ekim 1933 – Atatürk’ün, akşam İstanbul’dan trenle Ankara’ya hareketi.
10 Ekim 1933 – Atatürk’ün, İstanbul’dan Ankara’ya gelişi.
15 Ekim 1933 – Atatürk’ün, Çankaya’da, Ankara’ya gelen Romanya Dışişleri Bakanı Titulesco’yu kabulü.
17 Ekim 1933 – Atatürk’ün, Çankaya’da Amerika Büyükelçisi Robert Pect Skinner ve Japonya Büyükelçisi Vikont Kintoma Mushkoji’nin güven mektuplarını kabulü ve Elçilerin söylevlerine cevap konuşmaları.
17 Ekim 1933 – Atatürk’ün, Çankaya’da Fransız Büyükelçisi Kammerer, Meksika Büyükelçisi Genaro Estrado, Avusturya Büyükelçisi Bucberger’in güven mektuplarını kabulü ve Elçilerin söylevlerine cevap konuşmaları.
19 Ekim 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri Anadolu Kulübü’ne gidişi, gece Çankaya’ya dönüşü.
21 Ekim 1933 – Atatürk’ün, Çankaya’da Macar Başbakanı Gömböş ve Dışişleri Bakanı M. De Kanya’yı kabulü.
24 Ekim 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni ziyareti.
26 Ekim 1933 – TBMM’de Cumhuriyet’in 10. Yılı münasebetiyle hazırlanan Genel Af Kanunu kabul edildi. Bu afla TCK’nun değişik maddelerinde hüküm giymiş gazeteci ve siyasetçinin yanısıra İstiklal Mahkemeleri’nde yargılanarak, hüküm giymiş sanıklar da affedildi.
26 Ekim 1933 – Türk kadınlarına Köy İhtiyar Heyetlerine seçme ve seçilme hakkı tanındı.
27 Ekim 1933 – Milli Eğitim Bakanlığı’na Hikmet Bayur atandı.
27 Ekim 1933 – Atatürk’ün, Çankaya’da Ankara’ya gelen General Voroşilof başkanlığındaki Sovyet Heyeti’ni kabulü.
28 Ekim 1933 – Atatürk’ün, Çankaya’daki kitaplığında sohbet esnasında Afet (İnan) Hanım’a söyledikleri: “…Tarihî olayların seyri sırasında, bazen fizyolojik arızalar mühim rol oynarlar. Tabiat ya engel olur veyahut yardım eder!”
29 Ekim 1933 – Cumhuriyet’in Onuncu Yılı kutlandı.
29 Ekim 1933 – Atatürk, Onuncu yıl nutku’nu Ankara Hipodromunda Cumhuriyet Bayramı törenleri esnasında okudu.
29 Ekim 1933 – Mustafa Kemal’in, Cumhuriyet’in 10’uncu Yıl Dönümü nedeniyle Türk milletine ünlü söylevi: “… Az zamanda çok ve büyük işler yaptık. Bu işlerin en büyüğü, temeli Türk kahramanlığı ve yüksek Türk kültürü olan Türkiye Cumhuriyeti’dir. … Asla şüphem yoktur ki Türklüğün unutulmuş büyük medeni vasfı ve büyük medeni kabiliyeti bundan sonraki gelişimiyle geleceğin yüksek medeniyet ufkundan yeni bir güneş gibi doğacaktır. … Ne mutlu Türk’üm diyene!”
