1917 : MUSTAFA KEMAL ALMANYA’DA.
3 Ocak 1917 – Ardahan Arap Camii’nde 373 Müslüman-Türk Ermeni çeteciler tarafından camiyle birlikte yakıldı.
5 Ocak 1917 – Rus ve Romen kuvvetlerinin Dobruca’yı terk etmeleri.
22 Ocak 1917 – Atatürk’ün, 16. Kolordu Kurmay Başkanı Yarbay İzzettin (Çalışlar) Bey’i, Silvan’dan 2. Ordu Karargâhı’na çağırması.
22 Ocak 1917 – Wilson Senatoya sunduğu söylevinde; “Türkiye’nin Avrupa’daki varlığına son verilecek!” (Sinan Meydan, 1923, 3. Baskı, s.237.)
24 Ocak 1917 – Atatürk’ün, Diyarbakır Vali Konağı’nda bölge valileriyle toplantı yapması.
24 Ocak 16. Kolordu Kurmay Başkanı İzzettin (Çalışlar) Bey’in -Atatürk’ün çağrısı üzerine- Silvan’dan Diyarbakır’a gelişi, Atatürk’le görüşmesi.
25 Ocak 1917 – Yarbay İzzettin (Çalışlar) Bey’in, 2. Ordu Karargâhı’nda Kurmay Başkanı olarak göreve başlaması (İsmet Bey’in, 4. Kolordu Komutanlığı’na atanması nedeniyle 2. Ordu Kurmay Başkanlığı boşalmış bulunuyordu).
27 Ocak 1917 – Atatürk’ün, davet üzerine Diyarbakır’a gelmiş bulunan Elaziz (Elazığ) Valisi Sabit Bey’i, daha sonra Bitlis Valisi Memduh Bey’i bölgelerine uğurlayışı.
29 Ocak 1917 – 2. Kolordu Komutanı Cafer Tayyar (Eğilmez) Bey’in, 2. Ordu Karargâhı’na gelişi, gece Atatürk’ün evinde misafir kalışı.
1 Şubat 1917 – Türkler’in Kut-ül Amare’yi kaybetmeleri.
1 Şubat 1917 – Şiddetli denizaltı savaşlarının yeniden başlaması.
1Şubat 1917 – Alman-Amerikan diplomatik ilişkilerinin kesilmesi.
1 Şubat 1917 – Almanlar’ın Hindenburg hattına çekilmeleri.
4 Şubat 1917 – Atatürk’ün, üşütmeye bağlı rahatsızlığı nedeniyle günü Diyarbakır’da evinde geçirmesi.
4 Şubat 1917 – Talât Paşa’nın, Sait Halim Paşa’nın yerine sadrazam oluşu.
5 Şubat 1917 – Atatürk’ün, rahatsızlığının devam etmesi nedeniyle günü evinde geçirişi, İzzettin (Çalışlar) Bey’in kendisini ziyareti.
6 Şubat 1917 – Atatürk’ün, rahatsızlığı bugün de devam etmesi nedeniyle günü evinde geçirişi.
7 Şubat 1917 – Atatürk’ün rahatsızlığının düzelmesi.
14 veya 17 Şubat 1917 – Mustafa Kemal’in Hicaz Kuvve-i Seferiye Komutanlığına (Hicaz Seferi Kuvvetler Komutanlığına) atanması.
15 Şubat 1917 – Atatürk’ün, akşam, Avusturyalı subaylar şerefine evinde bir ziyafet vermesi.
17 Şubat 1917 – Atatürk’ün, Başkomutanlık Vekâleti’nce Hicaz Kuvve-i Seferiye Komutanlığı’na atanması ve acele hareketinin emredilmesi. (Atatürk, Arabistan ve Medine cephesinde oluşturulması düşünülen bu kuvvet komutanlığına Ordu Komutanı yetkisiyle, fakat 4. Ordu Komutanlığı emrinde olmak üzere atanmıştı).(Mustafa Kemal 17 Şubat 1917‟de Hicaz Kuvve-i Seferiye Komutanlığına, ordu komutanı yetkisi ile IV. Ordu emrinde olmak üzere atandı. Paşa atandığı görevin mahiyetini öğrenmek için Şam’a gelir. Yol boyunca ve Şam’da, IV. Ordu Komutanı ve Bahriye Nazırı olup Suriye’yi kral naibi gibi geniş yetkilerle şaşaalı ve debdebeli bir şekilde yöneten Cemal Paşa’nın misafiri olur.)
17 Şubat 1917 – Atatürk Hicaz Kuvve-i Seferiye Komutanlığı’na atanmış ve Şam’a hareket etmiştir. (Atatürk’ün Gizli Kurtuluş Planları, Sinan Meydan, 7. Baskı, s.23) (Bu ordunun görevi Mekke’yi, Kabe’yi savunmak, Suriye’yi Medine’ye bağlayan demiryolunu elde tutmaktır.)
