1937 : HATAY’IN BAĞIMSIZLIĞI VE ALTI OK.
1 Ocak 1937 – Şark Demiryolları (Sirkeci – Edirne) satın alındı.
2 Ocak 1937 – Türk – İtalyan centilmenlik anlaşması imzalandı. Buna göre Akdeniz’deki statükonun değişmezliği esas alınıyordu. (20. YY. Siyasi Tarihi, Prof. Dr. Fahir Armaoğlu)
4 Ocak 1937 – Atatürk’ün, akşamüzeri otomobille bir gezinti yapması, Vefa Bozacısı’na uğrayarak boza içmesi.
5 Ocak 1937 – Atatürk’ün, Haydarpaşa’dan trenle Konya’ya hareketi.
6 Ocak 1937 – Atatürk’ün, trenle İstanbul’dan Eskişehir’e gelişi, burada Başbakan İsmet İnönü, Mareşal Fevzi Çakmak, Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Araş ve İçişleri Bakanı Şükrü Kaya ile görüştükten sonra Konya’ya hareketi.
7 Ocak 1937 – Atatürk’ün, trenle Konya’ya gelişi, istasyonda karşılanışı, kısa süre sonra Ankara’ya hareketi.
8 Ocak 1937 – Atatürk’ün, saat 16.00’da trenle Ankara’dan İstanbul’a hareketi, Eskişehir’de trenden inerek Orduevi’ni ziyareti, daha sonra trene dönüşü.
10 Ocak 1937 – Atatürk’ün, Ankara’dan İstanbul’a gelişi ve Dolmabahçe Sarayı’na geçişi.
16 Ocak 1937 – Atatürk’ün, Yüksek Ticaret Okulu’nun 54. kuruluş yıldönümü nedeniyle gece Pera Palas salonlarında düzenlenen toplantıyı şereflendirmesi ve gençlerle görüşmesi.
16 Ocak 1937 – Atatürk’ün, Cenevre’de bulunan Afet (İnan)’a mektubu: “Hatay üzüntüsüne, Nuri Conker’in ölümü acısı karıştı; bu acının açtığı yaranın derinliğini tahmin edersin!”
17 Ocak 1937 – Atatürk’ün, akşam çocukluk arkadaşlarından Asaf İlbay’ın evine gelişi ve sohbet esnasında söyledikleri: “…Her zaman samimî olalım, bütün duygularımızı samimîliğe, açıklığa ve dürüstlüğe doğru yönlendirelim. İçi başka, dışı başka insanlar vicdan rahatlığı duyamazlar” (Bu ziyarette İsmet İnönü ve Sabiha Gökçen de bulunmuştur). [Kocatürk]
22 – 27 Ocak 1937 – Mustafa Kemal’in Asım Us imzasıyla vakit gazetesinde beş adet yazısının yayınlanması (Hatay meselesi ve Fransa’ya yöneltilen eleştirilerle ilgilidir.) (Dehanın kodları, Yrd. Doç.Dr. Ali Güler)
23 Ocak 1937 – Atatürk’ün, Kurun gazetesinde Hatay davasıyla ilgili olarak Asım Us imzasıyla yayımlanan ikinci başyazısı: “..Fransa, bugün kendisine pek mütemayil bir dostunu daha kaybetmek üzeredir!”
24 Ocak 1937 – Atatürk’ün, Kurun gazetesinde Hatay davasıyla ilgili olarak Asım Us imzasıyla yayımlanan üçüncü başyazısı: “…Dostlarımızın kendilerine düşen vazifeyi yapmaları pek lüzumlu olduğu inancındayız. Biz dostluğa lâyık ve lâzım olduğu kadar hürmette, hak ve menfaatlere azamî riayette kusur etmiyoruz. Fakat Türkiye Cumhuriyeti’ne eski Osmanlı imparatorluğu’nun bir uzantısı gözü ile bakılarak ona karşı dejenere bir politika izlendiği ve hâlâ bu sevdada yaşayan diplomatların siyasette hakim olduklarını görürsek bunun yalnız isabetsiz değil, aynı zamanda tehlikeli bir meslek olduğunu söylemekten de kendimizi alamayız.” [Kocatürk]
25 Ocak 1937 – Atatürk’ün Kurun gazetesinde Hatay davasıyla ilgili olarak Asım Us imzasıyla yayımlanan dördüncü başyazısı: “Başbakan İsmet İnönü, onbeş gün evvel Hatay sorunu üzerinde konuşurken şöyle demişti: ‘Onbeş gün bekleyiniz.’ … Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ne ve onun hükümetine hitap ediyoruz: Onaltıncı gündeyiz. Vaziyet nedir? Bizi, Türk milletini yeniden aydınlatınız!” [Kocatürk]
27 Ocak 1937 – Cenevre’de Milletler Cemiyeti toplantısında, Hatay’ın bağımsızlığı kabul edildi.
27 Ocak 1937 – Atatürk’ün, Kurun gazetesinde Hatay davası ile ilgili olarak Asım Us imzasıyla yayımlanan beşinci başyazısı: “..Türkiye Cumhuriyeti çok haklı olduğu Hatay davasını ortaya atarken bunun bütün sonuçlarını düşünmemiş olduğunu kim iddia edebilir? Dava uluslararası olmuştur. Davasında haklı olan Türkiye’dir. Artık, dinlenilecek sözün kimin ağzından çıktığına çok dikkat etmelidir. Türk’ün sözü, Türk’ün haklı ve yerinde sözü Türk’ün kendisidir. Ona uymamak, onu tanımamak, onu hiçe saymak, buna cesaret gösterenlerin düşünmedikleri akıbetle karşılaşacaklarına asla şüphe etmemelidir.”
27 Ocak 1937 – Cenevre’de Milletler Cemiyeti toplantısında Hatay’ın bağımsızlığının kabul edilmesi. (Bu karar, 29 Mayıs 1937’de Cenevre’de toplanan Milletler Cemiyeti Konseyi’nde de Hatay Anayasasıyla beraber onaylanmış, bağımsızlık rejimi 29 Kasım 1937 günü yürürlüğe girmiştir. 2 Eylül 1938’de Hatay Millet Meclisi açılarak Devlet Bakanlığı’na Tayfur Sökmen seçilmiştir. Devletin adı “Hatay Devleti” olarak kabul edilmiş, 23 Haziran 1939’da Türkiye ile Fransa arasında yapılan antlaşma ile de Hatay Türkiye’ye bırakılmış, 7 Temmuz 1939 tarih ve 3711 sayılı Kanunla yeni Hatay ili kurulmuştur). [Kocatürk]
27 Ocak 1937 – Atatürk’ün, Milletler Cemiyeti toplantısında Hatay’ın bağımsızlığının kabul edilmesi üzerine Başbakan İsmet İnönü’ye telgrafı: “Başarılmış olan millî davada izlenen uygar ve insanî yola, uluslararası lâyık olduğu kıymetin verileceğine şüphe yoktur. Türkiye Cumhuriyeti haklı olduğuna inandığı davasını, büyük ve âdil hakem heyeti olmasını daima arzu ettiği ve bu sıfat ve yetkisinin daha çok çetin meselelerin çözümünde en yüksek kudret ve kuvvete sahip olmasını temenni ettiği Milletler Cemiyeti’ne bırakmakla insanlık adına isabetli bir harekette bulunmuştur. Bu suretle uygarlık adına da yüksek bir vazife yapmış olmakla sadece takdir ve tebrike lâyıktır!”
27 Ocak 1937 – Atatürk’ün 27 Ocak 1937 tarihli telgrafına Başbakan İsmet İnönü’nün cevabı: “Hatay davasında hükümetin izlediği yol ve hareket, yüksek şefimizin ilham ve telkini eseridir.”
29 Ocak 1937 – “Hatay davasının başarılması nedeniyle Atatürk’e, İsmet İnönü Hükûmeti’ne ve Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak’a teşekkür edilmesi” ve “Kahraman orduya selâm gönderilmesi” hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisi kararları.
31 Ocak 1937 – Hatay’ın bağımsızlığına kavuşması dolayısıyla bütün yurtta gösteriler yapıldı.
31 Ocak 1937 – İstanbul’da Beyazıt meydanında, Hatay’ın bağımsızlığa kavuşması nedeniyle düzenlenen büyük mitingi takiben, halkın vapurlarla Dolmabahçe Sarayı önüne gelerek Atatürk’e sevgi gösterilerinde bulunması ve Atatürk’ün balkona çıkarak halkı selâmlaması.
31 Ocak 1937 – Şevket Süreyya Aydemir’in dönemin çok okunan Tan gazetesinde yazısı; “Ormansızlaşan Türkiye’den, yeşil Türkiye’ye!”(Atatürk’ün Yeşil Cennet Türkiye gayesinin anlaşılması için okunması gereken bir yazıdır.) (Akl-ı Kemal, c.1, Sinan Meydan)
1 Şubat 1937 – Atatürk’ün, Hatay davasının başarılması nedeniyle Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin teşekkürlerini ileten Meclis Başkanı Abdülhalik Renda’ya cevabı: “Hatay mukadderatının tespitini memnuniyete değer görmüş olan büyük Kamutay’ın hakkımızda taltif kararı vermiş olduğunu bildiren telgrafınızı memnuniyetle aldım. Teşekkür ve minnetlerimi bildirmekle bahtiyar olduğumun Kamutay’a arz edilmesini dilerim.”
3 Şubat 1937 – Atatürk’ün, öğleye, doğru otomobille Bakırköy’e kadar bir gezinti yapması, gece Gardenbar’ı şereflendirmesi.
4 Şubat 1937 – İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi açıldı.
5 Şubat 1937 – Altı ok, Anayasa’ya girdi. (T.B.M.M’de görüşülerek, kabul edilen “Teşkilat-ı Esasiye Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine Dair Kanun” la altı ilke de Anayasa’ya alındı. Malatya milletvekili İsmet İnönü ve altı arkadaşının önerdiği değişiklik, ikinci maddeyi şu biçime soktu : “Türkiye Devleti Cumhuriyetçi, Milliyetçi, Halkçı, Devletçi, Laik ve İnkılapçıdır.”)
5 Şubat 1937 – 1924 anayasasında 5 Şubat 1937’de değişiklik yapılması ve altı ilkenin Türkiye Cumhuriyeti’nin özellikleri olarak Anayasada yer alması. (Atatürk ve CHP’nin saklı tarihi, Ali Kuzu)
5 Şubat 1937 – Anayasanın birinci maddesindeki “Türk devletinin dini İslam’dır” ibaresi yerine “Türk Devleti’nin laik olduğu” ibaresi yazıldı. (Atatürk ve demokratik Türkiye, Halil İnalcık)
6 Şubat 1937 – Atatürk’ün, gece Güneş Kulübü’ne gidişi, daha sonra saat 24.00’de Pera Palas’ta Türk Hava Kurumu’nun düzenlediği baloyu şereflendirmesi.
8 Şubat 1937 – T.B.M.M’de “Orman Kanunu” kabul edildi.
12 Şubat 1937 – Atatürk’ün, Dolmabahçe Sarayı’nda Başbakan İsmet İnönü, Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Araş ve Sağlık Bakanı Dr. Refik Saydam’ı kabulü.