29 Ekim 1933 – “Ben, manevî miras olarak hiçbir nass-ı katı(ayet), hiçbir dogma, hiçbir donmuş ve kalıplaşmış kural bırakmıyorum. Benim manevî mirasım, bilim ve akıldır. Benden sonrakiler, bizim aşmak zorunda olduğumuz çetin ve köklü güçlükler önünde, belki amaçlara tamamen eremediğimizi, fakat asla ödün vermediğimizi, akıl ve bilimi rehber edindiğimizi onaylayacaklardır. Zaman hızla dönüyor, milletlerin, toplumların, bireylerin mutluluk ve mutsuzluk anlayışları bile değişiyor. Böyle bir dünyada, asla değişmeyecek hükümler getirdiğini iddia etmek, aklın ve bilimin gelişimini inkâr etmek olur. Benim, Türk milleti için yapmak istediklerim ve başarmaya çalıştıklarım ortadadır. Benden sonra, beni benimsemek isteyenler, bu temel eksen üzerinde akıl ve bilimin rehberliğini kabul ederlerse, manevî mirasçılarım olurlar.” (Hamdullah Suphi Tanrıöver’den naklen, Cemal Kutay, Mustafa Kemal’in Ufuktaki Manevî Mirasçısı ile Sohbet, s.2-3;İsmet Giritli, Kemalist Devrim ve İdeolojisi, s. 13)(Cumhuriyet Bayramı açılış konuşmasından)
29 Ekim 1933 – Atatürk, Sovyet heyeti başkanı Mareşal Kliment Yefromoviç Voroşilov ile görüştü.
29 Ekim 1933 – Atatürk akşam Cumhuriyet balosuna katıldı.
29 Ekim 1933 – Atatürk, Türkiye’nin “milli” adını taşıyan ilk kütüphanesi için, İzmir Milli Kütüphanesi için arsa tahsis ettirdi. Bina yapılması için bütçe tahsis ettirdi. İnşaat halindeyken iki defa bizzat denetledi. 29 Ekim 1933’te Cumhuriyet’in onuncu yıldönümünde açılmasını sağladı. (Kaynak; Yılmaz Özdil, Mustafa Kemal)
30 Ekim 1933 – Atatürk’ün, saat 17.00’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Macar Heyeti’ni kabulü ve söyledikleri: “…Bir milletin büyüklüğü coğrafî yüzölçümü ile değil, yüreğinin asaleti, ülküsünün yüksekliği ile ölçülür!”
30 Ekim 1933 – Atatürk’ün Meclis’den Çankaya’ya dönerken ismet Paşa’nın köşküne uğraması.
30 Ekim 1933 – Atatürk’ün, gece Ziraat Bankası’nın düzenlediği baloyu şereflendirmesi.
31 Ekim 1933 – Atatürk’ün, Cumhuriyetin 10. yıldönümü nedeniyle Roosevelt’in Türk milletine hitaben yayımladığı mesaja karşılık olmak üzere Amerikan milletine mesajı: “…Türkiye’de doğan inkılâp güneşi yükselerek sıcaklığını yaydıkça, Türk milletinin kalbi büsbütün dünyanın büyük ve takdire değer eserlerine karşı sıcak bir sevgiyle dolmuş, bütün ilerleme ilkelerini tamamıyla benimsemiştir!”
31 Ekim 1933 – Atatürk’ün, Cumhuriyetin 10. yıldönümü nedeniyle Türk Dostları Cemiyeti Başkanı Amiral Bristol’un kutlama telgrafına cevabı: “…Türk dostları ile onların ünlü başkanı, bize duygularının yeni bir delilini daha gösterdiler.” [Kocatürk]
1 Kasım 1933 – T.B.M.M.’nin IV. Dönem III. Toplanma yılı Mustafa Kemal Paşa’nın konuşmasıyla açıldı. Cumhurbaşkanı Atatürk’ün, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin IV. dönem III. toplantı yılını açış konuşması: “…Geçen on sene, gelecek devirler için bir başlangıçtan başka bir şey değildir. Bununla beraber, eski devirlerin tarihi karşısında, Cumhuriyetin bu on senesi, eşi görülmeyen bir diriliş ve göz kamaştırıcı bir ileri atılış anıtıdır!”
2 Kasım 1933 – Atatürk’ün, Ankara İsmetpaşa Kız Enstitüsü’nde açılan “Maarif Sergisi”ni, Ticaret Okulu’nda “İktisat Sergisî’ni ve Halkevi’nde “İnkılâp Resim Sergisi”ni gezmesi ve -sergi nedeniyle- Ticaret Okulu’nun hatıra defterine yazdıkları: “Gördüklerim yüreğimi sevinç ve büyük umutlarla doldurdu. Türk çocuklarının yüksek kabiliyetine inancım tamdır. Bu bilgi yapısında yetişmek fırsatına erişen çocuklarımızı tebrik eder ve memlekete faydalı olmalarını dilerim.”