18 Şubat 1917 – 4. Ordu Komutanı Cemal Paşa’nın, Atatürk’e, mümkün olan süratle hareketini ve beraberinde bir Kurmay Başkanı getirmesini tavsiye eden telgrafı.
20 Şubat 1917 – Atatürk’ün, akşam, davet üzerine Avusturyalı subayların düzenlediği yemekte bulunması.
21 Şubat 1917 – Atatürk’ün, Şam’a gitmek üzere sabah saat 10.00’da otomobille Diyarbakır’dan ayrılışı.
24 Şubat 1917 – Atatürk’ün Diyarbakır’dan Halep’e gelişi, Baron Oteli’ne inişi.
26 Şubat 1917 – Atatürk’ün, Halep’ten trenle Şam’a gelişi, istasyonda Şam Valisi Tahsin (Üzer) Bey ve 4. Ordu karargâhına mensup yüksek rütbeli subaylar tarafından karşılanışı (Atatürk, Şam’a gelişini takiben bölgedeki incelemeleri sonucu, stratejik açıdan Hicaz’ın savunulması değil, boşaltılması gerektiği görüşüne vardı ve bu görüşünü Cemal Paşa’ya bildirdi. Atatürk’e göre Hicaz bölgesi boşaltılmalı, buradaki kuvvetlerle Suriye cephesi desteklenmeliydi. Enver Paşa da bölgede gelip yaptığı inceleme sonucu aynı karara vardı. Bunun üzerine Atatürk’e verilen Hicaz Kuvve-i Seferiye Komutanlığı görevi kaldırıldı. [Kocatürk]
28 Şubat 1917 – Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın Şam’a gelişi, burada Cemal Paşa ve Atatürk ile görüşmesi.
3 Mart 1917 – Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın, durumu yerinde inceledikten sonra emri: “Medine’nin boşaltılması ve Hicaz’daki kuvvetlerin, Filistin’de kullanılmak üzere geri çekilmesi.
3 Mart 1917 – 2. Ordu Komutanı Ahmet İzzet Paşa’nın, -izinli olarak gittiği- İstanbul’dan Diyarbakır’a dönüşü.
5 Mart 1917 – Mustafa Kemal’in -Hicaz Kuvve-i Seferiye Komutanlığının kaldırılması üzerine- 2’nci Ordu Komutanlığına atanması.
7 Mart 1917 – 2. ve 3. Orduları içine almak üzere “Kafkas Orduları Grubu Komutanlığı” kurulması ve komutanlığına 2. Ordu Komutanı Ahmet İzzet Paşa’nın atanması.
7 Mart 1917 – Atatürk’ün, -Hicaz Kuvve-i Seferiye Komutanlığı’nın kaldırılması üzerine- 2. Ordu Komutan Vekilliği’ne atanması (Bu vekâleten atama, 16 Mart 1917 tarihinde asalete çevrilmiştir). [Kocatürk]
11 Mart 1917 – Irak cephesinde İngiliz birliklerinin, Bağdat’ı ele geçirmeleri.
12 Mart 1917 – Mustafa Kemal’in 2’nci Ordu Komutanı olarak akşam saat 20.00’de Şam’dan Diyarbakır’a dönmesi.
13 Mart 1917 – Atatürk’ün, 2. Ordu birliklerine yazısı: “…Allah’ın yardımı ve beni seven kalplerin sevgi ve güvenine dayanarak başarılı olacağımıza tam bir inançla 2. Ordu’nun emir ve komutasını üzerime aldım. Sayın komutan ve bütün kahraman silâh arkadaşlarımı saygı ve samimiyetle selâmlarım.”
13 Mart 1917 – Atatürk’ün, 2. Ordu bölgesindeki vali ve mutasarrıflarla Diyarbakır Posta ve Telgraf Başmüdürlüğü’ne yazısı: “Allah’ın izniyle Diyarbakır’a gelerek 2. Ordu’nun emir ve komutasını üzerime aldım. Öteden beri olduğu gibi ordunun başarısına ait olan yardımlarınızın devamını temenni ile en samimi saygılarımı tekrar ederim.” [Kocatürk]
16 Mart 1917 – Mustafa Kemal’in Diyarbakır’daki II. Ordu Komutanlığına asil olarak atanması. Atatürk’ün, asaleten 2. Ordu Komutanlığı’na atanması (Bu tarih. i.A., s.805; A.B.İ.B.T.B.H., s.240’da 18 Mart 1917 olarak gösterilmiştir). [Kocatürk]
19 Mart 1917 – 19 Mart 1917 Tarihinde muharebat-ı vakıadaki hidemat-ı hasanesinden dolayı tebdilen İkinci Rütbeden Osmani Nişanı ita kılınmıştır.
