1915 yılında Atatürk

1915 : MUSTAFA KEMAL ÇANAKKALE’DE.

---

3 Ocak 1915 – Churchill, Çanakkale’yi abluka altında bulunduran Amiral Garden’den Boğazın yalnız denizden zorlanmasını mümkün görüp görmediğini sorar.

5 Ocak 1915 – 3 Ocak’ta Churchill, Çanakkale’yi abluka altında bulunduran Amiral Garden’den Boğazın yalnız denizden zorlanmasını mümkün görüp görmediğini sorar (sorusuna bu iş için eski savaş gemilerinin kullanılacağını ve sağlanacak sonuçların, uğranılacak kayıpları haklı göstereceğini de ekler).

5 Ocak 1915 – 5 Ocak’ta Amiral Garden’in cevabı gelir: Bir baskınla Çanakkale Boğazı’nın zorlanabileceğini sanmadığını fakat esaslı bir plana dayanılarak sayısı fazla gemilerle bunun yapılabileceğini bildirir. Bu cevap savaş komitesi üyelerini tatmin eder.

13 Ocak 1915 – İngilizler’in Çanakkale’yi geçme kararı.

15 Ocak 1915 – İngiliz Savaş Konseyi’nin Çanakkale Boğazı’nm denizden zorlanması planını onaylaması.

19 Ocak 1915 – Sarıkamış harekatı 60.000 şehit vermemizle acı bir şekilde sonuçlandı. I.Dünya Savaşı sırasında 22 Aralık 1914 tarihinde  Osmanlı İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu arasında Sarıkamış’ta başlayan ve Osmanlı İmparatorluğu’nun (Enver Paşa) askeri taktik hatasıyla büyük bir başarısızlıkla sonuçlanan askeri harekatta, Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığına göre Osmanlı zayiatları 60.000 ve Rus zayiatları 30.000’dir. Savaşın en hazin kısmı ise Osmanlı kayıplarının bir çoğunun Ruslar ile yapılan çarpışmalarda değil de ağır soğuk hava koşulları yüzünden ölmesidir. Ruslar; Türklerden 200 subay, 7000 eri esir, 20 makineli tüfekle 30 topu ganimet olarak almışlardır. 5000 kişi civarında esir alınmıştır. Bunlar tahmine göre Kırım’da domuz çiftliğinde çalıştırılarak ve aç bırakılarak ölmüşlerdir.

19 Ocak 1915 – SARIKAMIŞ HAREKÂTI. Kafkasya cephesinde 150.000 kişilik Türk kuvveti, Enver Paşanın 30 Aralık 1914 tarihli emri ile, 22 Aralık 1914 – 19 Ocak 1915 tarihleri arasında taarruz ile 160.000 kişilik Rus ordusunun Allahüekber dağlarından gizlice aşarak gerisine düşmeye teşebbüs etti. İklim, coğrafya ve yanlış karar neticesi bu hareket başarılı olamadı ve Sarıkamış – Ümraniye istikametinde ilerleyen orduda 90.000 kişilik şehit kaybı yaşandı. (20. YY. Siyasi Tarihi, Prof. Dr. Fahir Armaoğlu)

20 Ocak 1915 – 20 Ocak 1915 Tarihinde 3 ncü Kolordu’da yeni teşekkül eden 19 ncu Fırka Kumandanlığı’na tayin buyrulmuştur. Atatürk’ün, -Esat (Bülkat) Paşa komutasındaki- 3. Kolordu’ya bağlı olarak Tekirdağ’da teşkil edilecek 19. Tümen Komutanlığı’na atanması. [Kocatürk]

25 Ocak 1915 – Atatürk’ün, Sofya’dan İstanbul’a dönüşü ve yeni görevi hakkında Harbiye Nazırı ve Başkomutan Vekili Enver Paşa ile görüşmesi. (Bu görüşme, ocak sonunda olmakla beraber kaynaklarda günü belirtilmemiştir. Olayların akışı muhtemel tarihin 25 Ocak 1915 olabileceğini düşündürmektedir). [Kocatürk]

27 Ocak 1915 – Atatürk’ün, İstanbul’dan Madam Hilda Christianus’a mektubu: “…Sanıyorum ki size yazmak fırsatını uzun zaman bulamayacağım. Şimdilik size bir adres vermem mümkün değil! Fakat sonradan size yazacağım.” [Kocatürk]

1 Şubat 1915 – Atatürk’e, Üçüncü Rütbe’den Osmanî Nişanı verilişi.

2 Şubat 1915 – Atatürk, 19 ncu Piyade Tümenini kurmak üzere Tekirdağ’a geldi. (Atatürk’ün Gizli Kurtuluş Planları, Sinan Meydan, 7. Baskı, s.21)

2 Şubat 1915 – Atatürk’ün, Tekirdağ’a gelişi ve 19. Tümen’i kurma çalışmalarına başlaması. 25 Şubat 1915’te Tümen’in kuruluşunu tamamlayarak Maydos’a gelmiştir. (Mustafa Kemal atandığı 19. Tümen henüz oluşma halindedir. Onu bir hayli uğraşmadan sonra bulur. 2 Şubat’ta komutayı ele alır. Tümen 57 alay ile 2 depo alayından oluşmuştur. 19. Tümen 25 Şubat’ta Eceabad’a geçer. Orada 72 ve 77 alaylarla yeniden örgütlenerek Eceabad Seddülbahir savunması ile görevlendirilir.)

3 Şubat 1915 – Birinci Kanal Harekatı. Almanların ilk denizaltı savaşını başlatmaları. Fransızlar’ın Champagne’ye saldırmaları.

11 Şubat 1915 – Atatürk yarbaylığa yükseldi.

19 Şubat 1915 – İngiliz ve Fransız harp gemilerinin, Çanakkale Boğazı’nın giriş tabyalarını topa tutması ve karaya asker çıkarma girişimi (bombardıman aralıklarla 17 Mart’a kadar sürecektir).

19 Şubat – 17 Mart 1915 – Birleşik (İngiliz-Fransız) filo, Çanakkale boğazı girişindeki tabyaları tahrip etmek için 14 gündüz ve 21 gece aralıksız bombardıman yaptı. (Cumhuriyet Tarihi Yalanları, Sinan Meydan)

24 Şubat 1915 – 19ncu Piyade Tümeni ile birlikte Çanakkale Maydos’a geçmiştir. (Atatürk’ün Gizli Kurtuluş Planları, Sinan Meydan, 7. Baskı, s.21)

25 Şubat 1915 – 19. Tümenin Maydos (Eceabat)’a nakledilmesi. Tekirdağ’daki 19. Tümen Komutanlığı’nın -görülen lüzum üzerine- Maydos (Eceabat)’a nakli ve Atatürk’ün, 19. Tümen Komutanlığı üzerinde olmak üzere Maydos Bölgesi Komutanı olarak görevini sürdürmesi (19. Tümen’e ilâveten 9. Tümen’in 2 piyade alayı ve bazı topçu birlikleri de Maydos Bölgesi Komutanlığı emrine verilmiştir).

25 Şubat 1915 – Tekirdağ’daki 19 ncu Tümen Maydos’a (Eceabat) nakledildi ve Atatürk 19 ncu Tümen ve Maydos bölge Komutanlığına getirildi. (Cumhuriyet Tarihi Yalanları, Sinan Meydan)

25 Şubat 1915 – İngiliz ve Fransız harp gemilerinden oluşan Birleşik Filo’nun, Çanakkale Boğazı’nın -19 Şubat 1915’te tahrip edilemeyen- bazı giriş tabyalarını yeniden topa tutması, karşı topçu ateşimizle bazı düşman gemilerine ağır kayıplar verdirilmesine rağmen tabyalarımızın da ağır tahribata uğraması. [Kocatürk]

26 Şubat 1915 – İngiliz ve Fransız harp gemilerinden oluşan Birleşik Filo’nun, sabah, Çanakkale Boğazı giriş tabyalarını topa tutması, Seddülbahir ve Kumkale’ye çıkarma yapma amacıyla torpidoların Seddülbahir-Kumkale çizgisine ulaşmaları, öğleden sonra bir müfrezenin Kumkale’ye, diğer bir müfrezenin Seddülbahir’e çıkarılması (Gerek Kumkale’ye gerekse Seddülbahir’e çıkan düşman müfrezeleri, bazı tabyaların toplarını tahrip etmişlerse de Türk kuvvetlerinin ateşi ve direnişi karşısında ilerleyememiş ve akşam, çıkış yaptıkları gemilere alınmışlardır. Bugünkü harekât esnasında 19. Tümen Komutanı Atatürk, Sağ ve Sol Yan Müfreze Komutanlıklarına verdiği emirlerde Hisarlık, Seddülbahir ve Zığındere ağzının önemini belirtmiş, ayrıca Çanakkale Müstahkem Mevki Komutanlığı’na yaptığı bazı öneriler, komutanlıkça dikkate alınmıştır. [Kocatürk]

27 Şubat 1915 – Atatürk’ün İngilizlerin Seddülbahir’e asker çıkarma girişimi üzerine o bölge de bulunan 26. Alay Komutanı’na telefon emri: “Bizzat simdi yanınıza hareket ediyorum. Benim oraya varışıma kadar sahile çıkmış olan düşman mutlaka denize dökülecektir!” (A.M.R., s.6-7). (Bu emri takiben Atatürk de Maydos (Eceabat)’dan Kirte’ye, oradan da Seddülbahir’e gelmiş; varışında düşmanının karaya ayak basmış olan küçük bir kuvvetinin oradaki kuvvetlerimizin süngü hücumu ile yok edildiğini ve düşmanın Seddülbahir’den uzaklaşarak Kumkale’ye yöneldiğini görmüştür. Bilâhare Kumkapı’daki çıkarma girişimi de püskürtülmüştür. [Kocatürk]

4 Mart 1915 – İngiliz ve Fransız harp gemilerinden oluşan Birleşik Filo’nun, Seddülbahir ve Kumkale’ye yeniden bir çıkarma girişiminde bulunması (Gerek Kumkale’ye gerekse Seddülbahir’e çıkan İngiliz kuvvetleri, Türklerin piyade ateşi ve süngü hücumlarıyla karşılaştı. İngilizler, Kumkale’de takviye almalarına rağmen şiddetli karşı ateş sonucu ilerleyemeyip kıyıya çekilmek zorunda kaldılar. Seddülbahir’e çıkan İngiliz kuvvetleri de karşı ateş ve süngü hücumlarıyla püskürtüldüler ve kıyıya atıldılar.

4 Mart 1915 – Atatürk’ün, İngilizlerin Seddülbahir’e asker çıkarma girişimi üzerine o bölgede bulunan 26. Alay Komutanı Binbaşı Kadri Bey’e emri: “Bizzat şimdi yanınıza hareket ediyorum. Benim oraya varışıma kadar sahile çıkmış olan düşman mutlaka denize dökülecektir!” (Bu emri takiben Atatürk de Maydos [Eceabat’tan Kirte’ye, oradan da Seddülbahir’e gelmiş ve düşmanın karaya ayak basmış olan kuvvetinin, oradaki kuvvetlerimizin süngü hücumu ile yok edildiğini ve Seddülbahir’den uzaklaştığını görmüştür.

4 Mart 1915 – Atatürk’ün, Çanakkale Müstahkem Mevki Komutanlığı’na yazdığı raporda, Seddülbahir’e çıkan İngilizlere karşı kahramanca savaşan Mehmet Çavuş’un (Mehmetçik kelimesinin isim babasıdır) nişanla ödüllendirilmesini istemesi. [Kocatürk]

4 Mart 1915 – Mustafa Kemal, Çanakkale Müstahkem Mevki Komutanlığına yazdığı raporda Seddülbahir’e çıkan İngilizlere karşı kahramanca savaşan Mehmet Çavuş’un nişanla ödüllendirilmesini istedi. (Cumhuriyet tarihi yalanları, Sinan Meydan)

7 Mart 1915 – 7 Mart’ı 8 Mart’a bağlayan gece Nusrat mayın gemisi Yüzbaşı Tophaneli Hakkı Bey ve Müstahkem Mevkii Mayın Grup Komutanı Yüzbaşı Hafız Nazmi (Akpınar) Bey komutasında düşman gemilerinin projektörlerine aldırmadan Anadolu yakasındaki Akyarlar’a mayınlarını bıraktı.

12 Mart 1915 – Kitchener’in General Sir Ian Hamilton’a kara kuvvetlerinin kullanılması konusunda yönerge vermesi (Hamilton Fransız ve İngiliz Kara Kuvvetleri başkumandanlığına tayin edildi).

13 Mart 1915 – Atatürk’ün, 19. Tümen birliklerine yazısı: “ilk fırsat çıktığında, bütün subay arkadaşlarımın en büyük taltiflere hak kazanacak kahramanlıklar göstereceklerine inanıyorum.”

14 Mart 1915 – Atatürk’ün, 19. Tümen Kurmay Başkanlığı’na atanan Binbaşı İzzettin (Çalışlar) Bey’e, Edirne’den gelişini beklediğini bildiren telgrafı.

16 Mart 1915 – Amiral Carden sinirleri bozulduğu için görevden ayrıldı yerine Amiral John de Robeck atandı.

17 Mart 1915 – Nusret mayın gemisi gece 26 adet Türk yapımı mayını boğaza bıraktı.

18 Mart 1915 – 13.34’de Bouvet ve Suffran savaş gemileri mayına çarptı, Bouvet dönüşte bir mayına daha çarptı ve 13.45’de battı. İngilizlerin Ocean ve İrresistable zırhlıları da sabaha karşı battı. (Ocean gemisi Seyit Onbaşının attığı ve bacasından içeri giren bir mermi ile battı.)

18 Mart 1915 – Üç sıralı 16 adet düşman savaş gemisinden üçü Nusret Mayın gemisinin mayınlarıyla, üçü de topçu atışlarıyla batırıldı. (Cumhuriyet Tarihi Yalanları, Sinan Meydan)

18 Mart 1915 – Deniz zaferinden sonra düşman bu sefer karadan Çanakkale’yi zorlamaya karar verdi.

18 Mart 1915 – Çanakkale Boğazı’nı geçmeye teşebbüs eden İngiliz ve Fransız donanmalarının, ağır zayiat vererek bu teşebbüslerinde başarısız oluşu, 18 Mart Boğaz Muharebesi Zaferi.(Düşman donanması 7 saat süreyle tüm boğaz tahkimatını atesi sayesinde sonuçsuz kalmıştır. Bugünkü mayınlar düşman donanmasına ağır kayıplar verdirmiştir)

18 Mart 1915 – Atatürk’ün, Maydos (Eceabat)’a gelen Müstahkem Mevki Komutanı Cevat (Çobanlı) Paşa ile –Seddülbahir kıyı bölgesinin korunmasında aldığı önlemleri göstermek üzere –Kirte’ye gidişi, daha sonra tekrar Maydos’a dönüşleri. (Kirte’de iken düşman donanmasının boğaz girişini ateş altına aldığını görmüşlerdir.)

18 Mart 1915 – 13 arkadaşı şehit düşen Seyit Onbaşı 215 okka (275 Kilo) çeken gülleyi tek başına namluya sürmüş ve ateşleyerek Ocean zırhlısını batırmıştır.

18 Mart 1915 – Türk keşif uçakları Çanakkale deniz savaşları öncesi başarılı keşif harekâtıyla, düşmanın hareket ve amacını tespit etti. (Akl-ı Kemal, C.4, Sinan Meydan)

19 Mart 1915 – Atatürk’ün sabah, Maydos (Ecebat)’tan 19. Tümen birliklerine emri: “…Türlü kaynaklardan gelen bilgilerde, düşmanın çıkarma için hazırlıklarda bulunduğu anlaşılmaktadır. …Birlikler, kendi bölgelerinin savunma tertibatını bir an önce bitirmelidir.”

22 Mart 1915 – Queen Elizabeth savaş gemisinde İngiliz amiral ve generallerinin toplantısı ve Amiral J. de Robeck’in görüşü: “Kara kuvvetlerinin yardımı olmaksızın Birleşik Filo’nun, Çanakkale Boğazı’ndan geçemeyeceği.”

22 Mart 1915 – Atatürk’ün komuta ettiği 19. Tümen’in Kurmay Başkanlığı’na atanan Binbaşı İzzettin (Çalışlar) Bey’in, Maydos (Eceabat)’a gelerek göreve başlaması.

23 Mart 1915 – Gelibolu/Çanakkale’de 5. Ordu’nun kurulması. Gelibolu’da 5. Ordu’nun kurulması kararı ve komutanlığına Alman Generali Liman von Sanders’in atanması. (26 Mart 1915 günü Gelibolu’ya gelmiştir)

23 Mart 1915 – Çanakkale Müstahkem Mevki Komutanlığı’nın emriyle Maydos Bölgesi Komutanlığı’nın genişletilerek “Müstahkem Mevki Rumeli Bölgesi Komutanlığı” adını alması ve komutanlığına -9. Tümen Komutanı- Albay Halil Sami Bey’in getirilişi (Bu düzenlemede Atatürk’ün komuta ettiği 19. Tümen, ordu yedeğine alınarak 3. Kolordu Komutanlığı’nın emrinde olmak üzere yine Maydos’ta bırakılmıştır.