12 Şubat 1937 – Atatürk’ün, -Selanik’te doğduğu evin, sahibinden satın alındığını ve kendi emirlerine verilmesinin kararlaştırıldığını bildiren- Selanik Belediye Başkanı Marcuriu’ye teşekkür telgrafı.
13 Şubat 1937 – Atatürk’ün doğduğu evin anahtarlarının, Selanik Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu’na teslimi. (Selanik T.C. Konsolosluğu Arşivi). Atatürk’ün Selanik’te doğduğu ev Selanik Belediyesi’nce satın alınarak Atatürk’ün buyruğuna verildi.
13 Şubat 1937 – Anayasanın 74 ncü maddesine şu fıkra eklendi; “Çiftçiyi toprak sahibi yapmak ve ormanları devlet tarafından idare etmek için istimlak olunacak arazi ve ormanların istimlak bedelleri ve bu bedellerin ödenmesi sureti özel kanunlarla tayin edilir.” (1934-1938 yılları arasında 90 bin aileye 3 milyon dönüm toprak dağıtıldı. 1923 – 1938 tarihleri arası bu rakam toplam 246.431 aileye, ve 9.983.750 dekar rakamına ulaştı.) (Cumhuriyet tarihi yalanları, Sinan Meydan)
15 Şubat 1937 – Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras’ın, Selanik’te Atatürk’ün doğduğu evi ziyareti.
19 Şubat 1937 – Atatürk’ün, saat 12.00’de Florya’ya gidişi, öğle yemeğini burada yedikten sonra akşam Dolmabahçe Sarayı’na dönüşü.
19 Şubat 1937 – Atatürk’ün evi Selanikli Serabini isimli Türkiye’den mübadil Rum sahibinden Selanik belediyesince alındı. Ancak ev 19 Şubat 1937’de boşaltılabildi ve anahtarları Selanik Başkonsolosuma teslim edildi. (Benim Ailem, Yrd. Doç. Dr. Ali Güler)
23 Şubat 1937 – Atatürk’ün, Halkevlerinin 5. kuruluş yıldönümü nedeniyle, kendisine gönderilen saygı ve bağlılık telgrafına cevabı: “…Halkevlerine başarılar dilerim.”
23 Şubat 1937 – Atatürk’ün, öğleden sonra motorla Boğaziçi ve Haliç’te bir gezinti yapması, akşamüzeri Dolmabahçe Sarayı’na dönüşü.
27 Şubat 1937 – Mustafa Kemal, Balkan ittifakına dâhil devletlerin dışişleri bakanları şerefine Çankaya’da Hariciye köşkünde verdiği yemek ve suareye burnu kanadığı için geç gelir. (Sonsuza Yolculuk , Yrd. Doç Dr. Ali Güler)
28 Şubat 1937 Metoroloji Genel Müdürlüğü kuruldu.
28 Şubat 1937 – Atatürk’ün, öğleden sonra Heybeli vapuruyla Yalova’ya kadar bir gezinti yapması, gece Dolmabahçe Sarayı’na dönüşü.
6 Mart 1937 – Atatürk’ün, gece Gardenbar’ı şereflendirmesi.
7 Mart 1937 – Atatürk’ün, öğleden sonra motorla Heybeliada, Büyükada, Kadıköy ve Boğaziçi yönünde bir gezinti yapması.
9 Mart 1937 – Atatürk’ün, akşam trenle İstanbul’dan Ankara’ya hareketi.
10 Mart 1937 – Atatürk’ün, İstanbul’dan Ankara’ya gelişi.
12 Mart 1937 – Atatürk’ün, saat 16.30’daTürk Dil Kurumu’na gelişi, dil çalışmalarına başkanlık yapışı, saat 23.00’de Çankaya’ya dönüşü.
13 Mart 1937 – Atatürk’ün, I. Çekirdeksiz Üzüm Millî Kongresi’nin saygı ve bağlılık telgrafına cevabı: “İhracat ürünlerimiz arasında önemli bir yeri olan kuru üzümün standart tiplerini tespit için toplanan kongrenin yüksek hislerini bildiren telgrafı büyük memnuniyetle aldım. Teşekkür eder, değerli çalışmanızda verimli başarılar dilerim.”
15 Mart 1937 – Atatürk’ün, Çankaya’da Japon Büyükelçisi Toshihiko Taketomi’nin güven mektubunu kabulü.
16 Mart 1937 – Atatürk’ün, Çankaya’da İngiltere Büyükelçisi Percy Loraine ve Mısır Büyükelçisi Mofty El-Gazaerly’i kabulü.
17 Mart 1937 – Atatürk’ün, Çankaya’da Romanya Dışişleri Bakanı Antonesco’yu kabulü.
17 Mart 1937 – Atatürk’ün, gece Romanya Dışişleri Bakanı Antonesco şerefine Ankara Palasla verilen ziyafette konuşması: “…Milletler gam ve keder bilmemelidir. Şeflerin vazifesi, hayatı neşe ve şevkle karşılamak hususunda milletlerine yok göstermektir! Bütün insanlığın varlığını kendi şahıslarında gören adamlar mutsuzdur. Herhangi bir şahsın, yaşadıkça memnun ve mesut olması için lâzım gelen şey, kendisi için değil, kendisinden sonra gelecekler için çalışmaktır. Hayatta tam zevk ve mutluluk, ancak gelecek nesillerin şerefi, varlığı, mutluluğu için çalışmakta bulunabilir.”
21 Mart 1937 – TBMM’de 1935’te kabul edilen Tunceli Kanunu’ndan sonra bölgede özellikle karakol, yol ve köprü inşaatlarına karşı çıkan aşiretler Nevroz gecesi ayaklanma başlattı. Ordu birlikleri isyanı bastırmak üzere bölgede harekâta başladı.
26 Mart 1937 – Atatürk’ün, Bursalı gençlerin Ankara Halkevi’nde tertipledikleri geceyi şereflendirmesi ve gençlere hitabı: “…Gençler, benim gelecekteki emellerimi gerçekleştirmeyi üstlenen gençler! Bir gün bu memleketi sizin gibi beni anlamış bir gençliğe bırakacağımdan dolayı çok memnun ve mesudum. Buna cidden sevinmekteyim. Fakat, beraber yaşadığımız müddetçe benim hedefime yürümenizi hepinizden istemek, yasal bir hakkım olarak tanınmalıdır.” [Kocatürk]
29 Mart 1937 – Türk dil kurumu ceyp ve teceyp kelimelerinin Türkçe karşılıklarının bulunması için para ödüllü yarışma tertip etti. Yarışma bu tarihte sonuçlandı ve buna göre ceyp=sinüs, teceyp=cosinus olarak belirlendi. Kazanan yarışmacıya parası ödendi.
30 Mart 1937 – Atatürk’ün, Amerika’da Tylers Okulu’nda meydana gelen patlama ve can kaybı nedeniyle Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Roosevelt’e başsağlığı telgrafı.
30 Mart 1937 – Atatürk’ün, akşamüzeri kız kardeşi Makbule Hanım’ın kaldığı köşke gelişi, bir süre dinlendikten sonra ayrılışı.
31 Mart 1937 – Atatürk’ün, akşamüzeri otomobille Çubuk Barajı’na kadar bir gezinti yaptıktan sonra Çankaya’ya dönüşü.
31 Mart 1937 – Atatürk Çankaya köşkünde sinüs ve cosinüs terimlerinin gelişimini ‘söğüt dalları’ ile anlattı. Bu açıklamanın anısı olmak üzere bu sahne bronz levhaya döküldü ve levha Türk Dil Kurumunda sergilendi. Levha halen TDK genel binasındadır.
3 Nisan 1937 – Karabük demir ve çelik fabrikasının temeli Başbakan İnönü tarafından atıldı.
3 Nisan 1937 – Atatürk’ün, akşamüzeri otomobille Çubuk Barajı’na kadar bir gezinti yapması.
4 Nisan 1937 – Konya Ereğli’de Sümerbank dokuma ve bez fabrikası işletmeye açıldı.
6 Nisan 1937 – Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Roosevelt’in, Cumhuriyet Türkiyesi ile ilgili bir filmi Beyaz Saray’da seyretmesi üzerine Atatürk’e, teşekkür ve tebrikleriyle beraber, kendisiyle buluşma fırsatını ümit ettiğini bildiren mektubu.
7 Nisan 1937 – Türkiye – Mısır dostluk, ikamet ve tabiiyet antlaşması yapıldı.
7 Nisan 1937 – Türkiye ve Mısır arasında “Bozulmaz Barış ve Samimi ve Daimi Dostluk Anlaşması” imzalandı.
9 Nisan 1937 – Atatürk’ün, Belgrad’a gidecek olan Başbakan İsmet İnönü’yü saat 19.30’da, Ankara istasyonundan İstanbul’a uğurlaması.
11 Nisan 1937 – Atatürk’ün, akşamüzeri otomobille Keçiören’e kadar bir gezinti yapması.
12 Nisan 1937 – Şair-i âzam diye ünlenmiş Abdülhak Hamit Tarhan İstanbul’da öldü.
13 Nisan 1937 – Atatürk’ün, Çankaya’da İngiliz Generali Townshend’in eşi Madam Townshend’i kabulü.
15 Nisan 1937 Selaların kaldırıldığı, diyanet işleri reisliğinin, yazısı ile valiliklere bildirildi.
17 Nisan 1937 – Atatürk’ün, akşamüzeri Ergazi köyüne gelerek Çakırlar Çiftliği’ni gezmesi.
18 Nisan 1937 – Atatürk’ün, akşamüzeri otomobille Çubuk Barajı’na kadar bir gezinti yapması.
22 Nisan 1937 – Atatürk’ün, öğleden sonra Gazi Orman Çiftliği’ne gidişi, dönüşte İsmet İnönü’nün köşküne uğrayarak akşam Çankaya’ya gelişi.
23 Nisan 1937 – İstanbul’da, Yedek Subay Okulu’nda Atatürk Anıtı’nın açılış töreni. İstanbul Yedek Subay Okulu’nda (Harbiye) Atatürk Anıtı açıldı.
23 Nisan 1937 – Atatürk’ün, veda ziyaretinde bulunan Sovyet Büyükelçisi Karahan’ı kabulü.
24 Nisan 1937 – Atatürk’ün, Çankaya’da Başbakan İsmet İnönü’yü kabulü.
25 Nisan 1937 – Atatürk’ün, akşamüzeri İsmet İnönü’nün köşküne gidişi, bir süre kaldıktan sonra Çankaya’ya dönüşü.
26 Nisan 1937 – Atatürk’ün, Çankaya’da Irak Dışişleri Bakanı Naci Elasil’i Kabulü.
27 Nisan 1937 – Atatürk’ün, Çankaya Köşkü’nde Irak Dışişleri Bakanı Naci Elasil şerefine verilen çay ziyafetinde bulunması.
28 Nisan 1937 – Atatürk’ün, akşamüzeri Ankara Numune Hastanesi’ni ziyareti, akşam kız kardeşi Makbule Hanım’ın kaldığı köşke gelişi ve akşam yemeğini burada yemesi.