28 Mart 1917 – Atatürk’ün, akşam üzeri, Kurmay Başkanı İzzettin (Çalışlar) Bey’le beraber Dağkapısı dışındaki Süvari Bölüğü’nü denetlemesi.
3 Nisan 1917 – Atatürk’ün, sabah saat 6.00’da Diyarbakır’dan 2. Kolordu cephesine hareketi, geceyi Akviran’da kurulan çadırlı ordugâhta geçirişi.
4 Nisan 1917 – Atatürk’ün, sabah, Akviran’dan Hani’ye hareketi, yolda 24. Alay’a ait bir batarya ile iki seyyar hastaneyi denetlemesi, Hani’ye gelişi, kasabadaki ambar, silâh deposu ve hastaneleri gözden geçirmesi.
5 Nisan 1917 – Atatürk’ün, sabah, Hani’den hareketle yöredeki birlikleri denetlemesi, daha sonra Tuzla’ya gelişi, geceyi burada çadırda geçirişi.
6 Nisan 1917 – Atatürk’ün, sabah, Tuzla’dan hareketi, yolda Milis Alayı’nı denetlemesi, daha sonra Varedek köyündeki 1. Tümen Karargâhı’na gelişi, öğleden sonra harp oyunu yapılması.
6 Nisan 1917 – ABD, Almanya’ya savaş ilan etti ve Birinci Dünya Savaşı’na müttefiklerin yanında girdiğini açıkladı.
7 Nisan 1917 – Atatürk’ün, sabah Varedek köyündeki 1. Tümen Karargâhımdan hareketi, yolda bazı alay ve taburları denetleyerek öğleden sonra Arakel’de 71. Alay Karargâhı’na gelişi, geceyi burada geçirişi.
8 Nisan 1917 – Atatürk’ün, Murat cephesini gezerek 71. Alay’ın tabur ve bataryalarını denetlemesi, tekrar Arakel’e dönüşü.
9 Nisan 1917 – Atatürk’ün, sabah Arakel’deki 71. Alay Karargâhı’ndan hareketle öğleyin Varedek köyündeki 1. Tümen Karargâhı’na gelişi, geceyi burada geçirişi.
9 Nisan 1917 – Atatürk’ün, Başkomutanlık Vekâleti’ne ve Kafkas Ordular Grubu Komutanlığı’na, 2. Kolordu birliklerine yaptığı denetlemeyle ilgili görüşlerini bildiren yazısı: “…Piyade taburları ve topçu birliklerindeki er eksikliğinin tamamlanması zorunluğu vardır.”
10 Nisan 1917 – Atatürk’ün, sabah, Varedek’teki 1. Tümen Karargâhı’ndan hareket ederek öğleye doğru Lice yakınında 2. Kolordu Karargâhı’na gelişi, geceyi burada geçirişi.
11 Nisan 1917 – Atatürk’ün, sabah, Lice yakınındaki 2. Kolordu Karargâhı’ndan hareketle öğleye doğru Diyarbakır’a dönüşü.
15 Nisan 1917 – Bakü’de kongre toplandı. Kongrede Cumhuriyet ilanı kararlaştırıldı. 28 Mayıs 1917’de deklarasyonla Azerbaycan bağımsızlığını ilan etmiş ve adı “Azerbaycan Cumhuriyeti Devleti” olmuştur. Meclis açılana kadar ülkeyi yönetecek şuranın başkanlığına Mehmet Emin Resulzade seçilmiştir. Kasım 1918’de müttefikler Bakü’yü işgal etmiş, 27 Nisan 1920 gecesi Rus ordusunun ani saldırısıyla Azerbaycan Cumhuriyeti sona ermiştir. (Akl-ı Kemal, c.1, Sinan Meydan)
16 Nisan 1917 – Bolşevik lider Lenin sürgünde bulunduğu İsviçre’den Rusya’ya döndü ve Sosyalist Devrim’in başlatılması çağrısında bulundu.
26 Nisan 1917 (Nisan sonu) – Atatürk’ün, İstanbul’da bulunan Salih (Bozok) Bey’e telgrafı: “Seni başyaverim olarak yanıma almak istiyorum. Kabul ettiğin takdirde bana telgrafla bilgi vermelisin!” (Kaynakta, bu telgrafın tarihi belirtilmemiştir. Olayların seyri, söz konusu tarihin Nisan 1917 sonları olabileceğini düşündürmektedir. Salih Bozok, hemen görevi kabul ettiğini bildiren bir telgraf çekmiş, atanmasını takiben de 9 Mayıs 1917 günü Diyarbakır’a gelmiştir). [Kocatürk]
30 Nisan 1917 – Rus kuvvetlerinin Muş’u boşaltmaları ve 2. Ordu’ya ait keşif kollarının, akşam Muş’u geri alışı.
1 Mayıs 1917 – Atatürk’ün, 2. Ordu Karargâhı’nda Menzil Genel Müfettişi General Back ve Grup Kurmay Başkanı Falkenhausen ile menzil hakkında görüşmesi.