23 Mart 1915 – Maydos Bölge Komutanlığı genişletilerek “Müstahkem Mevki Rumeli Bölgesi Komutanlığı” adını aldı ve Komutanlığına Albay Halil Sami Bey getirildi. Atatürk’ün komuta ettiği 19 ncu Tümen ordu yedeğine alınarak, 3 ncü Kolordu emrinde yine Maydos’da bırakıldı. (Cumhuriyet Tarihi Yalanları, Sinan Meydan)

23 Mart 1915 – Mustafa Kemal’e, Bulgaristan San Alexandr nişanının komandör rütbesi verildi. (Cumhuriyet tarihi yalanları, Sinan Meydan)

24 Mart 1915 – Çanakkale cephesinin önem kazanması üzerine, Genelkurmay Başkanlığı’nca Gelibolu’da 5. Ordu’nun kurulması kararı ve komutanlığına Mareşal Liman von Sanders’in atanması. (Liman von Sanders 26 Mart 1915 günü komutayı ele almak üzere Gelibolu’ya gelmiştir.) Alman General Liman Von Sanders 5. Ordu Komutanlığı’na getirildi (Alman ordusunda general olarak görev yapan Liman von Sanders’e Osmanlı ordusunda mareşal rütbesi verilmiştir). Bu ordunun ihtiyatini oluşturacak 19. Tümen’in komutanlığına ise Kurmay Yarbay Mustafa Kemal getirildi. Liman von Sanders 24 Mart 1915’te görev alır, 31 Mart’ta görev bölgesine gider. Yanında Kolordu Komutanı Esat Paşa, 9. Tümen Komutanı Albay Halil Sami ve 19. Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal olmak üzere Kabatepe ve Alçıtepe’den muharebe sahasını görür.

24 Mart 1915 – Atatürk’ün, 25 Şubat 1915 tarihinden beri üstlendiği Maydos Bölgesi Komutanlığını Albay Halil Sami Bey’e devrederek 19. Tümen Komutanlığı’na dönüşü.

24 Mart 1915 – Mustafa Kemal bir aydır devam ettiği Maydos Bölge Komutanlığı görevini Albay Sami’ye bırakıp 19ncu Tümen Komutanlığına geri döndü. (Cumhuriyet Tarihi Yalanları, Sinan Meydan)

25 Mart 1915 – Sanders’in Gelibolu’ya gelmesi, yeni savunma planı yapması, Atatürk’ün komutanı olduğu 19. Tümeni ordu ihtiyat kuvveti olarak kendine bağlaması.

28 Mart 1915 – Tengerdere–Domuzdere Arasında Boğaz’ın Ortasına Doğru 19 Mayından Oluşan Son Mayın Hattının Kurulması.

28 Mart 1915 – Çanakkale’de İngiliz ve Fransız kuvvetlerinin denizden yeni bir çıkartma girişiminde bulunması.

31 Mart 1915 – 5. Ordu Komutanı Mareşal Liman von Sanders’in, 3. Kolordu Komutanı Esat (Bülkat) Paşa’yla beraber Maydos (Eceabat’a) gelişi ve 19. Tümen Komutanı Atatürk ve 9. Tümen Komutanı Albay Halil Sami Bey’i de yanına alarak, Kabatepe ve Alçıtepe bölgelerinde savunma düzeni bakımından incelemelerde bulunması.

5 Nisan 1915 – Atatürk’ün, -5. Ordu Komutanlığı aracılığıyla- Sofya elçiliğimize telgrafı: “İstanbul’a seyahat etmekte olan annemi araması için Dedeağaç’taki Konsolosumuza emir verilmesini rica ederim. Dedeağaç’tan mektubunu aldığımdan orada olduğunu zannediyorum.”

5 Nisan 1915 – Mustafa Kemal’in Sofya elçiliğine telgrafı; “Zübeyde hanım (eşi Ragıp bey Selanik’te taşınmaz malların başında kalmıştı.) ve Makbule Selanik’ten İstanbul’a hareket ediyor. (Annesi Dedeağaç’tan mektup gönderdiği için orada olduğunu bildiğinden) Dedeağaç konsolosu ilgilensin.”

10 Nisan 1915 – İtilaf Devletleri arasında birinci gizli anlaşma (İstanbul Anlaşması).

10 Nisan 1915 – Atatürk’ün, 5. Ordu Komutanlığınca yapılan düzenleme sonucu 19. Tümen’in yeni durumu ve görevlerini, kendisine bağlı birliklere emirle bildirmesi.

13 Nisan 1915 – Atatürk’ün, Maydos’tan Madam Hilda Christianus’a mektubu: “…Şimdi Çanakkale Boğazı üzerinde Maydos’tayım. Türk dostunuzdan pek çok selâmlar.”

13 Nisan 1915 – Mustafa Kemal’in Almanca dersleri aldığı, Splendid Palas’da villa sahibinin kızı Madam Hildegard’a (Hilda) mektubu. (Maydos’tan, Almanca.)

15 Nisan 1915 – II. Van İsyanı.

17 Nisan 1915 – 23 Mart 1915’de Mısır’da göreve başlayan “Asuri Yahudi Mülteci Katır birliği” 17 Nisan 1915’de Gelibolu’ya getirildi. (Yakalarında sarı renkli Davut yıldızı armaları vardı.)Birliğin yarısı Seddülbahir’e ve diğer yarısı Arıburnu’na çıkartıldı. Seddülbahir ekibi savaş sonuna kadar İngilizler emrinde görev yaptı. Arıburnu’ndaki grup ise etkin olamadı ve geri çekildi.

18 Nisan 1915 – Atatürk’ün komutasındaki 19. Tümen’in, 5. Ordu’nun yedeğini oluşturmak üzere Bigalı’ya gönderilişi (Liman von Sanders, muhtemel düşman taarruzuna karşı kuvvetlerini üç gruba ayırarak plânını yapmış; Mustafa Kemal’in başında bulunduğu kuvvetleri ordu yedeğine almıştı. Mustafa Kemal, bu plân gereğince Tümeniyle Maydos’tan Bigalı köyü yöresine geçti).

18 Nisan 1915 – Mustafa Kemal komutasındaki 19 ncu Tümen Çanakkale’ye yeni atanan Mareşal Liman Von Sanders’in komutasındaki 5 nci Ordu yedeğine alınarak Bigalı Köyü’ne gönderildi. (Atatürk Maydos’tan Bigalı’ya geçti.) (Cumhuriyet Tarihi Yalanları, Sinan Meydan)

18 Nisan 1915 – Mustafa Kemal, Çamyayla (Bigali) köyünde bir köy evini Karargah yapmıştı.

18 Nisan 1915 – Atatürk, düşmanın Çanakkale’ye hangi noktalardan saldıracağına dair üstlerini uyarmıştır. (Atatürk’ün Gizli Kurtuluş Planları, Sinan Meydan, 7. Baskı, s.21)

21 Nisan 1915 – Çanakkale’de, General Hamilton’un, İtilâf birliklerine emri: “…Düşmanlarımızın ele geçirilemez diye adlandırdıkları sahillere denizci arkadaşlarımızla birlikte çıkmak zorundayız (!) Bize verilen büyük harp görevine lâyık olduğumuzu ispat edelim(!)”

22 Nisan 1915 – Müttefikler’in Gelibolu’ya çıkarma yapmaları.

22 Nisan 1915 – Müttefiklerle İtalyanlar arasında Londra anlaşması.

24 Nisan 1915 – Osmanlı Devleti aleyhinde faaliyette bulunan Ermeni komiteleri kapatıldı. Bu komitelerin idarecilerinden 2345 kişi tutuklandı.

24 Nisan 1915 – Rus ve İngiliz kışkırtmaları sonucunda meydana gelen isyan ve katliamlar karşısında Osmanlı hükümeti, herhangi bir önleme başvurmadan önce Ermeni Patriği, Ermeni milletvekilleri ve Ermeni cemaatinin ileri gelenlerine “Ermenilerin Müslümanları arkadan vurmaya ve katletmeye devam etmeleri halinde gerekli önlemleri alacağını” bildirmekle yetinmiştir. Ancak, olaylar durmak yerine giderek yoğunlaşınca, ordunun bir çok cephede savaş halinde bulunması nedeniyle cephe gerisinin emniyete alınması ihtiyacı doğmuştur. Bu maksatla, 24 Nisan 1915 tarihinde Ermeni Komiteleri kapatılarak, yöneticilerinden 2345 kişi devlet aleyhine faaliyette bulunmak suçundan tutuklanmıştır. Diaspora Ermenilerinin her yıl sözde “Ermeni soykırımının yıldönümü” diye andıkları 24 Nisan, devlet aleyhine faaliyette bulunan ve masum insanları katleden 2345 komitecinin tutuklandığı tarihtir.

24/25 Nisan 1915 – Türk keşif uçakları Çanakkale kara savaşları öncesi başarılı keşif harekatıyla, düşmanın hareket ve amacını tespit etti. (Akl-ı Kemal, C.4, Sinan Meydan)

25 Nisan 1915 – 308 savaş ve nakliye gemisi Çanakkale’nin Asya kıyılarına ve Gelibolu civarına 8,5 ay kara taarruzu düzenledi. (8/9 Ocak 1916’da kara taarruzları tamamen durdu.) (Cumhuriyet Tarihi Yalanları, Sinan Meydan)

25 Nisan 1915 – Çanakkale’de İngilizlerin, Fransız kuvvetleri ve ANZAC Kolordusu ile beraber Arıburnu, Seddülbahir ve Kumkale sahillerinden çıkarma hareketine başlaması; Bu kuvvetlerin, Bigali’den harekete geçen Mustafa Kemal komutasındaki 19’uncu Tümen kuvvetlerinin taarruzu ile geri çekilmeye mecbur edilmesi. Mustafa Kemal, tümeniyle düşman birliklerini Conkbayırı’nda durdurdu. (ANZAK günü)

25 Nisan 1915 – İngilizlerin, Çanakkale’de sabaha karşı Fransız kuvvetleri ve ANZAK Kolordusu’yla beraber Arıburnu, Seddülbahir ve Kumkale sahillerinden çıkarma yapmaya başlaması (Seddülbahir’e çıkarma yapan düşman, kıyı topçusunun yoğun ateşi ve kuvvetlerimizin karşı taarruzu ile durdurulmuş, Kumkale kıyılarından yapılan çıkarma gelişememiş, takviyeli kuvvetlerle Arıburnu’na çıkan İngilizler ve ANZAK Kolordusu ise Atatürk komutasındaki birliklerimiz tarafından yapılan taarruzla ağır yenilgiye uğratılmıştır).

25 Nisan 1915 – Arıburnu’ndan çıkarma yapan İngiliz birlikleri ve ANZAK Kolordusu’nun, Atatürk komutasındaki 19. Tümen kuvvetleri tarafından Conkbayırı önlerinde durdurulması (Atatürk, çıkarmanın başladığını görür görmez, kuvvetlerinin bir bölümünü süratle Bigalı’dan harekete geçirerek Kocaçimen tepesi üzerinden Conkbayırı’na sevk etmişti. Arıburnu’ndan Conkbayrı’na ilerleyen İngiliz kuvvetleri, bugün, Atatürk’ün komuta ettiği 19. Tümen kuvvetlerinin taarruzu ile geri çekilmeye mecbur edildi. Conkbayırı taarruzunda Türk askeri görülmemiş bir inanç ve cesaretle savaşıyor, tarihin en büyük kahramanlık sahneleri sergileniyordu. Dâhi komutan, kumandanlara verdiği emre şu cümleleri de ilâve etmişti: “Ben size taarruz emretmiyorum; ölmeyi emrediyorum! Biz ölünceye kadar geçecek zaman zarfında yerimize başka kuvvetler ve kumandanlar geçebilir!” (Bugünkü çarpışmalarla başlayan ve 16 Mayıs 1915’e kadar uzanan süre içinde Arıburnu cephesinde savaşan 19. Tümen ile bu tümeni takviye etmek üzere gönderilen diğer tümenlere bağlı bazı piyade ve topçu alayları, bu bölgede Atatürk’ün emrinde bir “Arıburun Kuvvetleri Grubu” oluşmasına uzanmıştı ve bu kuvvetler bütünüyle bu adla anılıyordu. Atatürk, 19. Tümen Komutanı olmakla beraber emrindeki tüm kuvvetlere 25 Nisan 1915’ten 16 Mayıs 1915’e kadar “Arıburun Kuvvetleri Komutanı” olarak komuta etti.

25 Nisan 1915 – Atatürk’ün, gece saat 10.00’da 3. Kolordu Komutanlığı’na telgrafı: “Sağ kanatta Alay 57, sol kanatta Alay 77, Alay 27 Arıburnu istikametinde taarruz etmektedir. Düşman mavnalara binip kaçmaya başladı. Umum cephede düşmana taarruz ve takip ediyorum. Sağ kanatta taarruz eden Alay 57’yi, Alay 72’den bir taburla takviye ederek hücuma sevk ediyorum.”

25 Nisan 1915 – Sabah Mustafa Kemal Conkbayırı’na geldiğinde 9ncu Tümen 27nci Alayın askerlerinin Conkbayırı’na doğru kaçtığını gördü. Kaçan askerlere emri şudur; “Cephaneniz yoksa süngünüz var, hücum!” (Kazanılan bu zamanda 57nci Alay savaş alanına yetişir, hücuma geçer ve muharebe kazanılır. Ancak 57nci Alayın tamamı şehit olur.) (Askeri Deha, Kahraman Yusufoğlu)

25 Nisan 1915 – İngiliz Kolordusu Komutanı General Birdwood’un, Türk taarruzu karşısında akşam General Hamilton’a önerisi: “Bütün askerlerin geri çekilmesi” (General Birdwood’un bu önerisi, İngiliz Kuvvetleri Komutanlığı’nca, birlikleri çekecek vasıtaların bulunmaması nedeniyle yerine getirilememiş, ancak siper kazılıp içine gömülme tavsiyesinde bulunulmuştur. [Kocatürk]

25 Nisan 1915 – Ertugrul koyu Çıkarması. Ertuğrul Koyu Çanakkale deniz muharebeleri sırasında Seddülbahir bölgesinde, 25 Nisan 1915 tarihinde İngilizlerin çıkarma harekâtı düzenledikleri 5 koydan biridir. Yahya çavuş ve askerleri bu koyu korumakla görevlendirilmiştir. İngiliz Generali Nepier, Yahya Çavuş ve askerlerinin yoğun ateşi karşısında, karşılarında bir tümen bulunduğunu sanmıştı. 25 Nisan 1915 günü Gelibolu Yarımadası’nda Ertuğrul Koyu’na çıkarma yapan 3000 askerden oluşan İngiliz kuvvetini, komutasındaki 67 askeriyle on saat mavzer atışlarıyla sahilde durduran 26.P.A.3.Tb.10.Bl.1Tk. Komutanı Ezineli Yahya Çavuş’la kahraman askerleri. Günümüzde bu bölgede Yahya Çavuş Anıtı ve sahilde V Beach İngiliz askeri mezarlığı bulunmaktadır.

25 Nisan 1915 – İngiliz-Fransız birleşik donanması Seddülbahir ve Arıburnu sahillerine çıktı. Sabah saat 05.30 civarında Arıburnu sahillerine ayak basan düşman çıkarma birliklerini ilk olarak o bölgeyi savunmakla görevli 27. Alay karşıladı. Onun yardımına, sabah 9.45, 10.00 civarında 19. Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal’in komutasındaki 57. Alay yetişti. Mustafa Kemal, komutanlara, “Ben size taarruzu emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum! Biz ölünceye kadar geçecek zaman zarfında yerimize başka kuvvetler ve komutanlar geçebilir” diyerek 57. Alay’ı düşmanın üzerine sürdü. Conkbayırı sırtlarında gün boyun devam eden boğaz boğaza çatışma sonunda düşman çıkarması sonuçsuz kaldı. Mustafa Kemal, bu başarısından dolayı “Arıburnu Kuvvetler Komutanlığı”na getirildi ve 25 Nisan 1915’ten 16 Mayıs 1915’e kadar, bölgedeki tüm kuvvetleri komuta etti.

25 Nisan 1915 – Çanakale cephesinde Kara Muharebeleri başladı. Arıburnu Zaferi kazanıldı.

25 Nisan 1915 – İtilaf Devletlerinin Arıburnu, Seddülbahir ve Kumkale’ye çıkarma yapmaları; Atatürk’ün Ordu Komutanı Saros’ta olduğu için inisiyatifini kullanarak Arıburnu’na çıkan ve Kocaçimen tepesine yürüyen İngilizlere tümeniyle taarruz etmesi ve İngilizleri durdurup kıyıya kadar sürmesi (Arıburnu Zaferi). Kaynak: Atatürk, Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet Kronolojisi – Turgut Özakman

25 Nisan 1915 – İtilaf Devletleri’nin, Arıburnu’na asker çıkarmaları üzerine Mustafa Kemal’in Tümeniyle düşmanı önleyerek durdurması. 57. ALAY, Çanakkale Savaşları’nda ve Türk toprağı’nın savunulmasında büyük bir öneme sahiptir.

25 Nisan 1915 – Çanakkale Savaşları’nın 27. Alay Komutanı olan Mehmet Şefik Bey düşmanı önleyerek durdurması.

25 Nisan 1915 – İngiliz ve Fransızların Seddülbahir, Arıburnu ve Kumkale’ye asker çıkarmaları, 9 ay sürecek Çanakkale kara savaşlarının başlaması.