2 Kasım 1933 – Telgraf şirketi devlete devredildi.
3 Kasım 1933 – Atatürk’ün, Roosevelt’in 29 Ekim 1933 tarihli kutlama telgrafına cevabı: “Cumhuriyet’in 10. yıldönümü münasebetiyle zât-ı devletleri tarafından bana gönderilen lütufkâr temenni ve tebriklerden derin bir şekilde duygulandım. Bundan dolayı zât-ı devletlerine samimî teşekkürlerimi bildiririm.”
3 Kasım 1933 – Atatürk’ün, Kalinin’in 29 Ekim 1933 tarihli kutlama telgrafına cevabı: “…Çalışmalarımızın başarısını ve yükselme eserinin gerçekleşmesine olan şahsî hizmetimi tarif için kullandığınız sözleri minnettarlıkla karşılarım.”
3 Kasım 1933 – Atatürk’ün, Herriot’un 29 Ekim 1933 tarihli kutlama telgrafına cevabı: “Cumhuriyetçi ve cumhuriyet fikirlerini o kadar soylu bir görüşle temsil etmekte olan bir parti tarafından bana yöneltilen sözlerden pek duygulanmış olarak size ve partinize, gerek kendi adıma ve gerek Cumhuriyet hükümeti adına çok dostane selâmlarımı arz ederim.”
3 Kasım 1933 – Atatürk’ün, Japon İmparatoru Hirohito’nun 29 Ekim 1933 tarihli kutlama telgrafına cevabı: “…En sıcak teşekkürlerimi ve şahsî saadetleri ve Japonya’nın refahı için olan en samimî temennilerimi kabul buyurmalarını rica ederim.” [Kocatürk]
4 Kasım 1933 Mustafa Kemal Paşa’nın Selanik’te doğduğu ev müze haline getirildi.
4 Kasım 1933 – Atatürk’ün Selanik’te doğduğu eve, Yunan Hükümeti tarafından bir hatıra levhası konulması: “Türk milletinin büyük inkılâpçısı ve Balkan Birliği’nin koruyucusu Gazi Mustafa Kemal bu evde dünyaya gelmiştir. 29.10.1933” [Kocatürk]
4 Kasım 1933 – Atatürk’ün, öğleden sonra Prof. Hermann Jansen ve Prof. Holzmeister’i kabulü, daha sonra yeni Cumhurbaşkanlığı Binası’nı gezmesi.
4 Kasım 1933 – Atatürk’ün, akşamüzeri Kılıç Ali Bey’in evine uğrayışı, akşam Çankaya’ya dönüşü.
14 Kasım 1933 – Albert Einstein’a hükümet tarafından teklifin mevcut yasal mevzuata göre uygun olmadığı için (Avrupa’daki yahudi nüfusun Türkiye’ye sığınabilmesi ricası) olumsuz karşılandığına dair bir mektup gönderildi.
18 Kasım 1933 – Darülfünun’un yerini alan “İstanbul Üniversitesi” ilk defa öğretime açıldı.
20 Kasım 1933 – Atatürk’ün, kapatılan İstanbul Darülfünunu’nun yerine kurulan İstanbul Üniversitesi’nin öğretime açılması nedeniyle kendisine gönderilen saygı ve bağlılık telgrafına cevabı: “İstanbul Üniversitesi’nin açılmasından çok sevinç duydum. Bu yüksek ilim ocağında kıymetli profesörlerin elinde, Türk çocuğunun müstesna zekâ ve eşsiz kabiliyetinin çok büyük gelişmelere erişeceğinden eminim!”