6 Mayıs 1917 – Atatürk’ün, bölge vali ve mutasarrıflarıyla ordunun iaşesiyle ilgili görüşmelerde bulunması.
9 Mayıs 1917 – Atatürk’ün başyaverliğine atanan Salih (Bozok) Bey’in İstanbul’da Diyarbakır’a gelişi.
10 Mayıs 1917 – Atatürk’ün, -4. Kolordu Komutanlığı’ndan 20. Kolordu Komutanlığı’na atanan- Albay İsmet (İnönü) Bey’i, saat 18.00’de Ergani Madeni yolu üzerinde karşılaması, gece onunla uzun sohbeti.
16 Mayıs 1917 – Atatürk’ün, Başkomutanlık Vekâleti’nin, 2. Ordu cephesindeki düşman konuşu hakkında bilgi isteyen şifre emrine, cephedeki düşman birliklerinin ayrıntılı durumunu ve görüşlerini bildiren rapor şeklindeki cevabı: “…2. Ordu, bütün cephesi karşısındaki düşmanın hal ve hareketini büyük bir dikkat ve özel bir önemle izlemektedir.”
18 Mayıs 1917 – Başkomutanlık Vekâleti’nin, 2. Ordu Komutanlığı’na, Ruslarla karşılıklı konuşmalar yapılarak ateşkes teklifinde bulunulması hakkında emri.
20 Mayıs 1917 – Atatürk’ün, 4. Kolordu Komutanlığı’ndan 20. Kolordu Komutanlığı’na atanan Albay İsmet (İnönü) Bey hakkında verdiği ayrılış sicili: “Ciddî, faal, gayet zeki, yüksek fikirli, astlarına ve savaş ruhiyatına hâkim ve etkili, iyi bir görüşe ve süratli bir kavrayışa sahip. Kolordu’nun her türlü ihtiyacını düşünmekten ve sağlamaya çalışmaktan bir an uzak kalmaz ve başarır. Askerî bilgisi ve anlayışı güzel ve geniş; doğru, kesin ve tereddütsüz karar sahibi, cesur ve kişisel kararıyla hareket etmek kabiliyetine sahip. Ordu ve memlekette, üzerine alacağı mühim vatanî görevlerde kendisinden büyük hizmetler beklenir.” [Kocatürk]
28 Mayıs 1917 – Atatürk’ün, öğleden sonra dağ bataryalarını denetlemesi.
1 Haziran 1917 – Atatürk’ün, akşamüzeri, hasta olan 2. Ordu Sağlık İşleri Başkanı Yarbay Dr. Hüseyin Bey’i evinde ziyareti.
7 Haziran 1917 – İngilizler, Messines harekâtını gerçekleştirdi.
8 Haziran 1917 – Atatürk’ün, sabah, Diyarbakır’dan hareketi, Osmaniye’ye uğrayarak öğleyin Ergani Madeni’ne gelişi, Mutasarrıf Nusret Bey tarafından karşılanması, maden ocaklarını gezmesi, geceyi Ergani Madeni’nde geçirişi.
9 Haziran 1917 – Atatürk’ün, sabah, Ergani Madeni’nden hareket ederek Sekerat’a gelişi ve geceyi burada geçirişi.
10 Haziran 1917 – Atatürk’ün, Sekerat’tan hareketle 2. Tümen karargâhına gelişi, kısa bir dinlenmeyi takiben 33. ve 127. Alay birliklerini denetlemesi, daha sonra Tümen’e ait esas mevzilerde incelemelerde bulunması, tekrar Sekerat’a dönüşü.
11 Haziran 1917 – Atatürk’ün, Sekerat’tan hareketle Mahmutlu’ya gelişi, cepheye geçerek 126. ve 34. Alayları denetlemesi, bu alaylara ait mevzilerde incelemelerde bulunması, daha sonra -Mahmutlu üzerinden- Sekerat’a dönüşü.
12 Haziran 1917 – Atatürk’ün, sabah, Sekerat’tan hareketle Kumik’e uğrayarak Süphantepe’ye gelişi, buradan Çanakçı’ya giderek Yarbay Mürsel (Baku) komutasındaki 12. Tümen’e ait bazı alayların tabur ve bölüklerini denetlemesi, onlara tatbikat yaptırılması, geceyi Çanakçı’da geçirişi.