25 Nisan 1915 – Çanakkale’de İngilizlerin Seddülbahir ve Arıbumu bölgesinde çıkarma hareketine başlaması; Bigalı’dan gelen Atatürk komutasındaki 19. Tümen kuvvetlerinin taarruzu ile geri çekilmeye mecbur edilişi. (Düşman çıkarması 26 ve 27 Nisan günleri de devam etmiş; ancak Atatürk komutasındaki askerlerimizin kahramanca savunması karşısında başarısız kalmıştır.)

25 Nisan 1915 – Arıburnu’na çıkan düşman kuvvetlerini, Mustafa Kemal’in komuta ettiği 19. Tümen Conkbayırı’nda durdurdu. Mustafa Kemal, bu başarı üzerine albaylığa yükseldi (1 Haziran 1915 – Atatürk’ün albaylığa terfi edişi).

25/26 Nisan 1915 – 19. Tümen’e ait bazı alayların, Arıburnu cephesinde düşmana gece taarruzu (57. Alayın taarruzu ile 180 rakımlı tepe zaptedilmiş, 27. Alay tarafından bazı tepeler ele geçirilmiş ise de 77. Alay’ın, taarruz edişine rağmen düşmanın ateş baskısı altında çözülme göstermesi nedeniyle sonuç elde edilememiştir.

26 Nisan 1915 – Çanakkale’deki İngiliz çıkarma ve taarruzunun gündüz ve gece devam edişi; ancak Atatürk komutasındaki kuvvetlerimizin, siperlerini kahramanca savunması ve Conkbayırı üzerinden yeni bir taarruzu karşısında düşmanın başarısız kalışı (Atatürk, bugünkü taarruzu -daha sonra- Kemalyeri adı verilecek olan yerden yönetmiş, Kanlısırt-Kırmızısırt hattındaki düşman ağır kayıplar vererek kıyıya çekilmiştir.

26 Nisan 1915 – İtilaf Devletleri arasında ikinci gizli anlaşma (Londra).

27 Nisan 1915 – 3. Kolordu Komutanı Esat (Bülkat) Paşa’nın Atatürk’e yazısı: “Başarınızı kutlarım. Raporlarınızı Başkomutanlık Vekâleti Yüksek Makamına arz ediyorum. …Emrinize verilen 33. Alay’la birlikte düşmanı denize dökünüz! Donanmamız, bizi ateşiyle destekleyecektir. Tanrının yardımı bizimledir!”

27 Nisan 1915 – İngiliz birliklerinin, Arıburnu’ndan asker çıkartmaya devam etmeleri, Atatürk’ün emri ile 19. Tümen birliklerinin düşmana yeni bir taarruzu (Bugünkü taarruz ve çarpışmalarda yer yer başarılar kazanılmışsa da fazla subay ve er kaybı, askerlerdeki genel yorgunluk nedeniyle takviye zorunluğu doğmuştur. Atatürk, raporunda, son iki gündeki başarıları sonuçlandıracak olan bugünkü harekâtın bağlı kuvvetlerce iyi değerlendirilememiş olduğunu belirtmektedir. [Kocatürk]

27 Nisan 1915 – İngiliz denizaltı gemilerinin Marmara’da denizaltı savaşına başlamaları ve Barbaros zırhlısının bir denizaltı tarafından batırılması.

28 Nisan 1915 – Seddülbahir’de “1. Kirte Savaşı” olarak bilinen muharebe.

28 Nisan 1915 – Atatürk’ün, Arıburnu cephesindeki 25-27 Nisan günlerindeki büyük başarıları takiben subay ve er kaybı, askerin yorgunluğu, sevk ve idaredeki bazı eksiklikler nedeniyle taarruzları bir süre durdurma ve bulunulan çizgide savunmaya geçme kararı (Yeni taarruza hazırlık için 3. Kolordu’dan kuvvet istemişse de bu takviye bir süre gönderilememiştir. Düşman bugün de çıkarmaya devam ederek ileri hatlarını takviye etmiş, bazı taarruzlarda bulunmuşsa da başarı sağlayamamıştır).

28 Nisan 1915 – ”Hilal-i Ahmer”in adı ”Kızılay”a çevrildi.

29 Nisan 1915 – İngilizlerin, Arıburnu cephesinde sağ kanadımız üzerine taarruz girişimi; fakat kuvvetlerimizin karşı taarruzu ile püskürtülmesi.

29 Nisan 1915 – Atatürk’ün akşam 19. Tümen birliklerinin komutan ve subaylarına emri: “…İnşallah karşımızdaki düşmana son kesin darbeyi vuracağız. Beş gün ve beş geceden beri takdire değer kahramanlıklarınızın mükâfatını toplamak için bulunduğunuz mevzilerin bu gece tahkimatını artırarak kıtalarınızın bağlantı, düzen, emir ve komutasını bir daha kuvvetlendirmek ve yedek kuvvetinizi lüzumunda hemen kullanacak bir halde bulundurmak hususunda şimdiye kadar gösterdiğiniz gayrete devam etmenizi ve askerlerinizi mümkün olduğu kadar çok istirahat ettirmek ve uyutmak yönlerini göz önünde tutmanızı tavsiye ederim.”

30 Nisan 1915 – 19. Tümen Komutanı Mustafa Kemal Atatürk’e, gösterdiği fedakârlık ve kahramanlıklar nedeniyle  “Muharebe Gümüş   İmtiyaz   Madalyası”  verilmesi. [Kocatürk]

30 Nisan 1915 – Arıburnu cephesinde düşmanın, sağ kanadımız üzerindeki siperlere taarruzu, fakat birliklerimizin süngü hücumuyla püskürtülmesi.

30 Nisan 1915 – Atatürk’ün, bölge komutanlarını Kemalyeri’nde toplayarak onlara yapılması gerekenler hakkında sözlü emri: “Karşımızda bulunan düşmanı mutlaka ölerek denize dökmek lâzım olduğu kanaatindeyim… İçimizde ve komuta ettiğimiz askerlerde Balkan utancının ikinci bir safhasını görmektense burada ölmeyi tercih etmeyenlerin bulunacağını kesinlikle kabul etmem. ..Bu gece katılacak taze kuvvetlerle Cenab-ı Hakk’ın yüce yardımına sığınarak yarın düşmana taarruz etmek niyetindeyim.”

30 Nisan 1915 – 3. Kolordu Komutanı Esat Paşa, 30 Nisan 1915’te Mustafa Kemal’e bir kutlama telgrafı daha çekti: “Geceli gündüzlü devam eden harbi, başarı ile yöneterek her an bir başka surette belirmekte olan fedakâr hizmetlerinizin devamını bekler, sizi yürekten kutlarım” dedi.

30 Nisan 1915 – Atatürk’ün, 3. Klordu Komutanı Esat (Bülkat) Paşa’nın kutlama yazısına teşekkürü: “Komutanımızın yerinde emir ve talimatları içinde hareket olundukça, kesin başarının görülmesi için yüksek şahsınızı daha uzun zaman bekletmeyeceğimi kesinlikle umarım.”

30 Nisan 1915 – Mustafa Kemal, Çanakkale’deki başarılarından dolayı 30 Nisan 1915’te Gümüş İmtiyaz Madalyası aldı, bunu Altın ve Gümüş Liyakat Madalyaları izleyecekti.

1 Mayıs 1915 – Mustafa Kemal, Arıburnu Grubu Komutanlığını üstlendi.19. Tümen’in ilk hazırlıklı taarruzu gerçekleşti.

1 Mayıs 1915 – Türk tarafının Seddülbahir’de kanlı, ancak sonuçsuz gece taarruzları. Atatürk komutasındaki 19. Tümen’in, Arıburnu cephesinde düşmana taarruzu (Sabaha karşı topçu ateşiyle başlayan bugünkü taarruz gündüz ve gece sürdürülmesine, zaman zaman düşman mevzilerine girilmesine rağmen, kayıplarımız ve taze kuvvet yetersizliği sebebiyle mevziler tümüyle ele geçirilemedi. Bunun üzerine Atatürk, 2 Mayıs 1915 sabahı birliklere, taarruzu durdurarak bulundukları hatta savunmaya geçmeleri emrini verdi.

1 Mayıs 1915 – Çanakkale önlerinde Fransız Joule denizaltısı mayına çarparak battı, boğazı geçme girişimi başarısız oldu.

2 Mayıs 1915 – Türk tarafının Seddülbahir’de kanlı, ancak sonuçsuz gece taarruzları.

2 Mayıs 1915 – Kuzey’de Anzak’ların sonuçsuz gece taarruzları.

2 Mayıs 1915 – 3. Kolordu Komutanı Esat (Bülkat) Paşa’nın, Arıburnu cephesindeki durumu yakından görmek üzere, Kemalyeri’ne gelerek Atatürk’le görüşmesi.

2 Mayıs 1915 – Van’ın Rus ve Ermeniler tarafından işgali.

3 Mayıs 1915 – Atatürk’ün, 19. tümen birliklerine emri: “Bütün muharebelerde, gerek subayların gerekse erlerin gösterdikleri kahramanlık cidden şan ve namus örneği olacaktır. Subaylar ve erlerin karşımızdaki düşmanı, tek kişi kalıncaya kadar denize atabileceğine tam inancım vardır. …Karşımızdaki düşmanı tümüyle yok etmekten ibaret olan görevimizi yapmak için sahip bulunduğumuz kuvvetlerden başka kuvvet istemek, Kirte bölgesinde ve vatanın diğer sınırlarında yapılan muharebeleri hatırlamamaktan ileri gelebilir. Benimle beraber burada harp eden bütün askerler kesinlikle bilmelidir ki, bize verilen vatan ve namus görevini tam olarak yapmak için, bir adım geri gitmek yoktur. Bu sırada uyku ve istirahat aramanın, bu istirahatten yalnız bizim değil, bütün milletimizin ebediyen mahrum kalmasına sebep olabileceğini hepinize hatırlatırım. Bütün arkadaşlarımın benimle aynı düşüncede olduklarına ve düşmanı tamamen denize dökmedikçe yorgunluk işaretleri göstermeyeceklerine şüphe yoktur.”

3 Mayıs 1915 – Atatürk’ün, Arıburnu’ndan, Harbiye Nazırı ve Başkomutan Vekili Enver Paşa’ya mektubu: “…Maydos bölgesi kuvvetlerine komuta ettiğim zaman aldığım tertibat ile, düşmanın karaya çıkmasına imkân verilmeyebilirdi. Liman von Sanders Paşa, bizim orduları, bizim memleketimizi tanımadığı, gerektiği şekilde incelemede bulunacak kadar da bir zamana sahip olmadığından, sadece, ihraç noktalarını tamamiyle açık bırakacak tertibat almış ve düşmanın karaya çıkmasını kolaylaştırmıştır. …Vatanımızın savunulmasında kalp ve vicdanları bizim kadar çarpmadığına şüphe olmayan, başta Liman von Sanders olmak üzere bütün Almanların fikrî gücüne de itimat buyurmamanızı kesin olarak temin ederim. Bence, bizzat buraya teşrif ederek, umumi vaziyetimizin gereklerine göre bizzat sevk ve idare etmeniz münasip olur kardeşim.” [Kocatürk]

3 Mayıs 1915 – Ermeniler Van’da büyük bir katliama giriştiler.

4 Mayıs 1915 – İngilizlerin, sabah, Arıburnu cephesinden Kabatepe’ye -topçu ateşi desteğinde- asker çıkarmaya başlaması üzerine Atatürk’ün, Kabatepe’deki 77. Alay Komutanı Binbaşı Saip Bey’e emri: “Kuvvetiniz, karaya çıkan düşmanı def etmeye kâfidir. Taarruz edip uzaklaştırınız!” (Taarruz sonucu, çıkarma yapan düşman ağır kayıp vererek tekrar gemilerine dönmüştür). [Kocatürk]

5 Mayıs 1915 – İngilizlerin, sabah tekrar Kabatepe ve Arıburnu’ndan karaya asker çıkarmaya başlaması (Bu gece 19. Tümen’e bağlı bir kısım kuvvetlerin yaptığı taarruzlarla düşmana ağır kayıplar verdirilmiş, bir siper de zaptedilmiştir. [Kocatürk]

6 Mayıs 1915 – İkinci Kirte muharebesi. 5 Mayıs 1915 günü Kabatepe ve Arıburnu’ndan karaya çıkan İngilizlerin, yerleştikleri siperlerde tahkimatla meşgul olması ve karaya yeni çıkardığı topçuların, Kanlısırt’taki mevzilerimizi dövmeye başlaması üzerine Atatürk’ün Sol Kanat Kuvvetleri Komutanlığı’na emri: “Düşman ihtimal bir taarruz hazırlığı yapmaktadır. Tahkimat yapılarak mevziin hiçbir zayıf kısmı kalmaması ve Sol Kanat Kuvvetleri parçalarının,  birbirini  himaye edebilecek vaziyetin temini.” [Kocatürk]

7 Mayıs 1915 – Atatürk’ün, 19. Tümen birliklerine emri: “Subaylar ve küçük subayların, ateş yönetimine pek ziyade önem vermelerini ve hücum sürelerinde, komşu birliklerin daha ziyade dikkat etmelerini kesinlikle isterim.” [Kocatürk]

7/8 Mayıs 1915 – Atatürk’ün emri ile Üsteğmen Safvet komutasındaki Fedai Müfrezesi’nin düşmana Kanlısırt bölgesinde baskın seklinde taarruzu ve bu taarruzu takiben sabah saat 9.00’da sağ kanattaki bir kısım askerlerimizin de taarruzuyla bazı düşman siperlerinin ele geçirilişi; keza düşmanın giriştiği bir karsı taarruzun Cesaret tepesi’nde Mehmet Çavuş müfrezesi tarafından püskürtülmesi (Bugün büyük kahramanlıklar gösteren 140 kisilik Fedai Müfrezesi, taarruzları sonucu düşman siperleri içine girmiş, onları bozguna uğratmış, ancak kayıplarının ağırlığı, özellikle komutanların Safvet Efendi’nin omzundan yaralanması, takviye kuvvetlerin kendilerine yeterli yardımı sağlayamaması gibi nedenlerle, girişimleri tam bir sonuca ulaşamamıştır. [Kocatürk]

8 Mayıs 1915 – Atatürk’ün, Kanlısırt’a baskın yapan Fedaî Müfrezesi gazilerini Kemalyeri’ne çağırarak -gösterdikleri kahramanlık nedeniyle- kutlaması. Çanakkale cephesini ziyaret eden Alman ve Macar gazetecilerin, 19. Tümen Karargâhı’na gelişleri.

9 Mayıs 1915 – Atatürk’ün, erlerin yorgun düşmesi nedeniyle başarısızlık gösteren 72. Alay’ın 3. Tabur Komutanı Binbaşı Mahmut Bey’e söyledikleri: “Dün yapılması emrolunan taarruzu sonuna kadar bitirecek ve karşınızdaki düşman siperlerini zaptedeceksin! Göndereceğim taze asker sizinle ancak bu şartla yer değiştirecek! Askerlerinizi, düşman siperlerini zapt ve işgal etmek üzere yönlendirme ve uyarmada başarısızlığınız ve yahut askerinizin bir münasebetsizliği halinde yerinizi alacak yeni kuvvet evvelâ sizi ortadan kaldıracak ve ondan sonra yerinize geçecektir” (Bu tabur, 9/10 Mayıs 1915 günkü düşman taarruzlarını karşılamada büyük yararlık ve fedakârlıklar göstermiştir). [Kocatürk]

10 Mayıs 1915 – Atatürk’ün, Arıburnu Kuvvetleri Komutanı olarak muharebeleri idare ettiği tepeye -3. Kolordu Komutanlığının günlük emriyle- “Kemalyeri” adının verilmesi.

10 Mayıs 1915 – Mustafa Kemal’in Arıburnu muharebelerini yönettiği tepeye 3 ncü Kolordu Komutanının günlük emriyle “Kemalyeri” adı verildi. (Cumhuriyet Tarihi Yalanları, Sinan Meydan)

10 Mayıs 1915 – Atatürk’ün, 19. Tümen birliklerine emri: “Bölge komutanları ve alay komutanları, savaşın durum ve gidişini daima yakından izleyerek çıkacak fırsattan faydalanıp, daima zafere doğru yürümeyi asıl amaç edinmelidirler!”

10 Mayıs 1915 – Atatürk’ün, Arıburnu cephesinin durumu ve geleceği hakkında Kuzey Grubu Komutanlığı’na raporu: “Arıburnu’ndaki düşmanı bir an evvel denize dökmek lâzımdır. Bunun için Arıburnu kuvvetlerini ağır topçu ile ve bir tümen taze kuvvetle takviye etmek gerekir.” (Kuzey Grubu Komutanlığı 12 Mayıs 1915 tarihli cevabında bu rapordaki önerileri uygun bulduğunu bildirmiştir).

9/10 Mayıs 1915 – Arıburnu cephesinin sağ yanından taze kuvvetlerle taarruza geçen İngilizlerin, 19. Tümen’e bağlı birlikler tarafından ağır kayıplar verdirilerek püskürtülmesi. [Kocatürk]

10 Mayıs 1915   Başkomutan Enver Paşa, Mustafa Kemal’in bölgesini denetledi ve takdirlerini bildirdi.

11 Mayıs 1915 – Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın, öğleden sonra, 3. Kolordu Komutanı Esat (Bülkat) Paşa’yla Kemalyeri’ndeki “Arıburun Kuvvetleri Karargâhına gelişi, cephe hakkında Atatürk’le görüşmesi, bütün subay ve erlere gösterdikleri cesaret ve fedakârlık sebebiyle takdir ve tebriklerini bildirmesi.