29 Nisan 1937 – Atatürk’ün Selanik başkonsolosumuz vasıtasıyla Atina belediye balkanına ve Makedonya genel valisine verilmek üzere teşekkürlerini ve fotoğrafını göndermesi. (Benim Ailem, Yrd. Doç. Dr. Ali Güler)
2 Mayıs 1937 – Diş hekimi Sami Günzberg Çankaya Köşkünde Atatürk’ün diş ve protezlerini muayene etti. (Sonsuza Yolculuk, Yrd. Doç. Dr. Ali Güler)
3 Mayıs 1937 – Türk Hava kuvvetlerine bağlı uçak filosu Dersim’e (Tunceli) askeri harekata başladı. (Cumhuriyet tarihi yalanları, Sinan Meydan)
4 Mayıs 1937 – Dersim isyanı büyüyünce Ankara’da Atatürk’ün ve Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak’ın da katıldığı gizli bir toplantı yapılması. (Cumhuriyet tarihi yalanları, Sinan Meydan)
4 Mayıs 1937 – Atatürk’ün Cumhurreisi olarak başkanlık ettiği hükümet toplantısında, Tunceli’de ayaklanmacılara karşı daha etkili saldırılarda bulunulmasını, köylerdeki halkın toplanarak başka yerlere nakledilmesini ve daha başka önlemlerin alınmasını içeren “Tunceli Tenkil Harekâtı” kararları alındı.
4 Mayıs 1937 – Türkiye Cumhuriyeti Genelkurmay Başkanlığı “ Atatürk başkanlığındaki toplantı kararlarını içeren uyarı bildirilerini” uçaklarla Dersim bölgesine attı. (Cumhuriyet tarihi yalanları, Sinan Meydan)
4 Mayıs 1937 – Atatürk’ün, öğleden sonra Ankara Numune Hastanesi’ni ziyareti, dönüşte İsmet İnönü’nün köşküne, daha sonra Genelkurmay Başkanlığı’na uğraması.
7 Mayıs 1937 – Atatürk’ün, Çankaya’da Genelkurmay Başbakanı Mareşal Fevzi Çakmak’ı kabulü.
11 Mayıs 1937 – Atatürk’ün, Ankara Halkevi’nde Cevat Abbas Gürer’in “Atatürk ve 19 Mayıs” konulu konferansını takiben Halkevi’ne gelişi ve halkoyunlarını izleyişi.
11 Mayıs 1937 – Atatürk, çiftlik ve mülklerinin devrine ait resmi belgeleri imzalamak için Orman Çiftliği içindeki Marmara Köşküne geldi.
12 Mayıs 1937 – Atatürk’ün, Hindenburg balonunun karaya inerken patlaması sonucu meydana gelen can kaybı nedeniyle Almanya Cumhurbaşkanı Adolf Hitler’e başsağlığı telgrafı.
15 Mayıs 1937 – Atatürk’ün, Ankara Hukuk Fakültesi son sınıf öğrencilerinin Halkevi’nde verdikleri çay nedeniyle Adalet Bakanı Şükrü Saraçoğlu tarafından kendisine çekilen saygı ve bağlılık telgrafına cevabı: “Bana gösterilen temiz ve samimî hisleri bildiren telgrafınızı memnuniyetle aldım. Teşekkür eder ve Ankara Hukuk Fakültesi’ne ışıklı yolunda daima ilerlemeler ve başarılar dilerim.”
15 Mayıs 1937 – Atatürk’ün, Mamak Baruthanesi’ndeki patlama nedeniyle üzüntülerini bildiren Fransa Cumhurbaşkanı Albert Lebrun’a teşekkür telgrafı.
17 Mayıs 1937 – Atatürk’ün, İngiltere Kralı VI. George’un taç giyme töreni nedeniyle tebrik telegafı.
19 Mayıs 1937 – İngiltere Kralı VI, George’un, doğum yıldönümü nedeniyle Atatürk’e tebrik telgrafı: “Doğum gününüzün yıldönümü nedeniyle Ekselânsınız’a kalbî tebriklerimi ve aynı zamanda sıhhat ve uzun ömürler temennilerimi takdim ile samimî bir zevk duyarım.”
21 Mayıs 1937 – Atatürk’ün, 19 Mayıs 1937 günü Ankara Stadyumu’nda yapılan tören nedeniyle milletin sevgi ve bağlılık duygularını ileten içişleri Bakanı ve C.H.P. Genel Sekreteri Şükrü Kaya’ya teşekkür telgrafı: “…19 Mayıs gününün yıldönümünde Ankara Stadyumu’nda toplanan muhterem yurttaşların ve bilinçli ve gürbüz gençliğin yüksek ve kalbî hislerini bildiren telgrafınızı büyük sevinçle aldım. Teşekkür eder ve Türk’ün, sınırı olmayan yükselme ve ilerlemesinde daima başarılar dilerim.”
21 Mayıs 1937 – Atatürk’ün, Çankaya’da Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak’ı kabulü.
24 Mayıs 1937 – Atatürk’ün, doğum yıldönümünü tebrik eden İngiltere Kralı VI. George’a teşekkür telgrafı.
25 Mayıs 1937 – Malatya bez fabrikasının temeli atıldı.
26 Mayıs 1937 – Atatürk’ün, Başbakan İsmet İnönü şerefine Atina’da verilen ziyafet sırasında, Ankara’dan Yunan Başbakanı Metaxas’a telefonla mesajı: “Balkan Müttefik Devletlerinin, Balkanlardaki sınırları tek bir sınırdır. Bu sınıra göz dikenler, güneşin yakıcı ışınlarıyla karşılaşırlar. Bundan sakınılmasını tavsiye ederim. Sınırlarımızın bir ve onu savunan kuvvetlerimizin bir ve ayrılmaz olduklarını söylemekle en büyük insanlık ve askerlik zevkini duyduğumu size bildirmekle mesudum.” General Metaxas’ın, telefonla Atatürk’e cevabı “Tamamıyla ve her zaman için aynı görüşteyiz.”
26 Mayıs 1937 – Emekli Yunan Generali Sonakos İlias’ın, Atatürk’e mektubu: “…Balkanların bir tek sınır ve cephe teşkil ettiği hakkındaki demecinizi, birleşik Balkan orduları varlığını nefsinde toplamış ve temsil etmiş olan bir komutanın canevinden yükselen bir gerçek olarak yorumluyorum. Balkan Devletlerinin bugünkü birlik ve ortaklığı ezelden beri tabiî ve zorunlu bir ihtiyaçtı.”
26 Mayıs 1937 – Atatürk’ün, akşamüzeri Ankara Halkevi’nde sahneye konan “Ayışığı” adlı adapte çocuk operetini izlemesi ve ilgilileri kutlaması.
26 Mayıs 1937 – Atatürk Türk Maarif Cemiyeti Ankara Yenişehir Lisesi Müsameresinde
27 Mayıs 1937 – TBMM 4. Dönem 46. Birleşiminde Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün bütçesi konuşulurken söz alan İçel Milletvekili S. Fikri Mutlu, yaptığı konuşmada ilginç bilgiler veriyor: “Suriye’de yaşayan bazı kötü niyetli kişilerin güya Türkiye’de camiler kapatılıyor, camiler yıkılıyor diye sürekli propaganda yapmakta olduklarını çok yakından işittik. Yeni Türkiye, memleketin imarı, irfanı ve daha birçok yenilikler uğrunda birçok para harcamak ihtiyacında olduğu bir devirde bulunuyor. Böyle bir devride görüyor ve anlıyoruz ki, 300 küsur bin lira yalnız camilerin tamirine (…) sarf ediliyor. Oradaki hain düşüncenin havayı bulandırmak istediği gibi Türkiye’de camilerin kapatılmamış olduğunu buradan aydınlatmak istiyorum.”Vakıflar Genel Müdürü Rüştü B. ise konuşmasında, aralarında Mimar Sinan’ın eseri Manisa’daki Muradiye Camii’nin de olduğu camilerle birlikte 4000 küsur tarihi eseri tamir ettiklerini, ancak yeterli ödenek olmadığından tamirlerin istenilen düzeyde iyi olmadığını belirtti. Kütahya Milletvekili Neşit Uluğ ise şöyle dedi: “Vakıflar Genel Müdürlüğü, sayın başbakanımızın pek yakından gösterdiği alaka ile son senelerde hakikaten çok faydalı işler gördü. Memleketin milli eserlerini teşkil eden çok kıymetli camilerimizi ve daha bazı abidelerimizi tamir etti…” (TBMM Zabıt Ceridesi, S.6. C. 18, 27 5 1937, s. 292). CHP, tarihi camilerin gelişigüzel tamir edilmemesi için 1936’da bir “fenni şartname” hazırlatmıştı. Cami tamirleri bu şartnameye göre yapılıyordu. 1935’te Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün bütçesine, cami tamirleri için, 1 milyon liralık ek bütçe ayrılıyor ve bu bütçeyle öncelikle tarihi camiler tamir ediliyordu.
28 Mayıs 1937 – Atatürk’ün, murassa madalya alması nedeniyle Sabiha Gökçen’i Çankaya’da kutlaması ve gece Marmara Köşkü’ndeki sofrada söyledikleri: “Türk Hava Kurumumuzun, Gökçen’e murassa madalya vermesi, bir takdirin, bir değerbilirliğin örneğidir. Ama bizim bir tek değil, birlerce Gökçen’e ihtiyacımız olduğu unutulmamalıdır!”
29 Mayıs 1937 – Milletler Cemiyeti Konseyi bağımsız Hatay devletinin anayasasını onayladı.
29 Mayıs 1937 – Milletler Cemiyeti’nin Hatay için hazırladığı anayasa Milletler Cemiyeti konseyince kabul edildi. (Hazırlama esnasında Türk ve Fransız görüşleri alınmıştı.) Aynı gün Türkiye ve Fransa arasında Hatay’ın bütünlüğü anlaşması imzalandı. (20. YY. Siyasi Tarihi, Prof. Dr. Fahir Armaoğlu)
29 Mayıs 1937 – Türkiye ile Fransa arasında ”Sancak”ın (Hatay) Tamamiyet-i Mülkiyesini Tekeffül eden Antlaşma” ile ”Türkiye – Suriye Hududunun Teminine dair Antlaşma ve Müşterek Beyanname ve Beyannameye bağlı Protokol” Cenevre’de imzalandı.
31 Mayıs 1937 – Atatürk’ün, Çankaya’da Ürdün Kralı Abdullah’ı kabulü.
31 Mayıs 1937 – Atatürk’ün, saat 19.00’da Ankara Palas’a gelerek Ürdün Kralı Abdullah’ın ziyaretini iade edişi.
31 Mayıs 1937 – Atatürk’ün, gece Ürdün Kralı Abdullah şerefine verilen suarede bulunuşu.
1 Haziran 1937 – Atatürk’ün, Çankaya’da Sovyet Büyükelçisi Karsky’nin güven mektubunu kabulü.
3 Haziran 1937 – Ertuğrul gemisi şehitleri anısına Japonya’da dikilen anıt açıldı.
3 Haziran 1937 – Atatürk’ün, öğle zamanı otomobille Gazi Orman Çiftliği’ne kadar bir gezinti yapması, dönüşte İsmet İnönü’nün köşküne uğraması..