13 Haziran 1917 – Atatürk’ün, sabah, Çanakçı’dan hareket ederek Uzunmestan yöresine gelişi, buradaki mevzii incelemesi, Süphan Tepesi’ne çıkışı, akşam Sekerat’a dönüşü.
13 Haziran 1917 – Boğazlıyan Kaymakamı Mehmet Kemal Bey (Milli şehit) Boğazlıyan Kaymakamlığı’nda bulunduğu sırada tehcir sırasında ihmali bulunduğu gerekçesiyle Ankara Valiliği İdare Kurulunun Lüzumu Muhakemesi kararı ile görevden alınarak azledilmiştir. Konya’da yargılanmış İstinaf Mahkemesinin kararı üzerine aklanarak azil kararı kaldırılmış ve Tarım Müfettişi olarak görevlendirilmiştir.
14 Haziran 1917 – Atatürk’ün, sabah, Sekerat’tan hareket ederek Yarbay Hamit Fahri komutasındaki 48. Tümen cephesine gidişi, tümeni denetlemesi, Tümen Karargâhı’nda öğle yemeğini yedikten sonra Sekerat’a dönüşü.
15 Haziran 1917 – Atatürk’ün, sabah otomobille Sekerat’tan hareket ederek öğleye doğru Elaziz (Elazığ)’e gelişi, şehre bir saat uzaklıkta Kafkas Ordular Grubu Komutanı Ahmet İzzet Paşa ve Elaziz (Elazığ) Valisi Mithat Bey tarafından karşılanışı ve Grup Karargâhı’na gelişi. (Atatürk, Elaziz (Elazığ)’de bulunduğu sırada, Başkomutan Vekili Enver Paşa, Grup Komutanı Ahmet İzzet Paşa’ya bir telgraf çekerek Mustafa Kemal Paşa ile beraber, kendisiyle buluşmak üzere Halep’e hareket etmelerini istemiştir). [Kocatürk]
16 Haziran 1917 – Atatürk’ün, günü Elaziz (Elazığ)’de geçirmesi.
17 Haziran 1917 – Atatürk’ün, sabah, Ahmet İzzet Paşa’ya beraber Elaziz (Elazığ)’den otomobille Diyarbakır’a hareketi, akşamüzeri Diyarbakır’a gelişleri ve büyük törenle karşılanmaları.
19 Haziran 1917 – Atatürk’ün, sabah, Ahmet İzzet Paşa’ya beraber Diyarbakır’dan Halep’e hareketi.
24 Haziran 1917 – Atatürk’ün, Halep’te Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın başkanlığında yapılan komutanlar toplantısına katılması. Bu toplantıda Enver Paşa’nın teklifiyle, Bağdat’ı geri almak üzere bir “Yıldırım Orduları Grubu” oluşturulması ve grubun harekât plânı üzerinde görüşülmüştür. [Kocatürk] (1917 ilkbaharında Rusya’da ihtilâl başlamıştır. Bir süre sonra bunun etkileri Rus askerleri arasında görülmeye başlar. Netice olarak Doğu cephesinde tehlike azalmaya yüz tutar. Buna karşılık Irak Cephesi tehlikeli bir duruma girer. Zira İngilizler 1917 Martında Bağdat’ı almışlardır. Enver Paşa Asya cepheleri durumunu görüşmek üzere Kafkas Orduları Grup Kumandanı Ahmet İzzet Paşa, IV. Ordu kumandanı Cemal Paşa, II. Ordu Kumandanı Mustafa Kemal Paşa ve VI. Ordu Kumandanı Halil Paşa ile Halep’te görüşür. Toplantıda Kafkas Cephesi’nin takviye edilerek, savunulmada kalınması, Suriye Cephesi’nde düşünülmekte olan taarruzdan vazgeçilmesi, buna mukabil Irak Cephesi’nde harekete geçilmesi ancak mevcut kuvvetlerle bunun mümkün olup olamayacağı üzerinde durulması kararlaştırılmıştır.)