11 Mayıs 1915 – Başkomutan Vekili Enver paşa öğleden sonra 3 ncü Kolordu Komutanı Esat Paşayla birlikte Kemalyeri’ndeki Arıburnu Karargâhında cephe hakkında Mustafa Kemal ile görüştü.

11 Mayıs 1915 – Atatürk’ün, 19. Tümen birliklerine emri: “Daima tetikte bulunulacak, açıkgöz ve cesur keşif kolları düzenlenerek düşmanın durumu keşfedilecek ve düşmanın keşif kollarını tutsak almaya ve keşfine engel olmaya pek ziyade önem verilecektir. Düşman yakınında bulunan siperlerin, çok askerle tutulacak surette bir an önce uzatılıp genişletilmesine olağanüstü önem verilecektir.” [Kocatürk]

12 Mayıs 1915 – Muavenet-i Milliye torpidobotunun İngiliz Goliath zırhlısını torpilleyerek batırması.

12 Mayıs 1915 – Atatürk’ün, 19. Tümen birliklerine günlük emri: “…Askerlerimizin, yapılacak düşman hücumunu def edeceğine inancım tamdır. Ancak, yalnız düşman hücumlarını def etmek, amaç ve görevimizin güzel bitirilmesi için yeterli olmayıp, tersine düşman hücumu def olunduğu anda hemen bölge komutanları, o noktada destek ve yedeklerini birinci hatta sürerek karşı saldırı ve hücumla düşman mevziine girmek gerekir. Bundan başka, düşman hücumunun reddi haberini değil, karşı hücum ile düşman mevziine girilmiş olduğu haberini beklerim!” [Kocatürk]

13 Mayıs 1915 – Çanakkale’de, Binbaşı Ahmet Bey’in komutasındaki ”Muaveneti Milliye” muhribi, Golyat zırhlısını torpilleyerek batırdı.

13 Mayıs 1915 – Atatürk’ün Kuzey Grubu Komutanlığı’na raporu: “Kolordu’nun isteği gereğince karşımdaki düşmanı Arıburnu’ndan atmak için canımı fedadan bir an tereddüt etmem. Komuta ettiğim birliği dahi son ere kadar ölüme gönderebileceğime güvenim var. Ancak, fayda verecek sonucu ortaya koyacağına kesin olarak inandığım evvelki raporumda da arz ettiğim üzere, ağır topçunun ateş himayesi altında yeni bir tümenle taarruzun yapılması gerekli olduğunu arz eylerim.”

13 Mayıs 1915 – Atatürk’ün, İngilizlerin günlerdir Arıburnu’ndan devamlı asker çıkarması üzerine -subay ve askerlerimizi maddeten ve manen uyanık ve emirlere hazır bulundurmak üzere- bildirisi: “…Bölge komutanları, son erimize kadar ölmek veyahut karşımızdaki düşmanı bir fert kalıncaya kadar denize dökmek amacıyla taarruz ve hücuma hazırlanacaktır. Komutanlar bu görüş açısından her türlü tertibat ve incelemelerini bitirip hücuma hazır olduklarını bana bildireceklerdir.”[Kocatürk]

14 Mayıs 1915 – Amiral Fisher istifa etti (Churchill 15 Kasım 1915’da istifa etti).

14 Mayıs 1915 – İngilizlerin, Arıburnu’na yeniden asker çıkarması; gece Bombasırtı’na yaptıkları taarruzun kuvvetlerimiz tarafından süngü ile püskürtülmesi ve düşmana ağır kayıplar verdirilmesi.

14 Mayıs 1915 – Mustafa Kemal Bombasırtı olayını anlattıyor; “… Çanakkale muharebelerini kazandıran bu ruhtur.” (Askeri Deha, Kahraman Yusufoğlu)

14 Mayıs 1915 – Bombasırtı’nı ele geçirmek isteyen düşman gece 01.30’da şiddetli bir şekilde mevzilerimize saldırdı, kanlı süngü savaşları sonunda Mehmetçik siperlerini korudu. Mustafa Kemal bu geceye dair; “… emin olmalısınız ki Çanakkale muharebelerini kazandıran bu ruhtur.” (Cumhuriyet Tarihi Yalanları, Sinan Meydan)

15 Mayıs 1915 – Atatürk’ün, 19. Tümen birliklerine günlük emri: “…Düşmanın gece saldırı ve hücumlarını ateşlerimizle etkisiz hale getirdikten sonra, karşı hücum yaparak kesin sonucun elde edilmesine kadar izlenmesi halinde, başarı umulduğundan, bu gibi fırsatların kaçırılmamasını bölge alay ve tabur komutanlıklarından ve bütün subay ve erlerden isterim.”[Kocatürk]

16 Mayıs 1915 – Atatürk’ün, 19. Tümen birliklerine günlük emri: “…Düşman tarafında ortaya çıkan önemli hedeflere ateş açılması için, her defasında benim dikkati çekmem veya topçu alay komutanının emir vermesini beklemek doğru değildir!”

16 Mayıs 1915 – Edirne Valisi Hacı Adil Bey, Gelibolu Mutasarrıfı Rıfat, Maydos (Eceabat) Kaymakamı Rahmi, Keşan Kaymakamı, Gelibolu Jandarma Komutanı’nın oluşturduğu heyetin, 3. Kolordu Komutanı Esat Paşa’yla beraber Kemalyeri’nde Atatürk’ü ziyaretleri, cephede gösterdiği fedakârlık ve kahramanlık nedeniyle kendisini tebrik edişleri. [Kocatürk]

17 Mayıs 1915 – Atatürk’ün, Arıburnu Kuvvetleri Komutanlığı’ndan ayrılarak 19. Tümen Komutanlığı görevine geri dönüşü. (Arıburnu Komutanlığı’nı 1 Mayıs’ta durumun gereği olarak üstlenmişti). (Bugün, 3. Kolordu Komutanlığı’nın emriyle Çanakkale’deki kuvvetler yeniden düzenlenmiş ve bölge savunması 4 gruba ayrılmıştır. Bu düzenlemede Atatürk’ün komutasındaki 19. Tümen, “Kuzey Grubu Komutanlığı’na bağlanmış ve bu grup kuvvetlerinin sağ kanadında yer almıştır.

17 Mayıs 1915 – Atatürk’ün, Kuzey Grubu Komutanlığı’na raporu: “…Kuzey Grubu’nu oluşturan bütün kuvvetlerin hepsine 2. Tümen’in de katılmasıyla tespit edilecek bir taarruz fırsatının, yarından sonra kaçırılmış olmasının ihtimal içerisinde bulunduğunu, havan ve obüslerden fazla bir etki beklemenin gereksiz olduğunu önemle arz ederim.”

17 Mayıs 1915 – Atatürk’e, Arıburnu muharebeleri hatırası olmak üzere Padişah adına “Muharebe Altın Liyakat Madalyası” verilmesi.

17 Mayıs 1915 – Atatürk’ün, Arıburun Kuvvetleri Komutanlığı’ndan ayrılışı nedeniyle emrindeki birliklere Kemalyeri’nden veda yazısı: “23 gün sevk ve idare etmek mutluluğunu kazandığım siz demir kitlenin, Tanrı’ya sığınarak yaptığı hücum iledir ki, düşmanın 20.000’i aşan kuvveti Arıburun’da yok edildi. …Yirmiüç günlük ateşli ve kanlı ortak çabalarımız anısının, samimî ve temiz duyguyla korunacağından eminim.” [Kocatürk]

17 Mayıs 1915 – Mustafa Kemal’e, padişah adına “Muharebe Altın Liyakat Madalyası” verildi.

17 Mayıs 1915 – Atatürk’ün Maydos (Eceabat)’daki Karargâhından Madam Corinne’e Fransızca mektubu: “…İki aydır Maydos’tayım ve Çanakkale Boğazını, Müttefiklerin çıkarma girişimlerinde bulunan donanmalarına ve kuvvetlerine karşı savunuyorum. Bu ana kadar hep muvaffak oldum ve aynı yerde kalırsam, kuvvetle ümit ediyorum ki, daima da muvaffak olacağım”

18 Mayıs 1915 – Kemalyeri’nden ayrılan Atatürk’ün, 19. Tümen’e ait siperleri dolaşarak subay ve erlerle görüşmesi ve kuvvetlerini yeni bir taarruza hazır hale getirmesi.

19 Mayıs 1915 – Arıburnu’nda Türk tarafının sonuçsuz büyük taarruzu.

19 Mayıs 1915 – Enver Paşanın 11 Mayıs 1915 tarihli gizli direktifi ile Alman Liman Von Sanders “19 Mayıs Taarruzunu” planlamış, taarruzda Türk tarafı birkaç saat içinde 3000’i şehit olmak üzere 9.000 kayıp vermiştir. (Mustafa Kemal o yerden ayrıldıktan iki gün sonra) (Cumhuriyet Tarihi Yalanları, Sinan Meydan)

19 Mayıs 1915 – Liman Von Sanders emriyle düzenlenen gece taarruzunda bir gecede tam 900 Mehmetçik şehit oldu. (Cumhuriyet Tarihi Yalanları, Sinan Meydan)

19 Mayıs 1915 – Liman Von Sanders’in 42 bin kişilik bir kuvvetle Arıburnu çıkarma noktasındaki Anzaklar’a yönelik başarısız saldırısı. Türkler 10 bin kayıp (900 şehit) vererek geri çekildi. 19 Mayıs 1915 günü Çanakkale Savaşı’nın en kanlı günlerinden biri yaşanmıştır.

19 Mayıs 1915 – Kuzey Grubu Komutanlığı’nın, kendine bağlı tümenlerle Arıburnu doğusundan düşmana, sabaha karşı baskın şeklinde taarruzu (Bugünkü taarruzda Atatürk komutasındaki 19. Tümen birliklerinin, düşmanın sol yanına taarruz ederek birçok mevzileri ele geçirmelerine karşın, cephedeki genel harekâtın tam gelişememesi nedeniyle büyük bir başarı sağlanamamış; saat 9.00 sıralarında Kuzey Grubu Komutanı’nın emri ile taarruz durdurulmuştur). [Kocatürk]

22 Mayıs 1915 – Atatürk’ün Çanakkale’de Cesarettepesi’nden Fuat (Bulca), Salih (Bozok) ve İbrahim Beylere mektubu: “Telgrafınızı aldım. Duygu ve tebriklerinize teşekkürler ederim. Buralarda bugüne kadar komuta ettiğim kuvvetlerle yaptığım görevlere karşı Kolordu, Ordu ve Başkomutanlık tarafından gösterilen yüksek takdir cidden beni mahcup etmiştir. Savaşı yönettiğim yere “Kemalyeri”, tümenimin düşmandan geri aldığı ve bu dakikada bulunduğum yere “Cesarettepesi” isimlerini verdikleri gibi gümüş savaş madalyasından sonra altın liyakat savaş madalyası da verdiler. Terfiim dahi konu oldu. Tabiî ben, terfi için çalışmadığımdan “sıram geldiği zaman” cevabını verdim.”

22 Mayıs 1915 – Mustafa Kemal’in Salih Bozok, İbrahim Paşa ve Fuat paşaya mektubu; “Kumandanların şahsıma gösterdiği takdir, madalya ve iltifatlar beni mahcup etmiştir.”

22 Mayıs 1915 – Atatürk’ün eniştesi (Makbule hanımın eşi) Kuleli Mektebinde katip olan Mustafa Mecdi’den ilk defa söz edişi.

23 Mayıs 1915 – Atatürk’e, Almanya İmparatoru tarafından “Demir Haç” nişanı verildiğinin, 5. Ordu Komutanlığınca bildirilmesi (Atatürk’e bu nişanın veriliş tarihi, A.N.M., s. 126,127 ve K.A.B.K.Ö., s. 101’de 10 Ocak 1916 olarak gösterilmiştir. Oysaki Atatürk, Madam Corinne’e gönderdiği 27 Haziran 1915 tarihli kartta “Almanya’nın Demir Haç nişanıyla ödüllendirildiğini” yazmaktadır). [Kocatürk]

23 Mayıs 1915 – Mustafa Kemal, Alman İmparatoru tarafından “Demir Haç” nişanıyla ödüllendirildi.

24 mayıs 1915 – Çanakkale cephesinde İngilizlerin isteği ile ölü ve yaralıların toplamak üzere sabah 7.30’dan akşam 16.30’a kadar bir ateşkes yapılması. Çanakkale’ de bir günlük ateşkes anlaşması yapıldı.

24 Mayıs 1915 – Atatürk’ün Arıburnu’ndan Madam Corinne’e Fransızca kartı: “Arıburnu’nda İngilizlerle savaştayım. Düşmanın esaslı kuvvetini ezdim, arka kalanı da cesur kuvvetlerim tarafından sahilde donanmaları ile himaye edilen bir noktaya sürüldü. Pek ziyade ümit ederim ki, düşmanın tam imhası haberini yakında alacaksınız!” [Kocatürk]

25 Mayıs 1915 – Çanakkale Savaşları: Alman U-21 denizaltı gemisinin İngiliz Triumph zırhlısını batırışı.

27 Mayıs 1915 – Yer Değiştirme (Tehcir) Kanunu çıkarıldı.

29 mayıs 1915 – Atatürk’ün, 19. Tümen birliklerine tahkimat hakkında talimatı: “…Herkes ve bütün erler iyi bilmelidirler ki, siperler yalnız savunma için değildir ve saldırıyı sağlamayan siperler, zararlı ve başarısızlığa uğratıcıdır. Mevcut siperler iyileştirilip düzenlenecek ve tahkimat yalnız düşman ateşinden korunup az telefat vermek görüşüne dayanmayıp, düşmanı ezecek ve saldırıyı kolaylaştırabilecek mükemmel şekle sokulacaktır.” (Bu talimat Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethettiği güne rast geliyor: 29 Mayıs 1453)

29 Mayıs 1915 – 19. Tümen’e ait bazı birliklerin, düşmana taarruzu; ancak kesin bir sonuç alınamaması. [Kocatürk]

30 Mayıs 1915 – Çanakkale’de, Ağıldere bölgesinde İngilizlerle şiddetli çarpışmalar olması (31 Mart 1915 günü de devam eden Ağıldere muharebesi, Anafartalar Bölgesi Komutanı tarafından başlatılmış, ancak Atatürk tarafından idare edilerek başarı ile sonuçlandırılmıştır.

30 Mayıs 1915 – İngilizlerin, Arıburnu cephesinde 19. Tümen’in sol kanadını oluşturan 27. Alay cephesine taarruzu; ancak ağır kayıplar verdirilerek geri çekilmeye mecbur edilişleri. (Düşman, bu taarruzu Ağıldere muharebesi devam ederken, yedekteki kuvvetlerimizi bu cephede tespit etmek için yapmıştır).

30 Mayıs 1915 – Atatürk’ün, Maydos’taki karargâhından Madam Corinne’e Fransızca mektubu: “…İki aydır buradayım ve Çanakkale Boğazı’nı, Müttefiklerin çıkarma girişimlerinde bulunan donanmalarına ve kuvvetlerine karşı savunuyorum. Bu ana kadar hep muvaffak oldum ve aynı yerde kalırsam, kuvvetle ümit ediyorum ki, daima da muvaffak olacağım. Burada benim ismimin duyulmamasına hayret etmemeli; çünkü ben, mühim bir muharebenin kahramanı olarak Mehmet Çavuş’a şeref kazandırmayı tercih ettim. Tabiî şüphe etmezsiniz ki, muharebeyi idare eden sizin dostunuzdu ve savaş gecesi, muharebe edenlerin saflarında Mehmet Çavuş’u bulan da o idi!”

30 Mayıs 1915 – Tümen (Fırka) Komutanı Mustafa Kemal’in Maydos Çanakkale’den madam Corinne’ye mektubu; (Mehmet Çavuşun şeref ve kahramanlığı)

1 Haziran 1915 – Mustafa Kemal’in harp meydanında albaylığa terfi etmesi.

1 Haziran 1915 – Harbiye Nazırı ve Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın, albaylığa yükselişi nedeniyle Atatürk’e tebrik telgrafı: “Yeni rütbenizi tebrik ederim. Bu terfi, görmekte olduğunuz büyük ve fedakârane hizmetlerinize karşılık bir mükâfat değil, ancak, memlekete daha mühim ve ordumuza daha kıymetli hizmetler görebilecek mevkilere erişmek için, geçilmesi gereken bir basamaktır.”

1 Haziran 1915 – Atatürk’ün, -180 rakımlı tepe üzerindeki- 19. Tümen Karargâhı’na gelen 5. Ordu Kurmay Başkanı Albay Kâzım (inanç) Bey’e -Liman von Sanders’e iletilmek üzere- “Kuzey Grubu” cephesinin düzeni, emir ve komutası hakkında görüşlerini açıklaması. [Kocatürk]

2 Haziran 1915 – Kuzey Grubu Komutanlığı’nca, 5. Tümen’in, Arıburnu cephesinden geriye alınması ile Atatürk’ün komuta ettiği 19. Tümen cephesinin genişletilmesi. (19. Tümen cephesinin genişletilmesi ve yeniden düzenlenmesini takiben, Tümen Karargâhı, 4 Haziran 1915 günü 180 rakımlı tepeden Düztepe’ye nakledilmiştir).