4 Haziran 1937 – Orman Genel Müdürlüğü kuruldu.
4 Haziran 1937 – Atatürk’ün, akşam trenle Ankara’dan İstanbul’a hareketi.
4 Haziran 1937 T.B.M.M’de “Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası Kanunu” kabul edildi.
4 Haziran 1937 – Atatürk’ün, Ankara’dan İstanbul’a gelişi.
6 Haziran 1937 – Ürdün Kralı Abdullah Atatürk’ü ziyaret etti. (Atatürk’ün yanı başında, M. Kemal Ulusu)
6 Haziran 1937 – Atatürk’ün, Beylerbeyi Sarayı’nda Ürdün Kralı Abdullah’ı ziyareti.
7 Haziran 1937 – Hekimhan – Çetin demiryolu hattı işletime açıldı.
8 Haziran 1937 – Sabiha Gökçen’in, kendi kullandığı uçakla Boğaz’da İzmir vapurunun üstünde, akrobasi hareketleri yaparak Atatürk’ü uğurlaması. Atatürk’ün vapurun güvertesinden gösteriyi izlemesi.
8 Haziran 1937 – Atatürk’ün, saat 17.00’de İzmir vapuru ile İstanbul’dan Trabzon’a hareketi.
9 Haziran 1937 T.B.M.M’de “Ankara’da Bir Tıp Fakültesi Tesisi Hakkındaki Kanun” kabul edildi.
10 Haziran 1937 – Atatürk’ün, saat 15.00’de İzmir vapuru ile Trabzon’a gelişi ve coşkuyla karşılanışı.
10 Haziran 1937- Atatürk’ün Trabzon’a üçüncü ve son gelişleri 10 Haziran 1937 tarihine rastlar, Ege vapuru ile İstanbul’dan Trabzon’a gelen Atatürk, doğruca kendi Köşküne gelmiş, iki gecesini bu Köşk’te geçirmişti. Bu son gelişlerinde: (Mal ve Mülk bana ağırlık veriyor. Bunları milletime bağışlamakla ferahlık duyacağım. İnsanın serveti kendi manevi kişiliğinde olmalıdır. Ben büyük milletime daha çok şeyler vermek istiyorum.) diyerek, bütün mal ve mülk varlığını hazineye bağışladığını noter huzurunda tescil ettirmişti. Atatürk 12 Haziran 1937 sabahı Trabzon’dan İstanbul’a döndü.
11 Haziran 1937 – Atatürk, bütün çiftliklerini ve mallarını millete bağışladığını açıkladı. Atatürk, kendi tasarrufunda bulunan bütün çiftlikleri, tesisleri, demirbaşları ve hayvanlarıyla devlete bağışladı. Atatürk, Trabzon’da yaptığı açıklamada çiftliklerini, içindeki bütün gayri menkulleriyle birlikte milletine bağışladığını açıkladı.
11 Haziran 1937 – Atatürk’ün, Trabzon’da otomobille şehri gezmesi, Vilâyet Konağı’nı, Halkevi’ni, Parti Merkezi’ni, Belediye’yi, Komutanlığı ziyaretleri ve halkın gösterdiği büyük sevgi nedeniyle Başbakan İsmet İnönü’ye telgrafı: “…Bu kadar saygı ve bağlılık ifade eden millî heyecan karşısında bir naçiz kalbin durmaması, yine o millî heyecanın verdiği kuvvet sayesinde ancak mümkün olabilmiştir!”
11 Haziran 1937 -Trabzon’dan başbakanlığa resmi yazı gönderdi, sahibi olduğu tüm taşınmazları Hazine’ye bağışladı. (Kaynak: Yılmaz Özdil, Mustafa Kemal)
11 Haziran 1937 – Atatürk’ün, Başbakanlığa, bütün çiftliklerini ve mallarını hazineye bağışladığını bildiren telgrafı: “…Kullanma yetkim altındaki bu çiftlikleri, bütün tesisleri, hayvanları ve demirbaşları ile beraber, hazineye hediye ediyorum. Gereken kanunî işlemin yapılmasını dilerim.” (Resmî işlemler 11 Mayıs 1938 günü tamamlanarak Atatürk tarafından imzalanmıştır).
11 Haziran 1937 – Atatürk’ün, Trabzon’da gece şerefine verilen gardenparti’de bulunuşu. [Kocatürk]
12 Haziran 1937 – Atatürk’ün, modern çiftliklerini devlete bağışlaması.
12 Haziran 1937 – Atatürk’ün sabah Trabzon’dan İstanbul’a döndü. Atatürk’ün, sabah 5.30’da İzmir vapuruyla Trabzon’dan İstanbul’a hareketi.
12 Haziran 1937 – Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin, “Çiftliklerini hazineye bağışlaması nedeniyle Atatürk’e Meclisin samimî hislerinin ve teşekkürlerinin sunulması” kararı.
12 Haziran 1937 – Atatürk, 12 Haziran 1937’de bir vasiyet mektubuyla örnek çiftliklerini Hazine’ye bıraktı. 11 Mayıs 1938’de Ankara Ulus Matbaası ile eşyalarını ve civarındaki bir arsayı CHP’ye bağışladı. 5 Eylül 1938 tarihli vasiyetiyle de İş Bankası’ndaki nakit, hisse senetleri ve Çankaya’daki menkul ve gayrimenkullerini CHP’ye bıraktı.
13 Haziran 1937 – Atatürk’ün, çiftliklerini hazineye bağışlaması nedeniyle millet ve Meclis adına kendisine teşekkür telgrafı çeken Başbakan İsmet İnönü’ye cevabı: “…Söz konusu olan hediye, yüksek Türk milletine benim asıl vermeyi düşündüğüm hediye karşısında hiçbir kıymete sahip değildir. Ben, gerektiği zaman en büyük hediyem olmak üzere Türk milletine canımı vereceğim!”
13 Haziran 1937 – Atatürk’ün, çiftliklerini hazineye bağışlaması nedeniyle Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin samimî hislerini ve teşekkürlerini bildiren telgrafına cevabı: “Yapılan bir vazifedir!”
13 Haziran 1937 – Atatürk’ün, İzmir vapuru ile Trabzon’dan İstanbul’a gelişi.
13 Haziran 1937 – Sabiha Gökçenin, kendi kullandığı uçakla Boğaz’ın girişinde, akrobasi hareketleri yaparak İzmir vapurunu karşılaması, Atatürk’ün güverteden gösteriyi izlemesi.
13 Haziran 1937 – Atatürk’ün, gece Dolmabahçe Sarayı’nda -davet ettiği- Münir Nurettin Selçuk’un konserini izlemesi.
13 Haziran 1937 – Mustafa Kemal’in İsmet İnönü’ye yazdığı mektuptan; “ … ben gerektiği zaman, en büyük armağanım olmak üzere Türk Milletine canımı vereceğim.” (Atatürk ve CHP’nin saklı tarihi, Ali Kuzu)
14 Haziran 1937 – Hatay’ın Bağımsızlık Antlaşması Büyük Millet Meclisi tarafından onaylandı.
15 Haziran 1937 – İş Kanunu yürürlüğe girdi.
17 Haziran 1937 – “Kadıköy Su Şirketi”nin satın alınmasına dair sözleşme imzalandı.
18 Haziran 1937 – İsmet İnönü, savunma bakanı Recep Saydam, Kazım Özalp, Jandarma genel komutanı Naci Tınaz ile birlikte Elazığ’a gitti. (Cumhuriyet tarihi yalanları, Sinan Meydan)
19 Haziran 1937 – Atatürk’ün, Sakarya motoruyla İstanbul’dan Yalova’ya gelişi.
20 Haziran 1937 – Atatürk’ün, akşamüzeri Baltacı ve Millet Çiftliklerine gidişi, akşam Yalova’daki köşke dönüşü.
20 Haziran 1937 – Ürdün Kralı Abdullah’ın, 30 Mayıs – 8 Haziran 1937 tarihleri arasında Türkiye’ye yaptığı ziyaret nedeniyle Atatürk’e teşekkür mektubu.
22 Haziran 1937 – Atatürk’ün, Yalova’da -isteği üzerine- Yalova Kaplıcası Başhekimi Dr. Nihat Reşat Belger tarafından muayenesi (bu muayenede dikkate değer bir bulgu tespit edilmemiştir). [Kocatürk]
22 Haziran 1937 – Diş hekimi Sami Günzberg Çankaya Köşkünde Atatürk’ün diş ve protezlerini muayene etti. (Sonsuza Yolculuk, Yrd. Doç. Dr. Ali Güler)
23 Haziran 1937 – Atatürk’ün, İbn-i Sina’nın 900. doğum yıldönümü nedeniyle Türk Tarih Kurumu tarafından düzenlenen törende kendisine gönderilen saygı telgrafına cevabı: “…Törende bana karşı gösterilmiş olan temiz ve yüksek hislerden duygulandım. Teşekkür eder ve Türk ilim adamlarına daimî başarılar dilerim.”
25 Haziran 1937 – Atatürk’ün, Yalova’dan Dolmabahçe Sarayı’na dönüşü.
28 Haziran 1937 – Atatürk’ün, öğleden sonra Dolmabahçe Sarayı’ndan Florya’ya gidişi ve geceyi burada geçirişi.
1 Temmuz 1937 – Toprakkale, İskenderun, Fevzipaşa – Meydanıekber demiryolları devletleştirildi.
1 Temmuz 1937 – İslâhiye demiryolu hattı işletmeye açıldı.
1 Temmuz 1937 – Fevzipaşa meydanı Ekber demiryolu işletime açıldı.
3 Temmuz 1937 – Atatürk’ün, Ürdün Kralı Abdullah’ın 20 Haziran 1937 tarihli teşekkür mektubuna cevabı: “Emin olabilirsiniz ki, burada bırakmış olduğunuz hatıra, size karşı olan dostluk ve kardeşlik duygularımızı bir kat daha kuvvetlendirmiştir.”
4 Temmuz 1937 – Türkiye ve Fransa arasında dostluk anlaşması imzalandı.
7 Temmuz 1937 – İngiltere hükümeti Filistin’in üçte ikisini Araplara, üçte birini Yahudilere bırakmayı öneren Peel Raporunu yayımladı.
8 Temmuz 1937 – Türkiye, İran, Irak ve Afganistan arasında Tahran’da Sadabat Paktı’nın imzalanması. Türkiye ile İran, Irak ve Afganistan arasında saldırmazlık paktı (“Sadabad Paktı”) imzalandı.
8 Temmuz 1937 – 2 Ekim 1935’te parafe edilen üçlü dostluk anlaşması bu tarihte Afganistan’ın da katılmasıyla dörtlü olarak Tahran’da Sadabat Sarayı’nda (Türkiye, İran, Irak ve Afganistan arasında) “Sadabat paktı” adıyla imzalandı. (Süresi 5 yıldı. Saldırmazlık, dostane ilişkiler, sınırlara riayet, düşmanlığı engelleme konularını içeriyordu.) (20. YY. Siyasi Tarihi, Prof. Dr. Fahir Armaoğlu)
8 Temmuz 1937 – Tahran’da Sadabat Paktı imzalandı. (3 Ekim 1935 tarihinde Cenevre’de Türkiye, İran ve Irak arasında bir anlaşma paraf edilmişti. Daha sonra bu ittifaka Afganistan’da katıldı. Sadabat Paktı Ortadoğu’da Müslüman ülkeler arasında imzalanan ilk dayanışma anlaşmasıydı.)
8 Temmuz 1937 – İtalya’nın Habeşistan’ı ilhakı üzerine, Türkiye, İran, Irak ve Afganistan arasında Sadabat Paktı adı verilen bir saldırmazlık paktı imzalandı.