24 Haziran 1917 – General Falkenhein’ın komutanlığında “Yıldırım Orduları Grubu” kurulması kararlaştırıldı.
25 Haziran 1917 – Türkiye’de ilk Matbuat Cemiyeti kuruldu. Cemiyetin ilk başkanı Mahmut Sadık’tı.
26 Haziran 1917 – Atatürk’ün, Halep’ten Diyarbakır’a hareketi (Ahmet İzzet Paşa, Halep’te kalmıştır).
27 Haziran 1917 – Atatürk’ün, saat 16.30’da Halep’ten Diyarbakır’a dönüşü.
27 Haziran 1917 Yunanistan, İtilaf Devletleri yanında savaşa girdi. Yunanistan, İtilaf Devletleri’ne katıldı.
29 Haziran 1917 – Atatürk’ün, beraberindekilerle Diyarbakır Büyük Camii’nde cuma namazı kılması.
2 Temmuz 1917 – Yunanistan Türkiye’ye savaş ilan etti.
5 Temmuz 1917 – Mustafa Kemal’in, Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığına bağlı 7’nci Ordu Komutanlığına – Halep atanması. (Kurulması kararlaştırılan VII. Ordu Komutanlığı Mustafa Kemal Paşa‟ya teklif edilir. Anlaşıldığına göre bu atamanın yapılmasını isteyen Grup Komutanı Falkenhayn’dır. Çünkü Enver Paşa, önce Vehip Paşa’yı teklif eder. Alman Generalinin ısrarı üzerine 1 Temmuz 1917‟de Mustafa Kemal Paşa’ya VII. Yıldırım Ordusu Komutanlığını “Hevesle yapmaya hazır mısınız?” diye sorar. Durumunda tuhaflık olduğunu sezen Paşa, derhal verdiği cevapta, teklif edilen VII. Ordu Komutanlığını “Tarafınızdan uygun görülen her görevi vatanın yüksek yararlarına uygun düştüğüne inandığın için bütün heves ve vicdanımla yapacağım” şeklinde cevaplandırır. Ancak olumlu cevap 4 gün sonra alınır. Mustafa Kemal Paşa VII. Ordu Karargâhını oluşturmak üzere yaverleriyle İstanbul’a gelir.)
5 Temmuz 1917 – Mustafa Kemal, Halep’teki 7. Ordu Komutanlığına atandı. Atatürk’ün, General Falkenhein’in komutasındaki Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığı’na bağlı olarak Halep’te oluşturulması kararlaştırılan Yedinci Ordu Komutanlığı’na atanması.
5 Temmuz 1917 – Atatürk’ün, Halep toplantısında oluşturulması kararlaştırılan Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığı’na bağlı 7. Ordu Komutanlığı’na atanması. (Atatürk’ün 7.Ordu Komutanlığı’na atanmasıyla boşalan 2. Ordu Komutanlığı’na Fevzi (Çakmak) Paşa atanmıştır). [Kocatürk]
5 Temmuz 1917 – Atatürk Halep’teki 7 nci Ordu Komutanlığına atanmıştır. (Atatürk’ün Gizli Kurtuluş Planları, Sinan Meydan, 7. Baskı, s.23)
6 Temmuz 1917 – Arabistanlı Lawrence, Arap isyancılarla Akabe kentine saldırdı.
10 Temmuz 1917 – Atatürk’ün, 7. Ordu Karargâhı’nı oluşturmak üzere Enver Paşa tarafından çağrılması üzerine Diyarbakır’dan İstanbul’a hareketi.
16 Temmuz 1917 – Mustafa Kemal’in Diyarbakır’dan İstanbul’a gelmesi.
15 Temmuz 1917 – Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın, Yıldırım Orduları Grubu kurulduğunu bildiren emri: “1- Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığı teşkil edilmiştir. Grup Komutanlığı, şimdilik İstanbul’da kalacaktır. 2- Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığı’na Mareşal von Falkenhayn, Kurmay Başkanlığı’na Albay von Dommes atanmıştır.” (Alman ordusunda general olarak görev yapan Falkenhayn’a Osmanlı ordusunda mareşal rütbesi verilmiştir). [Kocatürk]
16 Temmuz 1917 – Atatürk’ün, Diyarbakır’dan Mardin-Halep yoluyla İstanbul’a gelişi (Atatürk, İstanbul’a gelişini takiben Başkomutan Vekili Enver Paşa ve Yıldırım Orduları Grubu Komutanı Mareşal Falkenhayn ile görüşmüş, kısa süre içinde harekete hazır olmak üzere 7. Ordu Karargâhı’nı oluşturmuştur. [Kocatürk]
17 Temmuz 1917 – Rus Çarı, çıkan ayaklanma sonunda iktidardan çekildi. Sosyalistler, Sovyet Hükümetini kurdu.
20 Temmuz 1917 – İzinli olarak İstanbul’da bulunan 2. Ordu Kurmay Başkanı Yarbay İzzettin (Çalışlar) Bey’in, İstanbul’da Atatürk’ü ziyareti ve görüşmesi.
21 Temmuz 1917 – Osmanlı ve Rusya arasında Pasorofça Antlaşması imzalandı.
23 Temmuz 1917 – Atatürk’ün, akşam, İzzettin (Çalışlar) Bey’le beraber İstanbul’da Sipahi Ocağı’na gidişi, gece Akaretler’deki evinde onunla sohbeti.