20 Kasım 1933 – Atatürk’ün, İstanbul Üniversitesi’nin açılışı nedeniyle Millî Eğitim Bakanı Hikmet (Bayur) Bey’in, gençliğin ve öğretim üyelerinin saygı ve bağlılıklarını bildiren telgrafına cevabı: “…Hakkımdaki duygularınızdan dolayı size ve bütün profesörlere ve öğrencilere teşekkür ve sevgilerimi sunar, başarılar dilerim.” [Kocatürk]
21 Kasım 1933 – Atatürk’ün, öğleden sonra Ankara Numune Hastanesi’ni ziyareti.
22 Kasım 1933 – Atatürk’ün, öğleden sonra Çankaya’da Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti’nin toplantısına başkanlık yapması.
23 Kasım 1933 – Atatürk’ün, gece Anadolu Kulübü’ne gelişi, geç saatlerde Çankaya’ya dönüşü.
26 Kasım 1933 – Atatürk’ün, Çankaya’da Macar Elçisi Tahy’nin veda ziyaretini kabulü.
28 Kasım 1933 – Atatürk’ün, öğleden sonra Çankaya’da Başbakan İsmet Paşa’yı kabulü ve görüşmesi.
30 Kasım 1933 – Atatürk’ün, akşam Kâzım (Özalp) Paşa’nın evine gelerek kızının nişan törenini şereflendirmesi.
1 Aralık 1933 İktisat Vekaleti’nin hazırladığı, T.C. Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı Başbakanlığa sunuldu.
3 Aralık 1933 – Sultanahmet’teki Adliye Sarayı, 3 Aralık gecesi bütünüyle yandı.
4 Aralık 1933 – Eskişehir Şeker Fabrikası kuruldu. Atatürk’ün, Eskişehir Şeker Fabrikası’nın, -Ankara’ya getirilen- hatıra defterine yazdıkları: “Eskişehir Şeker Fabrikası, millî ülküye derin ilginin yükselmiş, değerli vesikasıdır. Türkiye Cumhuriyeti’ni, böyle sanayi kuruluşlarıyla zenginleştirenlere, güzelleştirenlere minnet!”
5 Aralık 1933 – Atatürk’ün, Mülkiye Mektebi’nin 57. kuruluş yıldönümü nedeniyle Mülkiyelilerin sevgi ve bağlılık telgrafına cevabı: “…Mülkiyelilerin bana bildirdikleri duygular, değerli bir topluluğun yüksek yurt, vazife, inkılâp ve ülkü kavramlarına beslediği bilinçli ve aydınlık sevgiyi ve saygıyı gösterdiğinden beni çok sevindirdi!”
5 Aralık 1933 – Milli bankalarımızdan bazılarının ortaklığı ile iki şirket teşekkül ettirilmiş ve bunlardan “Anadolu Şeker Fabrikaları T.A.Ş.” 5.12.1933 tarihinde Eskişehir Şeker Fabrikasını işletmeye açmıştır.
11 Aralık 1933 – Atatürk’ün, Çankaya’da Alman Büyükelçisi Rosenberg’in güven mektubunu kabulü.
12 Aralık 1933 – Atatürk’ün, öğleden sonra Ankara Halkevi’ni ziyareti.
14 Aralık 1933 – Atatürk’ün, Tevfik Rüştü (Araş) Bey’in kızının nikâhı nedeniyle Ankara Palas’ta İsmet Paşa tarafından verilen çayı şereflendirmesi.
21 Aralık 1933 – Ankara’da Türkiye Cumhuriyet ile Bulgaristan arasında bir Ticaret Antlaşması imzalandı.
21 Aralık 1933 – Atatürk Gazi Terbiye (Eğitim) Enstitüsü’nde
27 Aralık 1933 T.B.M.M, Şehit Kubilay’ın annesine maaş bağlayan kanunu kabul etti.
Bu memleket tarihte Türk’tü, şimdi de Türk’tür ve ebediyen Türk olarak yaşayacaktır. (1923, Adana) Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK
Not: Lütfen varsa hata ve noksanları yorum yaparak bildiriniz.
Sayfayı yazdırın