4 Haziran 1915 – Seddülbahir’de 3. Kirte Savaşı. İngilizlerin, Kirte bölgesine yaptıkları taarruz, öğleden sonra 19. Tümen cephesine yöneldi.

4/5 Haziran 1915 – İngilizlerin, Arıburnu cephesinde, gece bazı siperlerimize girmeye muvaffak oluşu, ancak karşı hücumla siperlerin bir bölümünün geri alınışı (Atatürk, bu gece sabaha karşı Düztepe’deki karargâhtan Tümen cephesine gelerek askeri harekâtı yönetmiştir).

4/5 Haziran 1915 – İngilizler gece Arıburnu’na taarruz etti. Savunmayı sabaha karşı Düztepe’deki karargâhından Tümen cephesine gelen Mustafa Kemal yönetti. (19 ncu Tümen birlikleri kaybedilen mevzileri geri almıştır.) (Cumhuriyet Tarihi Yalanları, Sinan Meydan)

5 Haziran 1915 – 19. Tümen birliklerinin, 4/5 Haziran gecesi düşman tarafından işgal edilen siperleri tekrar ele geçirmeleri.

5 Haziran 1915 – Atatürk’ün, akşam, 19. Tümen birliklerine yayınladığı emir: “…Düşmana olan yakınlığımız nedeniyle birinci hatlardaki kıtaların her vakit uyanık bulunmaları, mangaların başında manga, takımların başında takım komutanları ve sırasıyla her kıta komutanının daima hazır ve erlerin heves ve gayretini artırmak suretiyle her durumda örnek olmaya fırsat gözetmelerini kesinlikle isterim.”

5 Haziran 1915 – Dahiliye Nazırı Talât Paşa, Edirne Valisi Hacı Adil, Dr. Nâzım, İsmail Canbulat ve Abdülkadir Beylerin, Kemalyeri’nde 3. Kolordu Karargâhı’nı, daha sonra Düztepe’de 19. Tümen Karargâhı’nı ziyaretleri ve Atatürk’le görüşmeleri. [Kocatürk]

6 Haziran 1915 – Atatürk’ün, Maydos’tan Güstavv Christianus’un 26 Nisan 1915 tarihli mektubuna cevabı: “İngilizler ağır şekilde mağlup edildiler. Sizin mektubunuzu aldığım dünkü gün de taburlarımın sevindirici zafer günü olmuştur. Bütün düşmanlarımızı yere serdiğimiz gün nazikâne davetinize uyacağım.”

6 Haziran 1915 – Atatürk’ün, Maydos’tan Madam Hilda Christianus’a mektubu: “…Sizin bana verdiğiniz Almanca derslerini asla unutmadım. Sizi temin ederim ki top gürültüleri ve mermi yağmuru altındaki mühim muharebe günlerinde dahi hayatımın en güzel hatıraları, bu güzel ve dostane saatlerdi. …Düşmanlarımızı yere serdikten ve sevgili vatanımızı rahata kavuşturduktan sonra hemen sizi ziyarete koşacağım.” “Aldığım madalyaların ilham kaynağısınız.”

6 Haziran 1915 – Mustafa Kemal’in Bay Gustav Christianus’a mektubu; “…lütufkâr mektubunuzu aldım. Dostane satırlarınızı müşterek temennimiz olan ‘Allah İngiltere’yi cezalandırsın’ temennisiyle karşıladım…”(Bir ömrün öteki hikayesi, Sinan meydan)

7 Haziran 1915 – Atatürk’ün,  Kemalyeri’ne giderek 3.  Kolordu  Komutanı Esat Paşa ile görüşmesi, tümeni için yeterli miktarda el bombası istemesi.

7 Haziran 1915 – İngilizlerin gece, Bombasırtı’na taarruzu, ancak işgal ettikleri siperlerden kısa zamanda atılarak imha edilmeleri. (Düşman, bu sırttaki siperlerimize 11 Haziran 1915 günü yeni bir taarruz daha yapmışsa da ağır kayıplar vererek çekilmek zorunda kalmıştır). [Kocatürk]

10 Haziran 1915 – Kuzey Grubu ve 3. Kolordu Komutanı Esat (Bülkat) Paşa ile 3. Kolordu Kurmay Başkanı Yarbay Fahrettin (Altay) Bey’in, 19 Tümen Karargâhı’na gelişleri ve Atatürk’le görüşmeleri.

15 Haziran 1915 – Atatürk’ün, 19 Tümen Kurmay Başkanı Binbaşı İzzettin (Çalışlar) Bey hakkında, rütbe yükselmesi için öneri yazısı: “Ciddi, geçimli, muktedir, cesur, tecrübe kazanmış. Tümen Komutanlığı’na aday olabilir.”

21 Haziran 1915 – Seddülbahir’de Fransızlarla Kerevizdere Muharebesi. Çanakkale savaşları içerisinde Kerevizdere muharebesi başladı.

24 Haziran 1915 – Atatürk’ün, 19. Tümen’e yaptırılması istenilen yeni bir taarruz hakkında 3. Kolordu Komutanlığı’na raporu (Atatürk, bu raporunda tümenin taarruz hazırlıklarının bitirildiğini, ancak düşman elindeki bazı hatların düşürülmesi için topçu hazırlığına gerek olduğunu bildirmektedir.

25 Haziran 1915 – Atatürk’ün, Kemalyeri’nde Kuzey Grubu ve 3. Kolordu Komutanı Esat (Bülkat) Paşa’nın karargâhına giderek kendisiyle görüşmesi.

27 Haziran 1915 – Atatürk’ün, Maydos’tan Madam Corinne’e Fransızca kartı: “İşte haberler… Daima büyük başarılarla savaşıyoruz. Ümit ederim ki, gümüş imtiyaz, altın harp liyakat madalyaları aldığımı, Almanya’nın Demir Haç nişanıyla ödüllendirildiğimi ve son defa da albaylığa yükseldiğimi duydunuz.” [Kocatürk]

28 Haziran 1915 – Seddülbahir’de İngilizlerle Zığındere Muharebesi.

29 Haziran 1915 – Başkomutan Vekili Enver Paşa, Şehzade Ömer Faruk Efendi ve İstanbul Milletvekili Hüseyin Cahit (Yalçın) Bey’in, Gelibolu’da 5. Ordu Karargahı’nı ve Kemalyeri’nde 3. Ordu Karargahı’nı ziyaretten sonra Düztepe’de 19. Tümen Karargâhı’nda Atatürk’ü ziyaret edişleri.

29/30 Haziran 1915 – İngilizlerin, akşam baskın şekilde taarruza ve Atatürk’ün emri ile kuvvetlerimizin Yükseksırt’a karşı taarruzu. (Takviye kuvvetlerinin yerinde ve zamanında kullanılmaması, karşı taarruzun başarısını önlemiş ve kayba sebep olmuştur).

1 Temmuz 1915 – İstanbul’dan gelen Ajans Müdürü Hüseyin Tosun ile Müdafaa-i Milliye Cemiyeti’nden Ali Ekrem (Bolayır) Bey’in, 19. Tümen Karargâhı’nda Atatürk’ü ziyareti.

4 Temmuz 1915 – Atatürk’ün, Kurmay Başkanı İzzettin (Çalışlar) Bey’le beraber Cesarettepesi’ndeki 18. Alay’a ait siperleri gezmesi ve buradaki mevzilerin kuvvetlendirilmesi için bazı direktifler vermesi, düşmanın taarruzu halinde uygulanacak hareket hakkında komutanlarla görüşmesi.

5 Temmuz 1915 – Atatürk’ün, Maydos’tan Madam Corinne’e Fransızca mektubu: “Uzun zamandan beri aramızda derin bir sessizlik hüküm sürmektedir. Onu evvela sizin ortadan kaldıracağınızı sanıyordum. Fakat insanın tahayyül ettiği şey nadiren gerçekleşir.” [Kocatürk]

10 Temmuz 1915 – Tasvir-i Efkâr gazetesi muhabirlerinden Ferit Bey’in, 19. Tümen Karargâhı’nda Atatürk’ü ziyareti.

12 Temmuz 1915 – Seddülbahir’de İngiliz-Fransızların büyük taarruzu.

13 Temmuz 1915 – İngiliz ve Fransızların, Seddülbahir’e yeni bir taarruzu, ancak yedekteki birliklerin ileri sürülmesiyle önlenebilmesi.

15 Temmuz 1915 – Atatürk’e Harp Madalyası verilişi. Atatürk’e, takfon (nikel, bakır, çinko alaşımı)’dan harp madalyası verilmesi.

16 Temmuz 1915 – Gazeteci, yazar ve şairlerden oluşan bir edebî heyetin, harp alanını ziyaret etmek üzere, İstanbul’dan Çanakkale’ye gelişi (Hamdullah Suphi [Tanrıöver], Ahmet Ağaoğlu, Ali Canip [Yöntem], Ömer Seyfettin, Mehmet Emin [Yurdakul], İbrahim Alâettin [Gövsa], Hakkı Süha [Gezgin], Enis Behiç [Koryürek]’in de içinde bulunduğu heyet, Çanakkale cephesine gelerek 5. Ordu ve 3. Kolordu Karargâhlarını ziyaret etmiş, Arıburnu ve Seddülbahir harp bölgelerini gezmiştir. Heyet, Cesarettepesi’ne giden yolun düşman kontrolünde ve tehlikeli oluşu nedeniyle Atatürk’ü ziyaret edememiş, ancak telefonla konuşarak başarılarını kutlamıştır. [Kocatürk]

17 Temmuz 1915 – Gelibolu Mutasarrıfı Süreyya (Yiğit) Bey’le Maydos (Eceabat) Kaymakamı Rahmi Bey’in, 19 Tümen Karargâhı’nda Atatürk’ü ziyareti ve geceyi karargâhta geçirmeleri.

19 Temmuz 1915 – Atatürk’ün, Kurmay Başkanı İzzettin (Çalışlar) Bey’le beraber, öğleden sonra, 3. Kolordu Karargâhı’nın bulunduğu Kemalyeri’ne gelerek Veliaht Yusuf İzzettin Efendi’yi karşılama töreninde bulunması, akşam yemeğini Kemalyeri’nde yemesi, tekrar 19. Tümen Karargâhı’na dönüşü.

28 Temmuz 1915 – Atatürk’ün, Kurmay Başkanı İzzettin (Çalışlar) Bey’le beraber 27. ve 57. Alay cephelerini gezmesi. “28 Temmuz 1915 Tarihinde 15 nci Kolordu Kumandanlığı’na ve seneyi mezkûrede (Ağustos) 16 ncı Kolordu Komutanlığı’na tayin buyrulmuştur.”

28 Temmuz 1915 – Atatürk, 15nci Kolordu Komutanlığına atanmıştır. (Atatürk’ün Gizli Kurtuluş Planları, Sinan Meydan, 7. Baskı, s.22)

30 Temmuz 1915 – 3. Kolordu Komutanı Esat (Bülkat) Paşa’nın, Kurmay Başkanı Fahrettin (Altay) Bey’le beraber 19. Tümen Karargâhı’na gelerek Atatürk’ü ziyareti.

1 Ağustos 1915 – Atatürk’ün Kuzey Grubu ve 3. Kolordu Komutanı Esat (Bülkat) Paşa’ya -Çanakkale savaşlarındaki yararlıklarından ötürü terfi etmesi nedeniyle- tebrik yazısı ve Esat Paşa’nın cevabı: “Bu yükselişte en büyük iftiharım, 19. Tümen ve onun muhterem girişken komutanıdır.”  [Kocatürk]

2 Ağustos 1915 – Atatürk’ün,  Arıburnu’ndan  Madam  Corinne’e  Fransızca mektubu: “…Burada hayat o kadar sakin değil. Gece gündüz her gün çeşitli toplardan atılan şarapneller ve diğer mermiler başlarımızın üstünde patlamaktan uzak kalmıyor. Kurşunlar vızıldıyor ve bomba gürültüleri toplarınkine karışıyor. Gerçekten bir cehennem hayatı yaşıyoruz. Çok şükür, askerlerim pek cesur ve düşmandan daha dayanıklılar. Bundan başka hususî inançları, çok defa ölüme sevk eden emirlerimi yerine getirmelerini çok kolaylaştırıyor. Gerçekten onlara göre iki semavî netice mümkün: Ya gazi ya da şehit olmak!” [Kocatürk]

6 Ağustos 1915 – İngilizlerin, Arıburnu cephesine topçu ateşiyle başlayan taarruzu ve 16. Tümen cephesindeki Kanlısırt’ı ele geçirmesi (Düşman 19. Tümen’in sol kanadındaki siperlere de hücum etmiş; fakat bu hücumlar kendilerine ağır zayiat verdirilerek püskürtülmüştür.

6 Ağustos 1915 – İngilizlerin Anafartalar çıkarması. Arıburnu’nda Anzak’ların cephenin ortasından büyük taarruzu.

6 Ağustos 1915 – Conkbayırı-Kocaçimen’e yönelik düşman taarruzu başladı. (İtilâf kuvvetleri 6 Ağustos’ta Arıburnu cephesinde şiddetle saldırıya geçerler, biraz ilerlemeden sonra durdurulurlar. 7 Ağustos’ta 19. Tümene yapılan saldırı da arzu edilen neticeyi vermez. Gerçekte bütün bu hareketler, Türk kuvvetlerini ve yedek güçlerini yerlerinde tutmak amacına yöneliktir. Asıl sürpriz saldırısı kuzeye, Mustafa Kemal’in ısrarla söylediği yöne yöneltilmiştir. 6/7 Ağustos gecesi iki düşman tümeni Arıburnu kuzeyine çıkar ve Conkbayırı istikametinde saldırıya geçer.)

6/7 Ağustos 1915 – İngilizlerin, gece yarısından hemen sonra Arıburnu cephesinde 19. Tümen’in sol kanadına taarruzu ve bu taarruzun bütün cepheye yayılma eğilimi üzerine Atatürk’ün saat 01.10’da emri: “Umumî vaziyet mühimdir. Komutanlar ve subaylardan her zamandan fazla uyanıklık ve fedakârcasına çalışma isterim!” [Kocatürk] (Bu taarruz, 7 Ağustos 1915 günü de devam etmiş, ancak Atatürk’ün aldığı önlemler sayesinde gelişme imkânı bulamamıştır. )

6/7 Ağustos 1915 – Atatürk, Çanakkale’de; “Asker uyumayacak” diye bir günlük emir yayınlamıştır. (Atatürk’ün Gizli Kurtuluş Planları, Sinan Meydan, 7. Baskı, s.22)

7 Ağustos 1915 – İngiliz topçusunun, sabaha karşı Anafartalar cephesinde yeniden ateşe başlaması ve bunu takiben Şahinsırt ve Ağıldere’den ilerleyerek Conkbayırı’na doğru 19. Tümen cephesine taarruzu, fakat askerlerimiz tarafından ağır kayıplar verdirilerek püstürtülmesi (Düşman gece de taarruz girişiminde bulunmuş, ancak gece saldırısı da askerlerimizin ateşiyle durdurulmuştur.

7 Ağustos 1915 – Atatürk’ün, Kuzey Grubu Komutanlığı’na saat 05.05’de raporu: “Düşman, gece yarısından başlayarak topçusuyla şiddetli ateş altına aldığı 18. ve 27. Alay cephelerine, saat 04.30’da da hücum etmişse de Tanrı’nın yardımıyla ağır kayıplar verdirilerek hücumunun sonuçsuz bırakılmış olduğu arz olunur.” [Kocatürk]

8 Ağustos 1915 – Mustafa Kemal’in -5’inci Ordu Komutanı General Liman von Sanders’in emri ile- Anafartalar Grubu Komutanlığına getirilmesi. 5. Ordu Komutanlığınca “Anafartalar Grubu Komutanlığı” adıyla Anafartalar ve Kocaçimen bölgelerini içine alan bir komutanlık oluşturulması ve komutanlığına -Saros Grubu Komutanı- Albay Feyzi (Onay) Bey’in getirilmesi (Albay Feyzi Bey, 5. Ordu Komutanlığınca bugün yapılması emredilen taarruzu, birliklerin yorgun olduğu gerekçesiyle bir gün sonraya bırakmak düşüncesinde olduğundan atanmasını takiben aynı gün komutadan alınmıştır). [Kocatürk] (Kuzeyde Suvla’ya çıkarılan 3 tümenin amacı, Saros körfezi mıntıkasından gelecek Türk takviye kuvvetlerini önlemek ve Kocaçimen Tepesi kuzeyinden geniş bir çevirme hareketiyle Boğaza inmektir. Durum kritik, her an kıymetlidir. Ordu Komutanı Liman Paşa Anafartalar Grup Komutanına derhal taarruz emri verir. Komutan askerin aşırı yorgunluğu nedeniyle saldırının bir gün ertelenmesini ister. Komutan derhal emekliye sevk isteğiyle görevden alınır. 8/9 Ağustos gecesi Mustafa Kemal Anafartalar Grup Komutanı olmuştur. Henüz 34 yaşındadır.)

8 Ağustos 1915 – İngilizlerin,  sabah  Conkbayırı’na şiddetli topçu  ateşiyle başlayan taarruzu, Conkbayırı tepesinin İngilizlerin eline geçmesi sebebiyle durumun, bölgedeki 9. Tümen’e ait kuvvetler açısından kritik hal alması.