8 Temmuz 1937 – İran Şahı Rıza Pehlevi’nin, Sadabat Paktı’nın imzalanması nedeniyle Atatürk’e tebrik telgrafı: “…Bundan sonra çözülmez bir bağ ile bağlanmış olan memleketlerimiz, bu olay yolu ile samimî ve verimli işbirliklerini barışın hizmetine koyabileceklerdir.”
8 Temmuz 1937 – Atatürk’ün, İran Şahı Rıza Pehlevi’nin 8 Temmuz 1937 tarihli telgrafına cevabı: “…Memleketlerimizin, barış idealinde müşterek bir eseri olan bu antlaşmanın hepimiz için ve dünya barışı için kutsal olmasını dilerim.”
9 Temmuz 1937 – Atatürk’ün evinin tapu senedinin Atatürk’e Atina’daki Türk Büyükelçiliği vasıtasıyla gönderilmesi. (Benim Ailem, Yrd. Doç. Dr. Ali Güler)
9 Temmuz 1937 – Altı Ok’un Anayasa’ya girmesi. Atatürk’ün, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Roosevelt’in 6 Nisan 1937 tarihli mektubuna cevabı: “…Sizinle bir an evvel buluşmak benim de samimî arzum olduğundan sevimli ve kuvvetli şahsiyetinizi Türkiye’de selâmlayacağım günü sabırsızlıkla bekliyorum!” [Kocatürk]
10 Temmuz 1937 – Atatürk’ün, Sadabat Paktı’nın imzası nedeniyle tebrik telgrafı gönderen Irak Kralı Gaziyülevvel’e cevabı: “Birbirine kardeşlik ve dostluk bağlarıyla bağlı dört devletin dünya barışı yolunda verimli bir işbirliğini temin edecek olan bu antlaşmayı memleketlerimiz için çok hayırlı bir eser telâkki eder, hepimize uğurlu olmasını dilerim.”
10 Temmuz 1937 – Atatürk’ün, Sadabat Paktı’nın imzası nedeniyle tebrik telgrafı gönderen Afganistan Kralı Muhammet Zahir Han’a cevabı: “Dört kardeş millet arasında mevcut en sıkı dostluk bağlarını bir kat daha pekiştirerek cihan barışının esaslı desteklerinden birisini oluşturan bu önemli eserin, milletlerimizin barışseverliği sayesinde meydana gelmiş olması, hepimiz için iftiharı gerektiren bir olaydır.” [Kocatürk]
13 Temmuz 1937 – Fransa, Hatay’ın bağımsızlığını resmen ilan etti. (4 Temmuz 1938 – Türk-Fransız ikili antlaşması Ankara’da imzalandı).
14 Temmuz 1937 – Yeni ithalat rejimi başladı.
15 Temmuz 1937 – Atatürk’ün, Florya’dan otomobille Yakuplu köyü ve Angurya çiftliğine kadar bir gezinti yapması ve akşam Florya’ya dönmesi.
17 Temmuz 1937 – Atatürk’ün, demiryolunun Zonguldak’a ulaşması nedeniyle Vali’nin halkın saygı ve teşekkürlerini sunan telgrafına cevabı.
17 Temmuz 1937 – Cumhurbaşkanı Atatürk, Florya’da.
19 Temmuz 1937 – Atatürk’ün, İtalyan bilgini Marconi’nin ölümü nedeniyle ailesine başsağlığı telgrafı: “Bütün insaniyet, uğradığınız kaybı acı bir şekilde hissetmektedir!”
22 Temmuz 1937 – Atatürk’ün, akşamüzeri Florya’dan hareketle Kılıç Ali’nin evine gidişi, akşam Florya Köşkü’ne dönüşü.
25 Temmuz 1937 – Atatürk’ün, akşamüzeri Florya’dan yatla Moda’ya geçerek deniz yarışlarını izlemesi, gece Moda Deniz Kulübü’nün balosunu şereflendirmesi, tekrar Florya’ya dönüşü. [Kocatürk]
2 Ağustos 1937 – İzmir’de bir petrol deposunda yangın: 17 işçi yandı.
7 Ağustos 1937 – Atatürk’ün, Florya’dan hareketle akşamüzeri Halkalı Ziraat Okulu’nu ziyareti, akşam tekrar Florya’ya dönüşü.
7 Ağustos 1937 – Atatürk Halkalı Ziraat Mektebi (Tarım Okulu)’nde
10 Ağustos 1937 – Atatürk’ün, Florya’dan hareketle Büyükçekmece yakınında Mimar Sinan köyünü ziyareti, gece tekrar Florya’ya dönüşü.
11 Ağustos 1937 – Atatürk’ün, Florya’dan hareketle saat 17.00’de İskeçe çiftliğine gidişi, akşam tekrar Florya’ya dönüşü.
16 Ağustos 1937 – Atatürk’ün, akşam Florya istasyonundan trenle Çerkezköy’e hareketi, geceyi Çerkezköy’de trende geçirmesi.
16 Ağustos 1937 – Hekimhan – Çetinkaya demiryolu hattı hizmete açıldı.
17 Ağustos 1937 – Atatürk’ün, Çerkezköy yakınlarında askerî manevraları izlemesi, Lüleburgaz ve Çorlu’da askerî kuruluşları ziyareti , akşam saat 21.10’da Çorlu’dan trenle Florya’ya hareketi.
17/18 Ağustos 1937 – Atatürk’ün, saat 2.30’da Çorlu’dan Florya’ya gelişi.
18 Ağustos 1937 – Atatürk’ün, öğleden sonra Florya’da denize girişi, saat 20.00’de Florya istasyonundan trenle tekrar Çerkezköy’e hareketi, saat 23.00’te Çerkezköy’e gelişi.
19 Ağustos 1937 – Atatürk’ün, öğleden önce ve öğleden sonra Çerkezköy yakınlarındaki askerî manevraları izlemesi.
19 Ağustos 1937 – Atatürk Tekirdağ Çerkezköy’de, Trakya Manevralarını izledi. (İsmet İnönü ile birlikte)
20 Ağustos 1937 – Atatürk’ün, öğleden önce, Çerkezköy yakınındaki askerî manevraları izlemesi, öğleden sonra Çerkezköy’den trenle Florya’ya hareketi, saat 17.30’da Florya’ya gelişi.
26 Ağustos 1937 – Atatürk’ün, akşamüzeri Florya’dan hareketle Kılıç Ali ve Salih Bozok’un evlerine uğrayışı, gece Florya Köşkü’ne dönüşü.
28 Ağustos 1937 – Atatürk’ün, akşamüzeri Florya’dan Dolmabahçe Sarayı’na gelişi, Başbakan İsmet İnönü ve Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak’ı kabulü, tekrar Florya’ya dönüşü.
1 Eylül 1937 – Bükreş’te toplanan 17 nci Uluslararası Antropoloji ve Prehistorya kongresinde Türk Tarih Kurumu Başkanı H.R. Tankut’un “Maya alfabesi ve Mayaların Türk menşei” konulu bir tebliğ sunması.
1 Eylül 1937 – Atatürk’ün, akşam Sarıyer’de Canlıbalık Gazinosu’na gelişi ve yemeği burada yemesi.
2 Eylül 1937 – Atatürk’ün, akşamüzeri Acar motoruyla Florya’dan hareketle Büyükada’da Anadolu Kulübü’ne gelişi, gece Florya’ya dönüşü.
5 Eylül 1937 – Atatürk’ün, akşamüzeri Acar motoruyla Adalar yönünde bir gezinti yapması, Büyükada’ya uğraması, geceyi motorda geçirmesi.
6 Eylül 1937 – Atatürk’ün, saat 9.30’da Acar motorundan Florya Köşkü’ne geçişi.
6 Eylül 1937 – Atatürk’ün, saat 17.30’de Yeşilköy Hava Alanı’na gelerek, Bükreş’teki Uluslararası Arkeoloji Kongresi’nden dönen Afet (İnan) Hanım’ı karşılaması.
10 Eylül 1937 – Dersim isyanı lideri Seyit Rıza Erzincan’da yakalandı. (yargılamadan sonra o dahil 11 kişi idam edildi.) (Cumhuriyet tarihi yalanları, Sinan Meydan)
12 Eylül 1937 Tunceli’de olay çıkaran Seyit Rıza ve arkadaşları teslim oldu.
12 Eylül 1937 – Mart’ta başlayan ayaklanmanın önderlerinden Seyit Rıza Erzincan’da teslim oldu. Dersim isyanının elebaşı Seyit Rıza teslim oldu: yargılama sonucu 15 Kasımda idam edildi.
14 Eylül 1937 – Akdenizde korsanlık harketlerine karşı alınacak ortak önlemler hakkında Türkiye – İngiltere – Fransa – Rusya – Romanya – Bulgaristan – Yunanistan – Yugoslavya – Mısır ve Arnavutluk arasında “Nyon Sözleşmesi”nin imzalanması.
14 Eylül 1937 – Nyon Sözleşmesi’nin imzalanmasını takiben Atatürk’ün İstanbul’dan Ankara’da bulunan Başbakan İsmet İnönü’ye telgraf notu: “Nyon Konferansı’nda imza ettiğimiz sözleşmenin, Türkiye Devleti’nin çok beklediği yüksek faydaları temin eder nitelikte olduğunu size temin ederim; bütün sonuçlarıyla.”
14 Eylül 1937 – Atatürk’ün, gece, Nyon Sözleşmesi’ni tetkik ve tasdik etmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni 18 Eylül 1937 günü olağanüstü toplantıya davet edişi. (Olağanüstü toplanan T.B.M.M., Nyon Antlaşması’m onaylamıştır). [Kocatürk]
15 Eylül 1937 – Atatürk’ün, Florya Köşkü’nde Prof. Pittard’ı kabulü, dil ve tarih konuları üzerinde görüşmesi.
16 Eylül 1937 – Atatürk’ün, saat 17.00’de otomobille Florya’dan Dolmabahçe Sarayı’na gelişi, saat 18.00’de Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak’ı kabulü.
16 Eylül 1937 – Atatürk’ün, akşam trenle İstanbul’dan Ankara’ya hareketi.
17 Eylül 1937 – Atatürk’ün, İstanbul’dan Ankara’ya gelişi.
17 Eylül 1937 – Çankaya’da akşam sofrada, Atatürk ile İsmet İnönü arasında bir tartışma olması.
18 Eylül 1937 – Atatürk’ün, akşamüzeri otomobille Keçiören ve Çubuk Barajı’na bir gezinti yapması, dönüşte Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne uğraması, daha sonra Marmara Köşkü’ne gelişi.
18 Eylül 1937 – Atatürk’ün, İsmet İnönü ile beraber akşam trenle Ankara Çiftlik istasyonundan İstanbul’a hareketi.
18 Eylül 1937 – Atatürk’ün, trenin hareketinden kısa bir süre sonra vagon salonunda İsmet İnönü ile yalnız görüşmesi: “..Mesai arkadaşlığımıza bir müddet ara vermemiz uygun olacaktır…” [Kocatürk]
19 Eylül 1937 – Atatürk’ün, Ankara’dan İstanbul’a gelişi.
20 Eylül 1937 – Başvekil İsmet İnönü, başbakanlıktan ayrılmak için Atatürk’ten izin istedi. İnönü’nün yerine İktisat Vekili Celal Bayar vekalet etmeye başladı.