15 Ağustos 1917 – Mustafa Kemal’in 7’nci Ordu Komutanlığı görevine başlamak üzere İstanbul’dan Halep’e hareketi. (7’nci Ordu Karargâhı Halep’in Aziziye mevkiinde idi.)
15 Ağustos 1917 – Yunan Kralı Konstantin Yunan ordusuna “Ankara’ya” emrini verdi. Sivrihisar Yunanlılar tarafından işgal edildi.
18 Ağustos 1917 – Atatürk’ün, Ulukışla istasyonunda -Suriye’den izinli olarak İstanbul’a dönmekte olan- 4. Ordu Komutanı Cemal Paşa ile görüşmesi.
18 Ağustos 1917 – Büyük Selanik yangını. (Bir ömrün öteki hikayesi, Sinan meydan)
23 Ağustos 1917 – Atatürk’ün, İstanbul’dan Halep’e gelişi. (Atatürk’ün Halep’ten İstanbul’a ilk yazısı 24 Ağustos 1917 tarihini taşıdığına göre Halep’e geliş tarihinin bundan bir veya birkaç gün önce olması gerekmektedir). [Kocatürk]
24 Ağustos 1917 – Atatürk’ün, Halep’ten İstanbul’da bulunan Yıldırım Orduları Grubu Komutanı Mareşal Falkenhayn’a telgrafı: “Menzil Baş Müfettişi General Kresman’ın, Gazze’nin Fetan aşireti Şeyhi Hacim ile bir sözleşme yaptığını gördüm. Bu anlaşma, amaç ve iç politika itibariyle doğru olmaktan pek uzaktır” (Atatürk, bu telgrafın bir suretini de Başkomutanlık Vekâleti’ne göndermiştir). [Kocatürk]
27 Ağustos 1917 – Atatürk’ün, Küfrevî Şeyhi Abdülbâki Efendi’ye mektubu.
29 Ağustos 1917 – Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın, -Atatürk’ün Mareşal Falkenhayn’a gönderdiği 24.7.1917 tarihli telgrafın bir suretini de kendine göndermesi nedeniyle- Atatürk’e telgrafı: “…Bu konuda gerekenlerden bizzat iyice soruşturma yapılmasıyla bu kişinin gerçek durumunun ne olduğunun ve kendisinin şu suretle ödüllendirilmesi emsallerinin bir çeşit rekabetini davet etmek gibi bir sakınca doğurup doğurmayacağının görüşlerinizle beraber açıkça ve ayrıntılı olarak bildirilmesi rica olunur.”
30 Ağustos 1917 – Yıldırım Orduları Grubu Komutanı Mareşal Falkenhayn’ın, tarihli yazısına cevabı: “Başmüfettişliğin Arap şeyhleriyle yaptığı sözleşmenin, gerçekten politikamıza uymayan bir sonuç verip vermeyeceğini, sizin düşüncelerinizi de dikkate alarak inceleyeceğim. Yıldırım Orduları Grubu’nun bölgesindeki bir meselenin, Başkomutanlık Vekâleti’ne de bildirilmesinin hangi talimata dayandığının bildirilmesi (!)” [Kocatürk]
31 Ağustos 1917 – Atatürk’ün, Mareşal Falkenhayn’ın 30 Ağustos 1917 tarihli telgrafına cevabı: “…Haberleşmede izlenen yolun usule uygun olduğu Genel Karargâh’ça da doğrulanmaktadır. Başkomutanlık, gerekli önlemlerin alınması ve sonucun iletilmesini bildirmiştir. Böylece, ordu dürüst hareket etmiştir. Eğer bu konuda sizin en küçük bir üzüntünüz olmuşsa ben daha çok üzüntü duyarım.” [Kocatürk]
6 Eylül 1917 – Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın, Atatürk’e telgrafı: “…Aşiretler meselesi hakkında 7. Ordu’nun bana bilgi vermesi doğru ve elde mevcut talimata uygun olduğuna herhalde Mareşal Falkenhayn Paşa Hazretleri de kanaat getirmişlerdir. Bu konuda kendisine tebligat yapılmıştır.”
9 Eylül 1917 – Atatürk’e, Avusturya-Macaristan hükümeti tarafından ikinci Rütbe’den Harp Alâmeti Askerî Liyakat Madalyası verilişi. Avusturya Macaristan Hükümeti Mustafa Kemal’e, ikinci rütbe harp alameti Askeri Liyakat madalyası verdi.
9 Eylül 1917 – Yıldırım Orduları Grubu Komutanı Mareşal Falkenhayn’ın, incelemelerde bulunmak üzere İstanbul’dan Sina cephesine gelişi.