8 Ağustos 1915 – Atatürk’ün, saat 19.00’da Kuzey Grubu Komutanı Esat (Bülkat) Paşa’ya, Conkbayırı bölgesindeki kritik durumu belirterek 5. Ordu Komutanı Liman von Sanders’in ikaz edilmesi için, telefonla yaptığı öneri: “Conkbayırı’ndaki durumun henüz önemli ve nazik olduğu anlaşılıyor. Bu hususta Ordu Komutanı’nın ciddi surette dikkatini çekmeye aracı olmanızı, memleketin selâmeti adına dilerim.”

8 Ağustos 1915 – Conkbayırı’nda durumun kritikleşmesi üzerine Atatürk’ün, 5. Ordu Komutanı Mareşal Liman von Sanders adına Kurmay Başkanı Albay Kâzım (İnanç) Bey tarafından telefon başına çağrılması ve vaziyeti nasıl gördüğü sorusuna cevabı: “Bütün mevcut kuvvetlerin komutam altına verilmesinden başka çare kalmamıştır!” 5. Ordu Kurmay Başkanı’nın “Çok gelmez mi?” sözüne Atatürk’ün cevabı: “Az gelir!”

8 Ağustos 1915 – Conkbayırı İngilizlerin eline geçti. Durum kritikleşince telefonla arayan 5 nci Ordu Kurmay Başkanı Albay Kazım İnanç’a Mustafa Kemal şöyle dedi; “Bütün mevcut kuvvetlerin komutam altına verilmesinden başka çare kalmamıştır.” Şaşıran Kurmay Başkanı sordu; “Çok gelmez mi?” Mustafa Kemal ; “Az bile gelir!” (İşte bu kritik aşamada gece saat 21:45’te Liman Von Sanders emriyle Mustafa Kemal Anafartalar Grup Komutanlığına getirildi.) (Cumhuriyet Tarihi Yalanları, Sinan Meydan)

8 Ağustos 1915 – Anafartalar Gurup Komutanlığı’na getirilen Mustafa Kemal’in bu görevi, Çanakkale’den ayrılacağı 10 Aralık 1915’e kadar devem etti. Anafartalar Grup Komutanı olarak emrinde 3 kolordu (2, 15 ve 16. kolordular) vardı. Turgut Özakman’ın da belirttiği gibi, “Çanakkale Savaşı boyunca, Liman Paşa dışında hiçbir komutan, bu kadar uzun zaman, bu kadar çok birliği ve bu kadar geniş bir alanı komuta etmemiştir.”

8 Ağustos 1915 – Atatürk’ün, gece saat 21.45’de -5.Ordu Komutanı Mareşal Liman von Sanders’in emriyle- Anafartalar Grubu Komutanlığı’na getirilişi ve kendisine 9 Ağustos günü fecirle taarruza geçme emrinin verilmesi. (Atatürk’ün Anafartalar Grubu Komutanlığı’na getirilmesiyle 19. Tümen Komutan Vekilliğine 27. Alay Komutanı Yarbay Şefik [Aker] Bey atanmıştır).

8/9 Ağustos 1915 – Atatürk’ün, Anafartalar Grubu Komutanlığı’na atanması nedeniyle 19. Tümen mensuplarına veda yazısı: “Anafar­talar Grubu Komutanlığı’nı üzerime almak üzere şimdi hareket ediyorum. Bugüne kadar bana, gayret ve fedakârlığınızla kazandırdığınız başarıları, şimdi yeni üzerime aldığım vazifede de bana olan sevgi ve güveninizle tamamlayacağıma büyük inanç ile size veda ediyorum.”

8/9 Ağustos 1915 – Mustafa Kemal’in 19 ncu Tümen Komutanlığını teslim edip gece yanındaki Şefik Aker ile birlikte Anafartalar Grup Komutanlığını teslim almaya giderken “Selamet ve başarı için Allah’a” fısıltı ile niyazda bulunması. (Bir ömrün öteki hikayesi, Sinan meydan)

8 Ağustos 1915 – Atatürk’ün, saat 01.30’da Anafartalar Grubu Komutanlığı Karargâhı’nın bulunduğu Çamlıtekke’ye gelerek Anafartalar Grubu’nun emir ve komutasını üzerine alması. [Kocatürk]

9 Ağustos 1915 – Mustafa Kemal, 7. ve 12. Tümenlerin sabaha karşı başlayan taarruzunu, Anafartalar bölgesindeki bir tepeden başından sonuna kadar yönetti. Sayıca çok daha kalabalık olan düşman bozguna uğrayarak kaçtı. Böylece Birinci Anafartalar Zaferi kazanıldı. (Mustafa Kemal Ortaya çıkan tehlikeli durumu önlemekle görevlendirilmiştir. O zamanki İngiliz Bahriye Nazırı Churchill’in deyimiyle “kaderin adamı” 9 Ağustos 1915‟te süngü hücumu ile düşmanı Anafartalarda geriletir. 10 Ağustos sabahı “İlahî bir süngü hücumu” ile cephenin kilit noktası Conkbayırında durumu düzeltir. Bu savaşlarda Mustafa Kemal’in göğsüne bir şarapnel parçası isabet eder. Saat parçalanır, kendisine bir şey olmaz. Bundan sonraki hareketler savaşın gidişini etkilemez. “iyi sevk ve idare edilen, cesaretle, yiğitlikle dövüşen asil Türk ordusu karşısında” itilâf kuvvetleri siperlere gömülürler.)

9 Ağustos 1915 – Mustafa Kemal, Çamlıtekke’ye gitti, Anafartalar Grup Komutanlığı karargâhında komutayı teslim aldı. (Emir saat 21.45’te verilmişti.) Sabah taarruz emri verdi. (Bu göreve 10 Aralık 1915 tarihine kadar devam etti.) (Cumhuriyet Tarihi Yalanları, Sinan Meydan)

9 Ağustos 1915 – Mustafa Kemal komutasındaki kuvvetlerin, Anafartalar bölgesinde İngilizlere taarruzu; düşmanın, tepelerden tekrar çıkarma yaptığı kıyılara itilmesi. Mustafa Kemal, bizzat idare ettiği taarruzla, Anafartalar cephesinde düşmanı geri attı. I. Anafartalar Zaferi kazanıldı.

9 Ağustos 1915 – Birinci Anafartalar Zaferi. Atatürk komutasındaki kuvvetlerin, Anafartalar bölgesinde İngilizlere taarruzu; düşmanın tekrar çıkarma yaptığı kıyılara itilmesi. Anafartalar Grubu Komutanı Mustafa Kemal 9-10 Ağustos’ta Anafartalar Zaferini kazandı. Bu zaferi 17 Ağustos’ta Kireçtepe, 21 Ağustos’ta II. Anafartalar zaferleri takip etti.

9 Ağustos 1915 – Atatürk komutasındaki kuvvetlerin, Anafartalar bölgesinde İngilizlere taarruzu; düşmanın tepelerden, tekrar çıkarma yaptığı kıyılara itilmesi (Atatürk. 7. ve 12. Tümenlerin sabaha karşı başlayan taarruzunu, Anafartalar bölgesinin gözleme yeri olan bir tepeden, başından sonuna kadar yönetmiştir. Bugünkü Türk taarruzu ve muharebeler esnasında bozguna uğrayan düşman, durmaksızın karaya çıkarttığı piyade ve topçu birlikleriyle takviye almışsa da sonunda mağlup edilerek geriye atılmıştır).

9 Ağustos 1915 – Atatürk’ün, akşamüzeri Conkbayırı bölgesine hareketi (Atatürk bugünkü taarruzun başarı ile sonuçlanması üzerin, akşam üzeri Anafartalar bölgesindeki gözleme yerinden ayrılarak Conkbayırı bölgesine hareket etmiştir. Yolu üzerinde Çamlıtekke’de -oraya gelmiş bulunan- Liman von Sanders ile görüştükten sonra, akşam Conkbayırı ile Suyatağı arasında bulunan 8. Tümen Karargâhı’na gelmiş, burada bölgedeki son durumu tetkik ederek 10 Ağustos 1915’te, sabah fecirle beraber taarruz için bütün hazırlıkların yapılması emrini vermiştir. [Kocatürk]

9/10 Ağustos 1915 – Türk keşif uçakları Çanakkale kara savaşları öncesi başarılı keşif harekatıyla, düşmanın hareket ve amacını tespit etti. (Akl-ı Kemal, C.4, Sinan Meydan)

10 Ağustos 1915 – Sabah saat 04.30’da Mustafa Kemal’in komutasındaki Türk birlikleri ( 23, 24 ve 28. Alaylar) Conkbayırı’nda düşmana saldırdı. 4 saat süren kanlı süngü muharebeleri sonunda Conkbayırı’nıın tamamı ele geçirildi.

10 Ağustos 1915 – Mustafa Kemal, İngilizlerin 8 Ağustos’ta ele geçirdiği Conkbayırı’na taarruz etti, 04.30’daki bu taarruzla Kocaçimentepe-Conkbayırı hattı emniyete alındı. (Mustafa Kemal bu çarpışmalarda göğsündeki saate isabet eden bir şarapnel ile yaralandı. Conkbayırı alınınca öğleden sonra Anafartalar Grup Komutanlığına geri döndü.) (Conkbayırı taarruzunda 20 bin Türk ve 25 bin düşman toplam 45 bin zaiyat vardı.) (Cumhuriyet Tarihi Yalanları, Sinan Meydan)

10 Ağustos 1915 – Atatürk komutasındaki kuvvetlerin, İngilizlerin 8 Ağustos’ta ele geçirdiği Conkbayırı’na sabaha karşı taarruzu ve hücum safının önünde Atatürk’ün askerlere söyledikleri: “Askerler!  Karşımızdaki  düşmanı   mağlup  edeceğimize  hiç şüphe yoktur. Fakat siz acele etmeyin. Evvelâ ben ileri gideyim. Siz, ben kırbacımla işaret verdiğim zaman hep birden atılırsınız!” 8. Tümen alayları tarafından başlangıçta top ve tüfek ateşi olmaksızın sadece süngü hücumuyla baskın şeklinde geliştirilen bu taarruz ve süngü muharebeleri sonucu, düşman 4 saat içinde Conkbayırı’ndan tamamen atılmış, ayrıca Şahinsırt’ın en yüksek tepesi de ele geçirilmişti. Düşmana asker ve araç bakımından büyük kayıplar verdirilen bugünkü muharebe esnasında Atatürk, kalbini hedef alan bir şarapnel parçasının, göğüs cebindeki saati parçalayarak geri dönmesi sonucu mutlak bir ölümden kurtulmuştur.

10 Ağustos 1915 – Atatürk’ün, Conkbayırı taarruzunun başarı ile sonuçlanması üzerine, saat 12.15’te 8. Tümen Komutanlığı’na emri: “Taarruzu durdurunuz. Conkbayırı ve Şahinsırt’ın batıya en hakim noktası daima elde bulundurulacak surette, kıtalarınızla tuttuğunuz hattı kuvvetlendiriniz!”

10 Ağustos 1915 – Atatürk’ün, öğleden sonra 8. Tümen’e veda ederek Anafartalar Grubu Karargâhı’na dönüşü.

10 Ağustos 1915 – Çanakkale cephesindeki İngiliz Kuvvetleri Komutanı General Hamilton’un notu: “Türkler ancak bizi Conkbayırı’ndan atmak suretiyle görevlerini yapacaklarını anladılar ve öyle yaptılar!” [Kocatürk]

10 Ağustos 1915 – Mustafa Kemal komutasındaki kuvvetlerin, Conkbayırı’nda İngilizlere taarruzu ve bu taarruzun başarı ile sonuçlanması. (Bu muharebe esnasında, Mustafa Kemal’in kalbini hedef alan bir şarapnel parçasının, göğüs cebindeki saati parçalayarak geri dönmesi sonucu, kendisi mutlak bir ölümden kurtulmuştur.) Mustafa Kemal, Conkbayırı süngü hücumuyla önemli bir zafer daha kazandı.

9-10 Ağustos 1915 – Gelibolu’daki birliklerin başkomutanı General Hamilton 9 – 10 Ağustos 1915 Savaşları için şu kaydı düşmüştür: “… Conkbayırı’nda Türkler en etkili savaşlarını veriyorlar. Mamafih, kayıpları bizden fazla. Çok mükemmel komuta edilen ve cesaretle dövüşen Türk Ordusuna karşı savaşıyoruz.”

12 Ağustos 1915 – Norfolk Alayı 12 Ağustos günü öğleden sonra harekete geçti. Ancak ikindi vakti topçu desteğinde başlaması planlanan hareket haberleşme hatası sebebiyle erken başlayınca sonuç tam anlamıyla fiyasko oldu.

14 Ağustos 1915 – 19. Tümen  Kurmay Başkanı  Binbaşı  İzzettin (Çalışlar) Bey’in, Atatürk’ün komutasındaki Anafartalar Grubu Komutanlığı Kurmay Başkanlığı’na atanması.

15 Ağustos 1915 – Kireçtepe Muharebeleri. İngilizlerin, gece taarruzu ve Anafartalar cephesinde Kireç tepe’nin bazı kısımlarını ele geçirmeleri; ancak karşı taarruzumuzla bu mevzilerin tekrar geri alınışı.

15 Ağustos 1915 – İngilizler Kireçtepe yüksekliklerini denizden dövdü. 15.30’da Aslantepe’ye taarruz etti. Kuvvetler az olduğundan Aslantepe düştü. Mustafa Kemal birlik kaydırıp tepeyi geri aldı. (Cumhuriyet Tarihi Yalanları, Sinan Meydan)

16 Ağustos 1915 – İngilizler Kireçtepe’ye yeniden taarruz etti. Mustafa Kemal muharebeyi, 5 nci Tümen Karargâhının olduğu 161 rakımlı tepeden yönetti. (Cumhuriyet Tarihi Yalanları, Sinan Meydan)

16 Ağustos 1915 – İngilizlerin, takviyeli kuvvetlerle Anafartalar cephesinde Kireçtepe’ye yeniden taarruzu; ancak 5. Tümen’e bağlı alayların karşı koyması ile ağır kayıplar verdirilerek ilerlemelerine imkân verilmemesi (Atatürk, bugünkü çarpışmaları da ateş hattında, 5. Tümen Karargâhı’nın bulunduğu 161 râkımlı tepeden yönetmiştir).

16 Ağustos 1915 – Atatürk’ün, 5. Tümen Karargâhı’na gelişinde, Tümen Komutanı Yarbay Wilmer’e, kendisinin muharebe meydanına geldiğinin kıtalara bildirilmesine dair emir yazdırması ve bu emrin kıtalara ulaştırılması.

17 Ağustos 1915 – Mustafa Kemal’in Kireçtepe’de zafer kazanması. Anafartalar Grubu Komutanı Mustafa Kemal 9-10 Ağustos’ta Anafartalar Zaferini kazandı. Bu zaferi 17 Ağustos’ta Kireçtepe, 21 Ağustos’ta II. Anafartalar zaferleri takip etti.

17 Ağustos 1915 – İngiliz Generali Hamilton’un, Londra’ya gönderdiği rapor: “Üzülerek söylemeliyim ki Türkler bizim bazı yeni birliklerimiz üzerinde manevî üstünlük sağlamışlardır. Dolayısıyla eğer Çanakkale seferi çabuk ve başarılı bir sonucu ulaştırılacaksa bana büyük çapta yardımcı kuvvetler gönderilmelidir. …İyi komuta edilen ve cesaretle savaşan Türk ordusunun karşısındayız!” [Kocatürk]

19 Ağustos 1915 – Mustafa Kemal, 16. Kolordu Komutanı oldu. (Aynı zamanda Anafartalar Grubu Komutanı)

19 Ağustos 1915 – Atatürk’ün, Çamlıtekke’den, Anafartalar Grubu’na bağlı birliklere grup emri: “…Anafartalar Grubu, karşısındaki düşmanı sarsacak, amaç olarak tümünü denize dökmek üzere hareket edecektir. Komutan ve subaylarla erlerin söz götürmez fedakârlıklarıyla bu amacın elde edileceğinden eminim.”

19 Ağustos 1915 – Anafartalar Grubu cephesinin, bazı bölgelerin de Grup emrine verilmesi ile genişletilmesi.

20 Ağustos 1915 – Atatürk’ün, Anafartalar Grubu cephesinin genişletilmesi üzerine, gözetleme yerinden cepheyi yeniden tetkik ederek yeni bazı düzenlemeler yapması.

20 Ağustos 1915 – 1. Ordu Komutanı Mareşal von der Goltz’un, karargâhının bulunduğu Gelibolu’dan Anafartalar Grubu Komutanlığı Karargâhı’na gelişi, Atatürk’le görüşmesi, daha sonra onunla birlikte Anafartalar cephesine giderek gözetleme yerine çıkması. [Kocatürk]

21 Ağustos 1915 – Mustafa Kemal, II. Anafartalar Zaferi’ni kazandı.Anafartalar Grubu Komutanı Mustafa Kemal 9-10 Ağustos’ta Anafartalar Zaferini kazandı. Bu zaferi 17 Ağustos’ta Kireçtepe, 21 Ağustos’ta II. Anafartalar zaferleri takip etti.

21 Ağustos 1915 – Mareşal Liman von Sanders’in, sabah, Çamlıtekke’de Anafartalar Grubu Komutanlığı Karargâhı’na gelişi ve Atatürk’le görüşmesi.