20 Eylül 1937 – İkinci Türk Tarih Kurultayı, Dolmabahçe Sarayı’nda toplandı. Kongreye katılan ünlü antropolog Eugene Pittard Atatürk’le Florya’da uzun bir görüşme yaptı.
20-25 Eylül 1937 – İkinci Türk Tarih kongresinde Prof. İsmail Hakkı İzmirli sunduğu bildiride ‘Hz. Muhammed’in Türk olabilme ihtimali’ tezini anlattı, çarpıcı tezler sundu. (Bir ömrün öteki hikayesi, Sinan meydan)
20-25 Eylül 1937 – İkinci Türk Tarih kongresinde Hz. Muhammed ve bazı İslam büyüklerinin Türklükle ilgisi üzerine çarpıcı tezler öne sürülmüştür. (Akl-ı Kemal, C.4, Sinan Meydan)
20 Eylül 1937 – Dolmabahçe Sarayı Veliaht Dairesi’nde, Atatürk’ün de isteğiyle, Türkiye’nin ilk resim ve heykel müzesi açıldı. Atatürk, Türkiye’nin ilk resim galerisini Dolmabahçe’de açtı.
20 Eylül 1937 – Atatürk’ün, saat 10.00’da ikinci Türk Tarih Kurultayı nedeniyle Dolmabahçe Sarayı’nda düzenlenen “Tarih Sergisi”ni açışı.
20 Eylül 1937 – Atatürk’ün, öğleden sonra İsmet İnönü ile beraber Dolmabahçe Sarayı’nda ikinci Türk Tarih Kurultayı’nın açılışını ve çalışmalarını izlemesi.
20 Eylül 1937 – İsmet İnönü’nün, dinlenmek üzere bir buçuk ay izin alarak Başbakanlıktan ayrılması ve Ekonomi Bakanı Celâl Bayar’ın Başbakan Vekilliği’ne atanması. (İsmet İnönü’nün Başbakanlıktan istifası: 25 Ekim 1937).
21 Eylül 1937 – Atatürk’ün, Ekonomi Bakanı Celal Bayar’a mektubu: “Başbakan Malatya Mebusu İsmet İnönü, şiddetli sürmenaj [fazla çalışmanın sebep olduğu yorgunluk] neticesi olarak mutlak istirahat şeklinde izne ihtiyaç hissetmekte olduğundan bahisle tedavisini bitirebilmek üzere bir buçuk ay müddetle izin istemiş ve isteği uygun bulunarak Başbakanlık Vekâleti’ne sizin atanmanız uygun görülmüştür. Durum Büyük Millet Meclisi Başkanlığı’na ve kendisine bildirilmiştir.”
21 Eylül 1937 – Atatürk’ün, öğleden sonra Dolmabahçe Sarayı’nda 2. Türk Tarih Kurultayı çalışmalarını izlemesi.
21 Eylül 1937 – Atatürk’ün, saat 19.00’da Acar motoruyla bir gezinti yapması, Florya’ya gelerek geceyi burada geçirmesi.
22 Eylül 1937 – Atatürk’ün, öğleden sonra Florya’dan Dolmabahçe Sarayı’na gelerek 2. Türk Tarih Kurultayı’nın çalışmalarını izlemesi.
23 Eylül 1937 – Atatürk’ün, öğleden sonra Dolmabahçe Sarayı’nda 2. Türk Tarih Kurultayı’nın çalışmalarını izlemesi.
23 Eylül 1937 – Atatürk’ün, gece Acar motoruyla Florya’ya gelişi, geceyi burada geçirişi.
24 Eylül 1937 – Atatürk’ün, Florya’da denize girişi.
25 Eylül 1937 – Atatürk’ün, öğleden sonra Florya’dan Dolmabahçe Sarayı’na gelerek 2. Türk Tarih Kurultayı’nın son gün çalışmalarını izlemesi ve kapanış töreninde bulunması.
25 Eylül 1937 – Atatürk’ün, akşam motorla bir gezinti yaparak Florya’ya gelişi, geceyi burada geçirişi.
26 Eylül 1937 – Atatürk’ün Afet İnan Hanımefendi ile akşamüzeri ikinci Türk Tarih Kurultayı’na katılan tarih öğretmenlerine Beylerbeyi Sarayı’nda verilen çayı şereflendirmesi, öğretmenlerle görüşmesi, akşam Florya’ya dönüşü.
28 Eylül 1937 – Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği’nin, Başbakan İsmet İnönü’nün izin alması üzerine bazı gazetelerdeki asılsız haber ve yazılar üzerine bildirisi: “Türk kamuoyunun böyle hareketleri tasvip etmeyeceğine şüphe yoktur!”
29 Eylül 1937 – Atatürk’ün, 26 Eylül Dil Bayramı’nın, 6. yıldönümü nedeniyle Türk Dil Kurumu’nun saygı ve bağlılık telgrafına cevabı “…Değerli çalışmalarınızda başarılarınızın sürmesini dilerim.”
29 Eylül 1937 – Atatürk’ün, akşam Florya’dan Dolmabahçe Sarayı’na dönüşü.
1 Ekim 1937 – Filyos – Çatalağzı demiryolu hattı hizmete açıldı.
3 Ekim 1937 – Atatürk’ün, Ertuğrul yatı ile Dolmabahçe’den Yalova önlerine gelişi, buradan Derince’ye geçişi, saat 19.00’da Derince’den trenle Ankara’ya hareketi.
4 Ekim 1937 – Atatürk’ün, trenle Derince’den Ankara’ya gelişi, İsmet İnönü ve Celâl Bayar tarafından karşılanışı.
5 Ekim 1937 – Atatürk’ün, Çankaya’da Irak Dışişleri Bakanı Tevfik Essuveydi’yi kabulü.
7 Ekim 1937 – Atatürk’ün, Çankaya’da Başbakan Vekili Celâl Bayar, Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak ve Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras’ı kabulü.
8 Ekim 1937 – Atatürk’ün, öğleden sonra trenle Ankara’dan Aydın’a hareketi.
9 Ekim 1937 – Atatürk, Nazilli’de. (Aydın)
9 Ekim 1937 – Nazilli Basma Fabrikası Atatürk tarafından açıldı. (Ekim 1937 – Nazilli Sümerbank Basma fabrikası bizzat Atatürk tarafından açıldı. Temeli 25 Ağustos 1935’te atılan fabrikanın inşası 18 ayda tamamlandı, 8 milyon liraya mal oldu. Tesiste 2500 işçi istihdam edildi. Tesis içinde; sinema ve tiyatro salonu, radyo yayını, kreş, halkevi, hamam, hastane, okul, lojman, atölye, laboratuvar ve elektrik santralı dahi vardı. (Akl-ı Kemal, c.3, Sinan Meydan)
10 Ekim 1937 – Atatürk Ege manevralarını izledi. (Söke, Aydın)
10 Ekim 1937 – Atatürk’ün, sabah Söke bölgesinde askerî manevraları izlemesi, daha sonra Kuşadası yoluyla Çamlık’a gelişi ve bu bölgedeki askerî tatbikatı izlemesi, geceyi Çamlık’ta trende geçirmesi.
11 Ekim 1937 – Atatürk’ün, Çamlık bölgesinde askerî manevraları izlemesi ve komutanlarla görüşmesi.
11 Ekim 1937 – Atatürk’ün, Ege manevra bölgesinden ayrılırken Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak ve Manevra Komutanı Orgeneral İzzettin Çalışlar’ı kabul ederek ordu manevralarından memnun olduklarını ifade etmesi.
12 Ekim 1937 – Atatürk’ün, İsmet İnönü ile beraber Aydın’dan trenle Ankara’ya hareketi.
12 Ekim 1937 – Atatürk’ün, Aydın’dan Ankara’ya dönerken trendeki sohbet esnasında yazdırdığı nottan: “…Büyük devletler arasındaki mücadele, gerginlik, düşmanlık o haldedir ki bunların arasında bulunarak bir badireye karışmak ihtimali vardır. Bu ihtimale karşı ise son derecede dikkatli, tedbirli ve soğukkanlı bulunarak, postu kurtarmaya çalışmak vaziyetindeyiz.”
12 Ekim 1937 – Atatürk’ün, Aydın’dan Ankara dönerken trendeki sohbet esnasında, “yazı” kelimesinin açıklanmasıyla ilgili olarak yazdırdığı nottan: “Yazı, bu Türk kelimesi, şu anlamı işaret eder: Herşey, hususiyle bir şey. O da insan zekâsının, düşüncesinin, kafasındaki geniş parlaklığın, o zekâ parlaklığının bütün buluş ve görüşlerinin, yapışlarının ifadesine yarayan bir şeydir, objedir.” [Kocatürk]
13 Ekim 1937 – Atatürk’ün, saat 21.10’da Aydın’dan trenle Ankara’ya gelişi.
13 Ekim 1937 – Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak’ın, orduya genelgesi: “Ege manevrasını başlangıcından itibaren bütün ayrıntıları ile yerinde izleyen Cumhurbaşkanımız Atatürk, ordumuzun en modern silâhları pek iyi kullanmasını, komutanlarla subaylarımızın sevk ve idaredeki kabiliyet ve maharetlerini fevkalâde takdir buyurmuşlar, beraberlerinde bulunan hükümet erkânının da bu takdirlere iştirak ettiklerini bildirmişler ve bu takdirlerin selâmları ile birlikte bütün orduya duyurulmasını emir buyurmuşlardır. Orduya gösterilen bu yüksek iltifatları, benim de göğsümü iftiharla kabartmıştır.”
18 Ekim 1937 – Atatürk’ün, Çankaya’da İsmet İnönü, Başbakan Vekili Celâl Bayar ve içişleri Bakanı Şükrü Kaya’yı kabulü.
19 Ekim 1937 – Atatürk’ün, Çankaya’da Yunan Başbakanı Metaxas’ı kabulü ve Balkan Devletleri arasındaki ilişkiler hakkında uzun bir görüşme yapması.
21 Ekim 1937 – Atatürk’ün, Çankaya’da Başbakan Vekili Celâl Bayar ve Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras’ı kabulü.
22 Ekim 1937 – Dersim bölgesinde 21 Mart gecesi başlayan ayaklanma bastırıldı. Dört yıl için çıkarılan Tunceli’nin İdaresi Hakkında Kanun, çeşitli eklerle 1947’ye kadar sürdü.
24 Ekim 1937 – Atatürk’ün, Çankaya’da İran Dışişleri Bakanı Samiî’yi kabulü.
25 Ekim 1937 – İsmet İnönü’nün Başbakanlıktan çekilmesi (aynı gün Celal Bayar’ın kurduğu hükümet açıklandı). İsmet İnönü’nün Başbakanlıktan istifası ve yeni Kabine’yi Celâl Bayar’ın kuruşu. Atatürk’ün, Başbakanlıkla Celâl Bayar Kabinesi’nin ilk toplantısına başkanlık yapması.
25 Ekim 1937 – İsveçli arkeolog T.J.Arne, ikinci tarih kongresinden sonra ülkesine dönünce Svenska Dugblodet adlı gazetede “Atatürk’ün Dil ve tarih teorisi” başlıklı bir makale yayınlaması. (Maalesef yazar tezi çürütmeye çalışıyordu.)
28 Ekim 1937 – Atatürk’ün, Çankaya’da Romanya Başbakanı Georges Tataresco’yu kabulü ve görüşmesi.
28-30 Ekim 1937 – Atatürk Ankara’da son defa Cumhuriyet Bayramı törenlerine katıldı.
28 Ekim 1937 – Başbakan İsmet İnönü, Ankara’da paraşüt kulesinin açılışını yaptı.
29 Ekim 1937 – Atatürk’ün, Cumhuriyet Bayramı nedeniyle saat 13.00’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde tebrikleri kabulü.
29 Ekim 1937 – Atatürk’ün, Cumhuriyetin 14. yıldönümü nedeniyle Ankara’daki geçit törenini izlemesi. (28-30 Ekim 1937 tarihleri arasında Atatürk, Ankara’da son defa Cumhuriyet Bayramı törenlerine katıldı).
29 Ekim 1937 – Atatürk’ün, geçit töreni esnasında, kendi kullandığı uçakla stadyum üzerinde akrobasi hareketleri yapan Sabiha Gökçeni, gösterilerin bitiminde şeref tribününde kutlaması ve söyledikleri: “Teşekkür ederim. Çok başarılıydın! Halk seni tek başına bu tehlikeli hareketleri yaparken görünce çok heyecanlandı. Hem heyecanlandı hem de mutluluk duyarak gururlandı!”
29 Ekim 1937 – Atatürk, Yugoslavya, Romanya, Yunanistan Genelkurmay Başkanları ile birlikte Cumhuriyet Bayramı kutlamalarına katıldı. (Ankara) (Romanya başbakanı Georges Tattaresco ile de görüştüler.)
29 Ekim 1937 – Atatürk’ün, gece Cumhuriyet Bayramı balosunda Fransa Büyükelçisi Henri Ponsot’ya sohbet esnasında söyledikleri: “…Ben toprak büyütme dileklisi değilim: barış bozma alışkanlığım yoktur; ancak antlaşmaya dayanan hakkımızın isteyicisiyim. Onu almasam edemem. Büyük Millet Meclisi’nin kürsüsünden milletime söz verdim: Hatay’ı alacağım! Milletim benim dediğime inanır. Sözümü yerine getiremezsem onun huzuruna çıkamam, yerimde kalamam. Ben şimdiye kadar yenilmedim, yenilemem; yenilirsem bir dakika yaşayamam!” [Kocatürk]
30 Ekim 1937 – Ankara Gar binası törenle açıldı.
30 Ekim 1937 – İsmet Paşa’nın, Peşte karması ile Ankara karması arasındaki futbol maçını izlemek üzere öğleden sonra 19 Mayıs Stadyumu’na gelişi, stadyum’dan ayrılırken kendisine sevgi gösterilerinde bulunulması.
30 Ekim 1937 – Atatürk’ün, -İsmet İnönü’ye stadyumda sevgi gösterileri yapıldığının kendisine iletilmesi üzerine- söyledikleri: “Gördün mü büyük milleti! Kendisine hizmet edenleri işte böyle daime takdir ve hürmetle karşılar! Aferin, pek memnun oldum.” [Kocatürk]
1 Kasım 1937 – ATATÜRK’ün Türkiye Büyük Millet Meclisinin beşinci dönem üçüncü toplantı yılını açış konuşması: “… Milletimizin layık olduğu yüksek uygarlık ve refah seviyesine varmasını alıkoyabilecek hiçbir engel düşünmeye yer bırakılmadığını ve bırakılmayacağını huzurunuzda söylemekle bahtiyarım!…”
1 Kasım 1937 – Atatürk’ün, saat 17.00’de Çankaya’da Yugoslav, Romen, Yunan Genelkurmay Heyetleri şerefine bir çay vermesi.
1 Kasım 1937 – Komutan, milletvekili ve T.B.M. Meclisi Başkan Vekilliği görevlerinde de bulunan Conker’in yaşantısı 1.11.1937 günü son buldu.
1 Kasım 1937 – Atatürk; “Bu yıl içinde denizaltı gemilerimizi ülkemizde yapmayı başardık… Hava Kuvvetlerimiz için yapılmış olan üç yıllık program, büyük milletimizin yakın ve bilinçli ilgisiyle şimdiden başarılmış sayılabilir. Bundan sonrası için bütün uçaklarımızın ve motorlarının ülkemizde yapılması ve savaş sanayimizin bu temele göre geliştirilmesi gerekir.”
1 Kasım 1937 – Atatürk, Meclis açış konuşmasında şöyle dedi: “Hava Kuvvetlerimiz için yapılmış olan üç yıllık program, büyük milletimizin yakın ve bilinçli ilgisiyle şimdiden başarılmış sayılabilir. Bundan sonrası için bütün uçaklarımızın ve motorlarının ülkemizde yapılması ve savaş sanayimizin bu temele göre geliştirilmesi gerekir…”
1 Kasım 1937 – Atatürk, 1 Kasım 1937’deki Meclis konuşmasında sadece “uçaklarımızın” değil, “motorlarının” da ülkemizde yapılmasını istemişti. (Bu doğrultuda, 1945’te Gazi Orman Çiftliği’nde THK Gazi Uçak Motoru Fabrikası kuruldu. Fabrika, 30 Ekim 1948’de açılıp üretime başladı. İlk açılışta fabrikada toplam 141 personel görev aldı. Fabrika, bina, makine ve tüm teçhizatlarıyla birlikte 9 milyon liraya mal oldu. Makineler İngiltere, Amerika ve İsviçre’den alındı. Fabrika “Gipsy Major-10” uçak motoru üretti. 1948-1949’da bu fabrikada Yüksek Mühendis Şükrü Er ve ekibince ilk yerli Türk motoru yapıldı. Fabrika, 1952’de Makine ve Kimya Endüstri Kurumu’na devredildi.) Atatürk Cumhuriyeti’nde sadece devlet değil, özel teşebbüs de uçak fabrikaları kurdu. Vecihi Hürkuş’un kurduğu “Vecihi Faham Tayyare İnşa Fabrikası (1930-1942)” ve Nuri Demirağ’ın kurduğu “Nuri Demirağ Tayyare Fabrikası (1936-1943)” çok sayıda özgün tasarım uçak üretti.
1 Kasım 1937 – Mustafa Kemal’in meclis konuşması; “Büyük davamız en uygar ve en gelişmiş ulus olarak varlığımızı yükseltmektir. Bu yalnız kurumlarında değil düşüncelerinde de temelli bir devrim yapmış olan büyük Türk ulusunun dinamik idealidir.” (Akl-ı Kemal, c.1, Sinan Meydan)
4 Kasım 1937 – Amerika’daki Mark Twain Cemiyeti’nin Atatürk’e madalya verişi.
5 Kasım 1937 – Atatürk’ün, saat 16.30’da Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne gelişi, akşam Çankaya’ya dönüşü.
6 Kasım 1937 – Belediyeler Bankası açıldı.
7 Kasım 1937 – Atatürk Singeç Köprüsünü bizzat hizmete açtı. (Elazığ – Hozat yolunda, (Pertek bölgesinde) (Akl-ı Kemal c.2, Sinan Meydan)
8 Kasım 1937 – Celal Bayar hükümetinin programı TBMM’de okundu. Bayar hükümeti güvenoyu aldı.
10 Kasım 1937 – Atatürk’ün, Celâl Bayar Kabinesi’nin programı hakkında sözleri: “…Millete yepyeni bir program bildirdiniz. Bu program, benim millete vaat ettiğim hususlardır! Ben milletle beraber Celâl Bayar’ın ve arkadaşlarının programının nokta nokta uygulandığını izleyeceğim. Daha iyi açıklayayım: Ben Türkiye Cumhurbaşkanı Atatürk ve Türk milleti, Başbakan Celâl Bayar’ın ve onun Hükûmeti’nin programını izliyoruz ve fiilî sonucunu görmek istiyoruz.”
10 Kasım 1937 – Atatürk’ün, saat 19.30’da Başbakan Celâl Bayar’ın köşküne gidişi, gece Çankaya’ya dönüşü.
12 Kasım 1937 – Atatürk’ün, saat 17.00’de kız kardeşi Makbule Hanım’ın kaldığı köşke uğraması.
12 Kasım 1937 – Atatürk’ün, Başbakan Celâl Bayar, İçişleri Bakanı Şükrü Kaya ve Bayındırlık Bakanı Ali Çetinkaya ile beraber saat 18.30’da Ankara’dan trenle -Diyarbakır yönünde- doğu seyahatine çıkışı.
13 Kasım 1937 – Atatürk Sivas’ta. (Sabiha Gökçen ile)
13 Kasım 1937 – Atatürk Sivas Lisesi’nde
13 Kasım 1937 – Atatürk’ün, saat 9.40’da Sivas’a gelişi, bazı ziyaretleri, Sivas Kongresi’nin toplandığı salonu gezişi ve Çetinkaya’ya hareketi.
13 Kasım 1937 –Atatürk’ün Sivas’ta konuşması; “Burada bir milletin kurtuluşunu hazırlayan kararlar verildi.”
13 Kasım 1937 – Atatürk Sivas lisesinde geometri dersine girdi. Öğrencilerin arapça terimleri karıştırması üzerine derhal eline tebeşir alıp tahtaya geçti ve matematiksel kelimeleri Türkçeleştirmeye başladı.
14 Kasım 1937 – Atatürk Malatya’da. (Sabiha Gökçen ile)
14 Kasım 1937 – Atatürk’ün, saat 13.00’de Malatya’ya gelişi, Mensucat Fabrikası ve Memleket Hastanesi inşaatlarını denetlemesini takiben Halkevi’ni ziyareti, saat 14.00’de Diyarbakır’a hareketi.
15 Kasım 1937 – Atatürk Ergani – Diyarbakır’da. (Sabiha Gökçen ile)
15 Kasım 1937 – Atatürk’ün, saat 18.00’de Diyarbakır’a gelişi, Halkevi ve Orduevi’ni ziyareti, Halkevi’nde orkestra tarafından şerefine verilen konseri dinledikten sonra kısa konuşması:” Yirmi sene sonra tekrar Diyarbakır’da bulunuyorum. Dünyanın en güzel ve en modern binası içinde, modern, nefis bir müziği dinleyerek… İnsanlığın uygar bir halkı huzurunda, bu halkın evinde duyduğum zevk ve saadetin ne kadar büyük olduğunu elbette takdir edersiniz. Bunu kaydetmekle bahtiyarım.”
15 Kasım 1937 – Atatürk Diyarbakır’da misafir kaldığı Vali Mithat Altıok’un evinde ev sahibinin kızlarına matematik ve geometri terimlerinin Türkçelerini öğretti. (Bu gezisinden sonra geometri kitabını kısa sürede bitirdi.)
16 Kasım 1937 – Atatürk Diyarbakır’da. (Sabiha Gökçen ile)
16 Kasım 1937 – Atatürk’ün, Diyarbakır’da 3. Umumî Müfettişliği, Valiliği, Kolordu Karargâhı’nı, Hava Alanı’nı ve 20 yıl önce Diyarbakır’da iken kaldığı Karargâh binasını ziyareti.
16 Kasım 1937 – Atatürk’ün, Irak ve İran sınırlarına ulaşacak olan Diyarbakır-Cizre demiryolu hattının temel atma töreninde bulunması.