21 Ağustos 1915 – İngilizlerin, öğleden sonra Anafartalar bölgesinde 7. ve 12. Tümenler cephesine topçu ateşiyle başlayan taarruzu, ancak topçu ve piyadelerimizin karşı ateşi, askerlerimizin süngü hücumu ile Yusufçuk, İsmailoğlu, Kayacıkağılı tepelerine yönelttikleri taarruzların ağır zayiat verdirilerek püskürtülmesi (Atatürk, bugünkü muharebeleri de yaptığı düzenlemeler, tümen komutanlarına verdiği emirlerle kendisi yönetmiştir).

21 Ağustos 1915 – Albay Mustafa Kemal’in komutasında İkinci Anafartalar Zaferi kazanıldı.

21 Ağustos 1915 – Polonyalı bir gazeteci Mustafa Kemal’i II. Anafartalar zaferinin coşkusunu Kemalyeri’nde Mustafa Kemal ile birlikte yaşadı. (Cumhuriyet Tarihi Yalanları, Sinan Meydan)

22 Ağustos 1915 – Mareşal Liman von Sanders’in, sabah, tekrar Çamlıtekke’de Anafartalar Grubu Komutanlığı Karargâhı’na gelişi ve Atatürk’le görüşmesi.

22 Ağustos 1915 – İngilizlerin, sabah, Kayacıkağılı dolaylarındaki Türk mevzilerine art arda taarruzu; bu taarruzların, Anafartalar Grubu birlikleri tarafından karşı taarruzlarla ağır kayıplar verdirilerek püskürtülmesi, düşmanın ancak küçük bir mevzi parçasına el geçirişi.

22 Ağustos 1915 – Atatürk’ün, 5. Ordu Komutanlığı’na raporu: “…Bugün yaptığım gözlemlere göre İngilizlerin kayıpları çok fazladır. Buradaki İngiliz kuvvetinden bundan sonra etkili olacak bir hareket beklemiyorum.”

22 Ağustos 1915 – Atatürk’ün, 7. ve 9. Tümen cephelerinde incelemelerde bulunması. [Kocatürk]

24 Ağustos 1915 – Başkomutan Enver Paşa, Anafartalar Grubu bölgesini denetledi.

24 Ağustos 1915 – Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın, Kocaçimen bölgesinde bazı incelemeler yaptıktan sonra Başkomutanlık Genelkurmay Başkan Vekili Bronzart ve 5. Ordu Komutanı Liman von Sanders’le beraber, Çamlıtekke’deki Anafartalar Grubu Karargâhı’na gelişi ve kendisine harita üzerinde bilgi verilişi.

27 Ağustos 1915 – Kayacıkağılı Muharebesi gerçekleşti.

27 Ağustos 1915 – İngilizlerin, Anafartalar cephesinde Kayacıkağılı bölgesindeki siperlerimize topçu ateşiyle başlayan şiddetli taarruzu ve muharebeler esnasında Atatürk’ün 7. Tümen Komutanı Albay Ali Remzi (Alçıtepe) Bey’e emri: “Ben şu haberi bekliyorum: Siperlere giren düşman mahvedilmiş, düşman siperlerine askerimiz girmiştir. Bundan başka hiçbir haber bence önemli değildir!” (7. Tümen cephesine yönelen bugünkü taarruz sonucu, düşmanın bazı siperlerimize girmeye muvaffak oluşu, Tümen’in yedek kuvvetlerinin tam zamanında siperlere yetiştirilememesi ve düşmanın da işgal ettiği siperlere iyice yerleşmesi nedeniyle karşı taarruzdan tam bir sonuç alınamamıştır). [Kocatürk]

28 Ağustos 1915 – 5. Ordu Komutanlığı’nın emri ile Çanakkale cephesinde yeni düzenleme yapılması ve Atatürk’ün komuta ettiği Anafartalar Grubu Komutanlığı’na yeni tümen ve alayların bağlanması.

28 Ağustos 1915 – Mustafa Kemal, Anafartalar Grubu’nda yeni düzenlemeler yaptı.

29 Ağustos 1915 – Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın -Gelibolu’da incelemelerde bulunuşunu takiben- İstanbul’a döndükten sonra 5. Ordu Komutanı Mareşal Liman von Sanders’e telgraf emri: “…Anafartalar Grubu’ndaki altı tümenin bir komuta altında sevk ve idaresinin mümkün olmayacağını gördüm. Arıburnu ile Anafarta’nın esasen birbirine bağlı olması nedeniyle bu tümenlerden birbiri yanında iki veya üç kolordu oluşturulmasını ve kolorduların doğrudan size bağlanmalarını tabiî ve gerekli görüyorum.”

29 Ağustos 1915 – Mareşal Liman von Sanders’in -Enver Paşa’nın isteği üzerine- Anafartalar Grubu’nda yaptığı yeni düzenlemeyi Enver Paşa’nın görüşüne sunması (Bu düzenlemeye göre Anafartalar Grubu’ndaki tümenlerden, 2. ve 15. Kolordular oluşturulmuştur).

29 Ağustos 1915 – Mareşal Liman von Sanders’in, Anafartalar Grubu’ndaki tümenlerden -2. ve 15. Kolordu olmak üzere- iki kolordu oluşturulduğuna dair Anafartalar Grubu Komutanı Atatürk’e yazısı: “…Her iki kolordu, her iki bölgedeki harekâtın birbiriyle pek ilişkili bulunması sebebiyle sizin emrinize verilmiştir.” [Kocatürk]

31 Ağustos 1915 (Ağustos) – Atatürk’ün, Anafartalar’dan, Madam Corinne’e kartı: “Bana göndermek lütfunda bulunduğunuz kitapları ve hediyeleri aldım. Bunun, beni ne kadar sevindirdiğini tasavvur edemezsiniz.” [Kocatürk]

1 Eylül 1915 – Mustafa Kemal’e, Anafartalar Grubu Komutanlığındaki üstün başarıları sebebiyle “Muharebe Gümüş Liyakat Madalyası” verilmesi.

1 Eylül 1915 – Mustafa Kemal’e Gelibolu’daki “üstün başarılarından” dolayı ayrıca Gümüş İmtiyaz Madalyası verildi.

2 Eylül 1915 – Atatürk’ün, Gelibolu savaşlarında yaralanan ve sakatlanan Osmanlı askerleri için para toplayarak gönderen -Alman­ya’nın İstanbul Elçiliği görevlilerinden- Dr. Ernest Jackh’a teşekkür mektubu: “…Kaderin savurduğu her haşin darbeye bizimle katlanmakla kalmayıp bundan doğan ıstırapları da hafifletmek için akla gelen her yardımı esirgemeyen siz sadık dosta, Fevzi (Çakmak) Bey de selâmlarını ve teşekkürlerini yollar.”

2 Eylül 1915 – Atatürk’ün komuta ettiği Anafartalar Grubu Komutanlığı’nın Kurmay Başkanı Binbaşı İzzettin (Çalışlar) Bey’in, 16. Kolordu Kurmay Başkanlığı’na atanması. [Kocatürk]

2 Eylül 1915 – Bir Alman gazeteci Kemalyeri’nde Mustafa Kemal’i ziyaret etti.

4 Eylül 1915 – Atatürk’ün, Anafartalar’da 4. ve 8. Tümen cephelerine giderek incelemelerde bulunması.

4 Eylül 1915 – Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın, 5. Ordu Komutanı Liman von Sanders’in -Anafartalar Grubu’ndaki yeni düzenleme ile ilgili- 29 Ağustos 1915 tarihli önerisine cevabı: “Anafartalar Grubu’nun devamını, bu grup içindeki tümenlerin şimdilik yalnız 2. ve 15. Kolorduları oluşturmasını ve Grup Komutanlığı’nın 16. Kolordu Komutanı Mustafa Kemal Bey tarafından yapılmasını, yüksek öneriniz uyarınca uygun gördüm.” [Kocatürk]

6 Eylül 1915 – Bulgaristan, İttifak Devletleri’yle antlaşma imzaladı ve I. Dünya Savaşı’na dahil oldu.

8 Eylül 1915 – Mustafa Kemal’in Fevzi Paşa’ya gönderdiği başsağlığı mesajı; “ … üzüntünüze bütün saflığım ve kalpten samimiyetimle katılır ve Cenab-ı Hak’tan zatıalilerine ve kederli ailenize iyilik ve sabır buyurması için yalvarır, sevgi ve dostluğumu arz ederim.” (Bir ömrün öteki hikayesi, Sinan meydan)

8 Eylül 1915 – Türkiye’nin tanınmış filmcilerinden Necati Bey, Mustafa Kemal’i ziyaret etti, 3 gün boyunca mevzilerde çekim yaptı. (Cumhuriyet Tarihi Yalanları, Sinan Meydan)

14 Eylül 1915 – Atatürk’ün, Bulgar Generali Petroff’un eşi Sultane Petroff’a Çanakkale’den Fransızca mektubu:” ..Düşman kuvvetlerine karşı kendi istediğimiz şekilde karşı koyduk ve daha önce Arıburnu’nda benim karşımda hezimete uğrayan düşman kuvvetleri, aradan aylar geçtikten sonra bu defa da Anafartalar’da tam anlamıyla felç oldular. Generalimin, muhtemelen bunlardan haberi vardır; ama olan biteni doğrudan benden öğrenmesi, sanırım kendisini çok daha fazla memnun edecektir. General Hamilton’a ve Lord Kitchener’e [İngiltere Savunma Bakanı] ardı ardına bu başarıları elde etmeme vesile oldukları için teşekkür etmem gerektiğine inanıyorum.”

14 Eylül 1915 – Atatürk’ün, 2. ve 15. Kolordu Komutanlarıyla Abdurrahman Bayırı’na gidişi. [Kocatürk]

15 Eylül 1915 – Sofya Elçisi Fethi (Okyar) ve Doktor Tevfik Rüştü (Aras) Beylerin, Atatürk’ün misafiri olarak Çanakkale Cephesine gelişleri ve Anafartalar Grubu karargâhında misafir edilişleri.

15 Eylül 1915 – Mehmet Emin Yurdakul Tan Sesleri adlı kitabında “Ordunun Destanı” manzumesinin ilk dörtlüğünde “Mustafa Kemal” adını kullandı. (Cumhuriyet tarihi yalanları, Sinan Meydan)

20 Eylül 1915 – Atatürk’ün rahatsızlanması, Mareşal Liman von Sanders’in Anafartalar Grubu Karargâhı’na gelerek, kendisine geçmiş olsun dileğinde bulunması, sonra özel doktorunu gönderişi.

20 Eylül 1915 –  Mustafa Kemal rahatsızlanır. (Anafartalar Grup Komutanıdır.) Liman Von Sanders özel doktorunu gönderir. Rahatsızlığı sıtmadır. (Sonsuza Yolculuk , Yrd. Doç Dr. Ali Güler)

21 Eylül 1915 – Atatürk’ün, -kendisine- rahatsızlığı nedeniyle geçmiş olsun telgrafı çeken Başkomutan Vekili Enver Paşa’yı cevabı ve isteği: “…Bendenizi yakında meydana gelmesi muhtemel olaylar için hazırlanan kuvvetin basında bulundurarak daha büyük hizmetler görülmesine eriştirmekle taltif buyuracağınızdan eminim”

22 Eylül 1915 – Atatürk’ün Çanakkale’de Cesaret tepesi’nden Fuat (Bulca) Salih (Bozok) ve İbrahim Beylere mektubu: “Telgrafınızı aldım. Duygu ve tebriklerinize teşekkür ederim. Buralarda bugüne kadar komuta ettiğim kuvvetlerle yaptığım görevlere karsı kolordu, ordu ve başkomutanlıklar tarafından gösterilen yüksek takdir cidden beni mahcup etmiştir. Savaşı yönettiğim yere “Kemalyeri”, tümenimin düşmandan geri aldığı ve bu dakikada bulunduğum yere “Cesaret tepesi” isimlerini verdikleri gibi gümüş savaş madalyasından sonra altın liyakat savaş madalyası da verdiler. Terfim dahi konu oldu. Tabiî ben, terfi için çalışmadığımdan sıram geldiği zaman cevabını verdim”

22 Eylül 1915 – Mustafa Kemal günü yatakta dinlenerek geçirir. Rahatsızlığı sıtmadır. (Sonsuza Yolculuk , Yrd. Doç Dr. Ali Güler)

23 Eylül 1915 – Atatürk’ün, -Almanya’nın İstanbul Elçiliği görevlilerinden Dr. Ernest Jackh’ı çadırında kabulü ve söyledikleri: “Tam manasıyla Ruslar gibi karaya tıkıldık. Ruslar çökmeğe mahkûmdurlar; çünkü Boğazları kapayarak onları Karadeniz’e tıkadım. Bu suretle, müttefiklerinden ayrı düşürdüm. Fakat biz de aynı sebep dolayısıyla yıkılmağa mahkûmuz. Gerçekten biz, Akdeniz, Kızıldeniz ve Hint Okyanusu sahillerine yerleşmiş bulunuyoruz; fakat herhangi bir okyanusa çıkmayı göze alamayız. Deniz kuvvetlerine sahip olmayan bir kara kuvveti olmak itibariyle biz, yarımadamızı, kara kuvvetlerini hiçbir tehdide uğratmaksızın istediği sahile getirebilen deniz kuvvetlerine karşı savunmaya asla muktedir olamayacağız.” (Atatürk, bu görüşmenin yapıldığı günlerde rahatsızlığı nedeniyle çadırında istirahat etmektedir. Ernest Jackh, hatıralarında şu bilgileri vermektedir: “Mustafa Kemal Bey, ağır surette hastaydı ve bu yüzden kendisini ziyaret için çadırına gittim. Malarya [sıtma]’ya tekrar yakalanmıştı. O kadar zayıflamıştı ki, ilkin tanıyamadım. Bununla beraber ateşli tabiatı, evvelce sık sık yaptığımız bütün gece devam eden çok sevdiği görüşmeler gibi, bizi, siyasî bir tartışmaya daldırdı.”)

24 Eylül 1915 – Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın, beraberinde Başkomutanlık Vekâleti Harekât Şubesi Müdürü Yarbay İsmet (İnönü) Bey olduğu halde Gelibolu’ya gelişi.

25 Eylül 1915 – Almanya’nın İstanbul elçiliğinde görevli Dr. Ernest Jachk Mustafa Kemal’i komuta yerinde ziyaret etti. (Cumhuriyet Tarihi Yalanları, Sinan Meydan)

26 Eylül 1915 – Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın, sabahleyin, Kuzey Grubu Karargâhı’na gidişi, daha sonra -Anafartalar Grubu cephesine ait- Conkbayırı’nı gezdikten sonra Gelibolu’da 5. Ordu Karargâhı’na dönüşü (Enver Paşa, bu inceleme gezisinde Anafartalar Grubu Karargâhı’na uğramamıştır).

27 Eylül 1915 – Atatürk’ün, 5. Ordu Komutanı Mareşal Liman von Sanders’e, Anafartalar Grubu Komutanlığı’ndan affını isteyen yazısı: “…Geçenlerde Ekselansları Başkomutan, Kuzey, Güney ve Asya Gruplarını ziyaretiyle gereği gibi onurlandırmıştır; ancak Anafartalar Grubu’nun varlığını tanımak istememekle, bizi ziyaretinin onurundan mahrum kılmıştır. …Ekselansları   Başkomutan’ın   şahsıma  karşı   beslediği duygular böylece bilinirken, orduda aynı koşullar altında hizmet vermem benim için imkânsızdır. Siz Ekselanslarından, beni şu andan itibaren Grup Komutanlığından istifa etmiş sayma ve şahsımla ilgili daha sonraki işlemleri tayin etme lütfunda bulunmanızı rica etmek onurunu taşımaktayım.” [Kocatürk]

27 Eylül 1915 – Mustafa Kemal, Sanders’e, Anafartalar Grup Komutanlığından istifa edeceğini bildirdi. (Enver Paşa son gelişinde kendisini ziyaret etmedi gerekçesiyle) Ancak istifası kabul görmedi. (Cumhuriyet Tarihi Yalanları, Sinan Meydan)

30 Eylül 1915 – 5. Ordu Komutanı Mareşal Liman von Sanders’in, Başkomutan Vekili Enver Paşa’ya, Atatürk’ün Anafartalar Grubu Komutanlığı’ndan affını isteyen dilekçe vermiş olduğunu, ancak kabul edilmemesini isteyen yazısı: “…Bu dilekçeyi destekleyemem. Çünkü Mustafa Kemal Bey’i, vatanın bu büyük savaşta hizmetlerine muhakkak surette muhtaç olduğu, çok müstesna kabiliyetli, yetkili ve cesur bir subay olarak tanıdım ve takdir ettim. …Şimdilik ilişikte takdim etmediğim ayrılma dilekçesini, Ekselanslarınızın, güvenini belirtmek suretiyle reddetmek lütfunda bulunmalarını rica ediyorum.”

30 Eylül 1915 – Liman Von Sanders’in Atatürk’ün istifasını engellemek için Enver Paşa’ya mektubu; (Atatürk’ün gönlünü almasını ricası)

2 Ekim 1915 – Atatürk’ün, Anafartalar’da, 12 Tümen cephesine gidişi.

4 Ekim 1915 – Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın, Mareşal Liman von Sanders’in -Atatürk’ün Anafartalar Grubu Komutanlığı’ndan affını isteyen dilekçesiyle ilgili- 30 Eylül 1915 tarihli yazısına cevabı: “Yazınızı aldım. Yüksek arzularınıza uygun olarak Mustafa Kemal Bey’e yazdım.”