16 Kasım 1937 – Atatürk’ün, saat 18.45’te Diyarbakır’dan trenle Elâzığ’a hareketi ve gece Elazığ’a gelişi.
16 Kasım 1937 – Diyarbakır – Cizre demiryolu hattı temeli atıldı.
17 Kasım 1937 – Atatürk Elazığ’da. (Sabiha Gökçen ile)
17 Kasım 1937 – Atatürk’ün, sabah Elazığ’da 4. Genel Müfettişliği ziyareti, daha sonra Tunceli’nin Pertek kazasına hareket ederek Murat nehri üzerinde Singeç Köprüsü’nü hizmete açışı, buradan Pertek’e gelişi, saat 19.00’da Elazığ’a dönüşü.
17 Kasım 1937 – Atatürk Tunceli’de. (Singeç köprüsünün (Pertek) açılışını yaptılar.) (Pertek Tunceli Halk evini ziyaret ettiler.) (Sabiha Gökçen ile)
17 Kasım 1937 – Atatürk Tunceli’ye gitti. 33 askerimizi şehit eden aşiretlerin yıktıkları köprüyü kendi elleriyle hizmete açarak Türkiye Cumhuriyeti’nin gücünü gösterdi. (Cumhuriyet tarihi yalanları, Sinan Meydan)
18 Kasım 1937 – Atatürk’ün, Elazığ’dan hareketle saat 15.30’da Narlı istasyonuna gelişi, trenden inerek istasyondaki halkla sohbeti ve Adana’ya hareketi.
18 Kasım 1937 – Atatürk trenle Adana’ya geldi. (Sabiha Gökçen ile)
18 Kasım 1937 – Dersim Ayaklanması bastırıldı.
19 Kasım 1937 – Atatürk’ün, sabah Adana’ya gelişi, şehirde incelemeleri, daha sonra Mersin’e geçişi, saat 17.00’de Mersin’den Konya’ya hareketi.
19 Kasım 1937 – Atatürk, Adana Kız Enstitüsünü ziyaret etti. (Sabiha Gökçen ile)
19 Kasım 1937 – Atatürk öğleye doğru Mersin’de. (Sabiha Gökçen ile) (Narenciye bahçelerinde incelemelerde bulundular.)
20 Kasım 1937 – Atatürk’ün, Konya üzerinde saat 13.00’de Afyon’a gelişi, Belediye’de bir süre dinlendikten sonra Asrî Mezarlık’ı gezmesi, Eskişehir’e hareketi.
20 Kasım 1937 – Atatürk Afyonkarahisar’da. (Sabiha Gökçen ile)
20 Kasım 1937 – Atatürk’ün, saat 14.20’de Eskişehir’e gelişi, kısa süre sonra Ankara’ya hareketi.
20 Kasım 1937 – Atatürk’ün, gece saat 23.30’da doğu seyahatinden trenle Ankara’ya dönüşü ve doğu seyahati izlenimleri hakkında demeci: “…Gerçek insanlık tereddütsüz kabul eder ki, Türkiye Cumhuriyeti ve onun bugünkü sahipleri olan Türkler, bütün dünya uygarlık ve insanlığı için bir benzeme örneğidir.” [Kocatürk]
20 Kasım 1937 – Hekimhan – Çetinkaya demiryolu hattı Divriği’ye ulaştı.
21/22 Kasım 1937 – Atatürk’ün başkanlığında, kabine toplantısı ve siyasî müsteşarlıkların kaldırılması kararı.
23 Kasım 1937 – Atatürk’ün, öğleden sonra otomobille Gazi Orman Çiftliği’ne kadar bir gezinti yapması, dönüşte Keçiören’de Cevat Abbas Gürer’in evine uğraması.
29 Kasım 1937 – Hatay’ın bağımsızlık statüsü yürürlüğe girdi.(!) Milletler Cemiyeti’nce kabul edilen tasarı esasları çerçevesinde Ekim 1937’de Antakya ve İskenderun’da Türk konsoloslukları açıldı. 29 Kasım 1937’de bağımsız rejim yürürlüğe girdi.
29 Kasım 1937 – Hatay anayasası bu tarihte yürürlüğe girecekti ancak Türkiye ve Suriyedeki karışıklıklar nedeniyle giremedi ve seçimler yapılamadı. Milletler cemiyeti bir seçim tüzüğü hazırladı ve seçimin 15 Temmuz’dan önce tamamlanmasını kararlaştırdı. (20. YY. Siyasi Tarihi, Prof. Dr. Fahir Armaoğlu)
30 Kasım 1937 – Atatürk’ün, Hatay’da yürürlüğe giren yeni rejim (bağımsızlık)’le ilgili olarak Ulus gazetesi başyazarı Falih Rıfkı Atay’a demeci: “…Hatay’da Fransız delegesi, Hataylıların çok şevk ve heyecanla bayram yapmaları doğal olan bir günde eğer Hatay Türklerini serbestçe bugünü kutlamaktan men edecek önlemler almışsa, buna yazık demekle yetinirim. Çünkü böyle bir zihniyet, devletler arasında yüksek dostluk ilişkilerinin bugün ve yarın için olumlu yolda yürümek lüzumunun henüz anlaşılmamış olmasından ileri gelir!”
30 Kasım 1937 – (1937 – Kasım sonu) – Alman devlet adamı Dr. Ernest Jackh’ın, Türkiye’yi ziyaretini takiben Atatürk’e mektubu: “..Ankara’dan Atina’ya yolculuğumda tekrar Çanakkale Boğazı’ndan geçtim. Oradaki görüşmemizi hatırladım ve Çanakkale Boğazı’nda kazandığınız zaferin tarihî önemini özetlemeye karar verdim: Türkiye için bir millet olarak varlığını, kurtuluş ve bağımsızlığını temin; merkez devletleri için Macaristan, Avusturya ve Almanya’ya kuzey-doğudan bir hezimet ve çöküşe sebep olacak bir tehdidin 1915’te önlenmesi ve 1918 yılına kadar da böyle bir tehlikeye karşı uyanıklığı; Çarlık Rusyası için batılı müttefiklerinden siyasî, iktisadi ve askerî ayrı düşüşü ve bu suretle çöküşünü temin… gibi olaylardan ibarettir.” [Kocatürk]
2 Aralık 1937 – Gençliğin, İstanbul Beyazıt Meydanı’nda, Türk Hatay’ın bağımsızlığına kastedenleri protesto amacıyla büyük mitingi ve Atatürk’e telgrafı: “…Bilinçli heyecanlarımızı bütün bağlılığımızla ulaştırıyoruz, Büyük Atamız!”
4 Aralık 1937 – Atatürk’ün, gece Falih Rıfkı Atay’ın evine gidişi, geç saatlerde Çankaya’ya dönüşü.
6 Aralık 1937 – Türkiye, 1927’de imzalanan Türkiye-Suriye iyi komşuluk sözleşmesini feshetti.
6 Aralık 1937 – Atatürk’ün, gece Tevfik Rüştü Aras’ın kaldığı Hariciye Köşkü’ne gidişi, geç saatlerde Çankaya’ya dönüşü.
9 Aralık 1937 – Atatürk’ün, Çankaya’da “Alman Gençlik Örgütü” Başkanı Baldur von Schirach’ı kabulü.
12 Aralık 1937 – Atatürk’ün, akşam, Tevfik Rüştü Aras’ın kaldığı Hariciye Köşkü’ne gidişi, gece Çankaya’ya dönüşü.
17 Aralık 1937 – Atatürk’ün, öğleye doğru Keçiören’de Cevat Abbas Gürer’in evine gidişi, öğle yemeğini burada yemesi, öğleden sonra Çankaya’ya dönüşü.
18 Aralık 1937 – Atatürk’ün, akşamüzeri Keçiören’de Cevat Abbas Gürer’in evine gidişi, akşam yemeğini burada yemesi, gece Çankaya’ya dönüşü.
19 Aralık 1937 – Atatürk’ün, akşam Kılıç Ali’nin evine gidişi, akşam yemeğini burada yemesi, gece Çankaya’ya dönüşü.
21 Aralık 1937 – Atatürk -üstelik Hatay meselesinin gündemde olduğu günlerde- 21 Aralık 1937’de Ankara’da, Suriye Başbakanı Cemil Mardam’la yaptığı görüşmede, Suriye’nin bağımsız olması için Suriye’ye askeri yardımda bulunabileceğini söyleyerek Fransa’ya meydan okudu. (Bkz. Atatürk’ün Bütün Eserleri, C.30, s. 120-122).
21 Aralık 1937 – Atatürk, Suriye Başbakanı Cemil Mardam’la yaptığı görüşmede Suriye’nin bağımsız olması için gerekirse Suriye’ye askeri yardımda bulunabileceğini belirterek Fransa’ya adeta meydan okudu. (Sinan Meydan, 1923, 3. Baskı, s.74.)
21-22 Aralık 1937 – Atatürk’ün, Ankara’da Suriye Başbakanı Cemil Mardam’la görüşmesi.
23 Aralık 1937 – Mustafa Kemal’in Afet İnan’a yazdığı mektuptan; “… gece meşguliyetimiz bildiğin gibi dil dersleri, gündüz de yalnız olarak aynı mesele üzerinde birkaç saat çalışıyorum.” (Akl-ı Kemal, C.4, Sinan Meydan)
25 Aralık 1937 – Atatürk’ün, Gaziantep’in kurtuluşunun 16. yıldönümü nedeniyle gece Ankara Halkevi’nde düzenlenen toplantıyı şereflendirmesi ve Gazianteplilere telgrafı: “…Eğer bir gün millet, vatan ve Cumhuriyet’in yüksek menfaatleri gerektirirse, o çevre kahramanlarının geçmişte olduğundan daha yüksek kahramanlıklar göstermeye hazır bulunduklarına da şüphem olmadığı bilinmelidir!”
27 Aralık 1937 – T.B.M.M’de “Denizbank Kanunu” kabul edildi.
27 Aralık 1937 – Atatürk’ün Ankara’ya gelişinin 18. yıldönümünün, Ulus Meydanı’nda yapılan büyük bir törenle kutlanışı.
27 Aralık 1937 – Atatürk Çankaya köşkünde Balkan temsilcilerine hitap ederken; “Balkan ittifakı, bizim öteden beri samimiyetle üzerinde durduğumuz bir idealdir. Bu kadar yüksek bir idealin temel taşı, yalnız geçici politika esaslarında kalamaz. Bunun esas temel taşları kültür ve ekonomi cevheri ile dolu olmalıdır. Çünkü kültür ve ekonomi her türlü siyasete yön veren bazlardır.” (1923, Sinan Meydan, 3. Baskı., s.520)
31 Aralık 1937 – Atatürk’ün son yılbaşı gecesi. Tebrik mesajı yayınlandı.“Yeni yıl münasebetiyle yurdun her tarafından vatandaşların duygularını ve samimi temennilerini bildiren telgraflar gelmektedir, bundan mütehassis olan Atatürk, teşekkürlerinin ve saadet dileklerinin iletilmesini emir buyurmuşlardır” denildi.Yılbaşı gecesi Çankaya’da arkadaşlarıyla birlikteydi. (Kaynak: Yılmaz Özdil, Mustafa Kemal)
Bu memleket tarihte Türk’tü, şimdi de Türk’tür ve ebediyen Türk olarak yaşayacaktır. (1923, Adana) Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK
Not: Lütfen varsa hata ve noksanları yorum yaparak bildiriniz.