4 Ekim 1915 – Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın, Atatürk’e yazısı: “Rahatsızlığınızı işittim, müteessir oldum. Son defaki Çanakkale’yi ziyaretimde muhtelif mevzileri görmek isteğimden sizi ziyarete vakit kalmamıştı.”

4 Ekim 1915 – Enver Paşa’nın Mustafa Kemal’in istifasını kabul etmeyişini bildiren telgrafının Mustafa Kemal’e ulaşması.

4 Ekim 1915 – Atatürk’ün, Enver Paşa’nın 4 Ekim 1915 tarihli yazısına cevabı: “Rahatsızlığımdan dolayı yüksek iltifatlarınıza teşekkür ederim. Bendenizi yakında meydana gelmesi beklenilen olayları için hazırlanan kuvvetin başında da bulundurarak size daha büyük hizmetler yapılmasına eriştirmekle taltif edeceğinizden eminim.” [Kocatürk]

6 Ekim 1915 – Atatürk’e, 6. Ordu (Irak Ordusu) Komutanlığı’nın teklif edilmesi, Atatürk’ün de bazı şartlarla kabul edeceğini bildirmesi.

6 Ekim 1915 – Çanakkale cephesinde İngilizlerin, akşama doğru kara ve deniz toplarıyla Kireçtepe’yi bombardıman etmesi. 5. Ordu Komutanı Liman von Sanders’in emri ile Çanakkale cephesinde yeni bir düzenleme yapılması.

7 Ekim 1915 – Atatürk’ün, Gelibolu’ya gidişi, 5. Ordu Karargâhı’nda misafir edilişi.

10 Ekim 1915 – Atatürk’ün, öğleden sonra Kurmay Başkanı İzzettin (Çalışlar) Bey’le beraber 26. Tümen Karargâhı’na gidişi ve Tümen Komutanı Esat Bey’le görüşmesi.

10 Ekim 1915 – Yenigün gazetesi Mustafa Kemal’in resmini yayınladı. Başlık şöyleydi; “İstanbul yolunu İngilizlere kapatan Kumandan”

11 Ekim 1915 – Atatürk’ün, Çanakkale’den, İstanbul’da bulunan Salih (Bozok) Bey’e mektubu: “Karşımızdaki düşman, artık güçsüz bir hale gelmiştir, inşallah yakında tamamen atılır. Herhalde vatanımız bu yönden emindir!”

11 Ekim 1915 – Mustafa Kemal’in Salih Bozok’a mektubu; “…karşımızda düşman artık güçsüz duruma düştü. Tanrı dilerse yakında büsbütün ortadan kaldırır. Zaman gelince kaderde varsa o da olur… Şimdilik Cenab-ı Hak’kın büyüklüğüne, himaye ve yardımlarına sığınarak çalışıyorum…”(Bir ömrün öteki hikayesi, Sinan meydan)

11 Ekim 1915 – Bulgaristan’ın, Almanya-Avusturya yanında I. Dünya Savaşı’na girişi.

14 Ekim 1915 – 5. Ordu Komutanı Mareşal Liman von Sanders’in, Anafartalar Grubu Karargâhı’na gelişi.

16 Ekim 1915 – İstanbul’dan Atatürk’e gönderilen otomobilin, Anafartalar Grubu Karargâhı’na getirilişi.

16 Ekim 1915 – İngiliz Başkomutanı General Hamilton 16 Ekim 1915‟te görevden alınır. Yerine atanan General Monroe “En iyi çözüm; Gelibolu Yarımadası’nı boşaltmak” görüşündedir. İngiliz Millî Savunma Bakanı Kitchener durumu yerinde gördükten sonra boşaltma kararını alır.

17 Ekim 1915 – Çanakkale bölgesinde General Hamilton’un, komutayı General Birdwood’a devrederek cepheden ayrılışı.

21 Ekim 1915 – Atatürk’ün, Anafartalar Grubu Karargâhı’nda Esat Essefit Efendi başkanlığında Suriye edebî heyetini  (yazar ve şairler) Kemalyeri’nde kabulü, heyet üyelerinin daha sonra cepheleri dolaşması.

25 Ekim 1915 – Atatürk’ün, 8. Tümen Karargâhı ile 15. Kolordu Karargâhı’nı ziyareti, daha sonra Anafartalar Grubu Karargâhı’na dönüşü.

26 Ekim 1915 – Atatürk’ün, Başkomutanlık Vekâleti’nce 9.,11. ve 12. Tümenlerin birleşmesinden oluşacak 16. Kolordu komutanlığı’na atanması ve Kolordu Komutanı yetkisiyle “Anafartalar Grubu”nu yönetmekle görevlendirilmesi.

27 Ekim 1915 – Donanma mecmuasında Mustafa Kemal’in Anafartalar Komutanı olduktan sonra tahsisli aracı içinde çekilmiş resmi yayınlandı ama resmin altında ismi yer almadı. (Cumhuriyet tarihi yalanları, Sinan Meydan)

29 Ekim 1915 –  Çanakkale savaşı sonrası Enver Paşa, Mustafa Kemal’in adının ve resminin gazetelerde yayınlanmasını yasaklamıştır. Ancak Tasvir-i Efkâr gazetesi başyazarı Yunus Nadi ve yazı işleri müdürü Abidin Daver Bey ne pahasına olursa olsun Çanakkale kahramanı Mustafa Kemal Paşa’nın resmini yayınlamak kararındaydılar. Bu ikili sansür zabitlerini atlatarak 29 Ekim 1915 tarihli Tasvir-i Efkar gazetesinde Mustafa kemal Paşa’nın bir resmini yayınlamışlardı. Bu resim (Ressam Cemal çizmişti) Mustafa Kemal’in İstanbul basınında yayınlanan ilk resmiydi. (Atatürk’ün Gizli Kurtuluş Planları, Sinan Meydan, 7. Baskı, s.288)

29 Ekim 1915 – Tasvir-i Efkar gazetesi Mustafa Kemal’in fotoğraflarını sansüre ve Enver Paşa’nın engellemelerine rağmen “Çanakkale kahramanı manşetiyle” paylaştı.

29 Ekim 1915 – Çanakkale kahramanı Mustafa Kemal’in İstanbul basınındaki ilk fotoğrafı Tasvir-i Efkar’da yayınlandı. (Resmi ressam Cemal yapmıştı.) (Cumhuriyet tarihi yalanları, Sinan Meydan)

30 Ekim 1915 – General Liman von Sanders’in, Baskomutan Vekili Enver Pasa’ya Atatürk’ün istifa dilekçesi vermiş olduğunu, ancak kabul edilmemesini isteyen mektubu. liman von Sanders, mektubunda bu istifa’ya gerekçe olarak, -Atatürk’e atfen- Enver Pasa’nın son defa Çanakkale’ye gelişinde, üç grubun komutanlarını ziyaret etmesine rağmen Atatürk’ü ziyaret etmemiş olmasını kaydetmektedir (A.Y., s.74-75). Diğer taraftan kaynaklarda Atatürk’ün istifa tarihi de değişik olarak gösterilmektedir. Bazı kaynaklar bu istifayı Atatürk’ün Çanakkale’den ayrılış günü olan istifanın, Liman von Sanders tarafından kabul edilmeyip hava değişimi iznine çevrildiğini  söylemektedirler.

30 Ekim 1915 – Fransa’ya ait ‘Turquise’ denizaltı gemisi ele geçirildi. (Bu Vatan Böyle Kurtuldu, Erol Mütercimler)

31 Ekim 1915 – Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın, beraberinde Ahmet İzzet Paşa, Yarbay Feldmann ve Başyaver Kâzım (Orbay) Bey olmak üzere Anafartalar Grubu Karargâhı’nı ziyareti, Atatürk’le görüşmesi, daha sonra at üzerinde İsmailoğlu Tepesi’ne gidilmesi.

2 Kasım 1915 – Enver Paşa’nın Atatürk’e yazısı: “Rahatsızlığını işittim, müteessir oldum. Son defa ki Çanakkale’yi ziyaretimde muhtelif mevzileri görmek istediğimden sizi ziyarete vakit kalmamıştı” (Olayların seyri bu telgrafın 1 veya 2 Kasım 1915 olabileceğini düşündürmektedir.)

3 Kasım 1915 – İstanbul’dan Gelibolu’ya gelen Ayan ve Mebusan Heyeti’nin, Anafartalar Grubu Karargâhı’na giderek Atatürk’ü ziyareti, Atatürk’le beraber cepheyi gezmeleri.

7 Kasım 1915 – İngiliz Harp Kabinesi, Çanakkale’yi boşaltma kararı aldı.

8 Kasım 1915 – Atatürk’ün, Kurmay Başkanı İzzettin (Çalışlar) Bey’le beraber Kireçtepe’deki kızaklı batarya yanına gitmesi ve incelemelerde bulunması.

10 Kasım 1915 – Mareşal Liman von Sanders’in, Anafartalar Grubu Karargâhı’na gelişi, Atatürk ile -gelmiş ve gelecek toplarla- yapılacak taarruz hakkında görüşmesi.

27 Kasım 1915 – Atatürk’ün, Kurmay Başkanı İzzettin (Çalışlar) Bey’le beraber 12. Tümen gözetleme yerine gitmesi ve Bekârtepe’ye karşı düzenlenen bir topçu ateşini izlemesi.

1 Aralık 1915 – Atatürk’ün, gece Anafartalar Grubu Karargâhı’nda Kurmay Başkanı İzzettin (Çalışlar) ve Fuat (Bulca) Bey ile evlilik üzerine sohbeti.

5 Aralık 1915 – Mareşal Liman von Sanders’in, Anafartalar Grubu Karargâhı’na gelişi ve Atatürk’e, beraberinde getirdiği hava değişimi izin yazısını vermesi. Liman Von Sanders’in bu tarihte Mustafa Kemal’e sağlık sebebiyle izin vermesi.

8 Aralık 1915 – Fethi (Okyar), Dr. Bahattin Şakir ve Dr.Tevfik Rüştü (Aras) Beyler, Atatürk’ün misafiri olarak Anafartalar Grubu Karargahı’na geldiler. Atatürk’ün aldığı hava değişimi izni üzerine Anafartalar Grubu Komutan Vekilliğine atanan Fevzi (Çakmak) Paşa, Anafartalar Grubu Karargahı’na geldi.

9 Aralık 1915 – Atatürk, Anafartalar Grubu Komutan Vekilliğine atanan Fevzi (Çakmak) Paşa’yla beraber cepheyi görmek üzere 7. Tümen’e gitti.

9 Aralık 1915 – Donanma dergisi “Şen Satırlar” sayısında İstanbul’dan Çanakkale’ye gelen Ayan ve Mebusan meclis heyetinin Mustafa Kemal ile çekilmiş 4 resmini yayınladı ama Mustafa Kemal adından yine bahsedilmedi. (Cumhuriyet tarihi yalanları, Sinan Meydan)

10 Aralık 1915 – Atatürk’ün “Anafartalar Grubu”nun emir ve komutasını -5. Ordu Komutanı- Fevzi (Çakmak) Paşa’ya bırakarak sağlık durumu ve yorgunluğu sebebiyle izinli olarak -İstanbul’a gitmek üzere Çanakkale’den ayrılışı.

10 Aralık 1915 – Harbiye Nezareti emrine giren Mustafa Kemal, Çanakkale Cephesi’nden ayrıldı. Atatürk’ün, Anafartalar Grup Komutanlığından ayrılıp İstanbul’a dönmesi.

10 Aralık 1915  – Atatürk’ün, “Anafartalar Grubu Komutanlığı”ndan istifası. (Bu istifa, 5. 0rdu Komutanı General Limon von Sanders tarafından kabul edilmemiş, kendisi izinli olarak İstanbul’a dönmüştür).

10 Aralık 1915 – Atatürk’ün -beraberinde misafirleri Fethi (Okyar), Bahattin Şakir ve Tevfik Rüştü (Araş) Beyler olmak üzere – Çanakkale’den İstanbul’a hareketi. (Atatürk İstanbul’a dönüşünü takiben, Çanakkale’den izinli olarak ayrılış sebebini Salih (Bozok) Bey’e şöyle anlatmıştır: “Ben düşmanın çekileceğini anladığım için bir taarruz yapılmasını teklif etmiştim. Fakat benim bu teklifimi kabul etmediler. Bundan dolayı canım sıkıldı. Çok da yorgun olduğum için izin alarak İstanbul’a geldim. Eğer ben orada iken düşman şimdiki gibi çekilmiş olsaydı, herhalde daha çok sıkılacaktım. Burada bulunmaklığım benim için bir talih eseridir.” [Kocatürk]

11 Aralık 1915 – Mustafa Kemal, İstanbul’a gelirken, Anafartalar Grup Komutanlığı’na Fevzi (çakmak) Paşa atandı.

12 Aralık 1915 – Atatürk’ün, Çanakkale’den İstanbul’a gelişi (Atatürk, Çanakkale’den İstanbul’a döndükten sonra Fethi (Okyar) Bey ve bazı dostlarını ziyaret etmek üzere Ocak 1916 başlarında kısa bir süre için Sofya’ya gitmiştir. Sofya’da iken –muvafakati alınarak- Çanakkale’den Edirne’ye nakledilen 16. Kolordu Komutanlığı görevine atanmıştır. (Atatürk, 10 Aralık 1915’te Çanakkale’den ayrıldığına göre kendisi 12 veya 13 Aralık 1915 günü İstanbul’a gelmiş olmalıdır. 12 Aralık 1915 tarihi, bu varsayım üzerine oturtulmuştur).[Kocatürk]

19 Aralık 1915 – İngilizlerin gece Çanakkale’yi tâhliye etmeleri. (19 – 20 Aralık Arıburnu’nu ve Anafartaları terk ederler. 8 – 9 Ocak 1916’da ise Seddülbahir boşaltılır.)

19 Aralık 1915 – Atatürk’ün, Bahriye Nazırı ve 4. Ordu Komutanı Cemal Paşa’ya mektubu: “Burada ara sıra samimî dostlarla görüşme, daha ziyade kalp rahatlığı teminine vesile oluyor. Vazife başına dönme için daha epeyce zaman olduğundan, münasip fırsatlarda saygılarımı takdim ile iftihar edeceğim.”

19/20 Aralık 1915 –  İngilizlerin, işgal ettikleri siperleri boşaltarak gece Anafartalar -Arıburnu bölgesinden gizli olarak çekilmeleri (Bu bölgedeki boşaltma, son günlerde, mevcut sisten de yararlanılarak gizli olarak yapılmakta idi. Ancak birlik ve malzemelerin büyük kısmını kapsayan boşaltma, bu gece gerçekleştirilmiştir. İngilizler 8/9 Ocak 1916 gecesi de Seddülbahir bölgesinden çekilmişlerdir). [Kocatürk]

19/20 Aralık 1915 – İngilizlerin, işgal ettikleri siperleri boşaltarak gece Anafartalar – Arıburnu ve Suvla bölgesinden gizli olarak çekilmeleri. (Savaş 8-9 Ocak 1916’da tamamıyla sona ermiştir)

20 Aralık 1915 – İngilizlerin Arıburnu ve Anafartalar’dan çekilmesi.

20 Aralık 1915 – Çanakkale savaşının fiili bitiş tarihi. (Cumhuriyet tarihi yalanları, Sinan Meydan)

21 Aralık 1915 – Anafartalar Grubu Kurmay Başkanı İzzettin (Çalışlar) Bey’in, İstanbul’da bulunan Atatürk’e düşmanın Çanakkale’den çekildiğini bildiren mektubu. (Bu mektup, Atatürk’ün, İstanbul’a gelişini takiben İzzettin Bey’e yazdığı bir mektuba cevap olarak yazılmıştır).

28 Aralık 1915 – Alman demir saip nişanı alması. (Cumhuriyet tarihi yalanları, Sinan Meydan)

30 Aralık 1915 (Aralık sonu) – Atatürk’ün, İstanbul’da Hariciye Nazırı Halil (Menteşe) Bey’i ziyareti ve söyledikleri: “…Ben Türk ordusunun yabancısı bir adam değilim. Ben, ordu ile küçük subaylıktan beri derinden temasa gelmiş bir askerim. Ben, olayların şevki ile ordunun içinde subay, nihayet komutan olarak iş görmüş ve zannıma göre muvaffak olmuş bir komutanım. Türk ordusunu, onun faziletini, kıymetini ve bu ordu ile neler yapılabileceğini benim kadar anlayan az olmuştur.”  [Kocatürk]

31 Aralık 1915 – Atatürk’ün, Bahriye Nazırı ve 4. Ordu Komutanı Cemal Paşa’ya mektubu:”.. .Her şeyi yarınlara, harpten sonraya terk etmek görüşünün bütün zihinlere hakim olduğu anlaşılıyor. Biraz fazla gayret ve faaliyetle bu görüşün çürüklüğü ispat olunabilir ümidindeyim. Fakat zannediyorum ki benim burada sahip olabileceğim imkân buna uygun değildir. Her halde kendiliğinden hazırlanmış pek güzel bir zemin mevcuttur.”

---

Bu memleket tarihte Türk’tü, şimdi de Türk’tür ve ebediyen Türk olarak yaşayacaktır. (1923, Adana) Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK

Not: Lütfen varsa hata ve noksanları yorum yaparak bildiriniz.

 Sayfayı yazdırın