18 Eylül 1917 – Atatürk’ün, Halep’ten -İstanbul’da bulunan- Bahriye Nazırı ve 4. Ordu Komutanı Cemal Paşa’ya telgrafı: “7. Ordu hedefinin değişmesi, memleketin hayatına ilişkin araştırma ve incelemeye değer yeniden bazı hususların söz konusu olmasını gerektirmiş bulunuyor. Yolculuk esnasındaki görüşmemizde aynı fikirde olduğumuz gerçeklerin savunulmasında gerek görürseniz görüşlerimi bildirmeye hazırım.” (Belgede tarih bulunmamaktadır; olayların seyri söz konusu telgraf tarihinin, muhtemelen 17 ya da 18 Eylül 1917 olmasını gerektirmektedir). [Kocatürk]
19 Eylül 1917 – Bahriye Nazırı ve 4, Ordu Komutanı Cemal Paşa’nın, Atatürk’ün 18 Eylül 1917 tarihli telgrafına cevabı: “Sürdürmekte olduğum mücadeleler sırasında pek çok yararlanılacağına emin olduğum görüşlerinizi beklerim.”
20 Eylül 1917 – Mustafa Kemal’in, Halep’ten -İstanbul’da bulunan- Bahriye Nazırı ve 4’üncü Ordu Komutanı Cemal Paşa’ya, Sina Cephesi hakkındaki düşünce ve önerilerini bildiren geniş raporu. (7. Ordu Komutanı sıfatıyla, memleketin ve ordunun durumunu açıklayan tarihi raporunu İstanbul’a gönderdi.) (Yıldırım Grubu Irak’ı hedef alarak kurulmuştur. Ancak bunun olumlu sonuç vermesi için önce Sina Cephesinin güven altına alınması gerekçesiyle VIII. Ordu da Mareşal’a bağlanmıştır. Böylece Falkenhayn, bölgenin tek hâkimi durumuna girmiştir. Millî çıkarlar konularında son derecede hassas olan Mustafa Kemal, ülkeyi bir Alman sömürgesi haline getirmeye yönelik bu hareketlere kayıtsız kalamazdı. Falkenhayn‟ın almayı düşündüğü siyasî ve askerî tedbirleri ile mutabık değildir. Her zamanki medeni cesareti ve berrak zekâsı ile durumu bütün çıplaklığı ile 20 Eylül 1917’de Başkumandan Vekili Enver Paşa’ya ve Bahriye Nazırı Cemal Paşa‟ya bildirir. Raporun bir sureti Sadrazam Talat Paşa’ya, İttihat ve Terakki’nin ileri gelen simalarına bilgi için sunulur.)
20 Eylül 1917 – Mustafa Kemal’in Halep’teki VII. Ordu Komutanı sıfatıyla, memleketin, Ordunun durumunu açıklayan tarihi raporunu göndermesi. Atatürk’ün, Halep’ten genel durum değerlendirmesi ve General Falkenhein ile anlaşmazlığına dair Sadrazam ve Dahiliye Nazırı Talât Paşa ile Başkomutan Vekili ve Harbiye Nazırı Enver Paşa’ya raporu.
20 Eylül 1917 – Atatürk’ün, Halep’ten -İstanbul’da bulunan- Bahriye Nazırı ve 4. Ordu Komutanı Cemal Paşa’ya, Sina cephesi hakkındaki düşünce ve önerilerini bildiren geniş raporu:”.. .Elimizde bulunan kuvvetleri iyi kullanmak gereği! …Sina cephesinin Mareşal Falkenhayn’dan alınarak bir Türk’e ve özellikle 7. Ordu Komutanı olması sebebiyle kendisine verilmesinin uygun olacağı!” (Tüm kaynaklarda, Cemal Paşa’ya -isteği üzerine- yazılan bu raporun, doğrudan Enver Paşa’ya yazıldığı, bir suretinin de Sadrazam Talât Paşa ve 4. Ordu Komutanı Cemal Paşa’ya gönderildiği kaydedilmektedir. Oysa ki Salih Bozok’un notları içinde yayımlanan belgede, raporun esas muhatabının Cemal Paşa olduğu, bir suretinin de -İstanbul’a gönderilen- Cevat Abbas (Gürer)’le Sadrazam Talât Paşa ve Başkomutan Vekili Enver Paşa’ya iletildiği kesinlik kazanmaktadır). [Kocatürk]
20 Eylül 1917 – Mustafa Kemal’in Halep’ten Dahiliye nazırı Talat ve Başkomutan vekili Enver Paşalara gönderdiği 2010 kelimelik ünlü ve ilk şifreli raporu. (Bu rapora ayrıca birde şifreli rapor eklenmiştir. Bu ek, Enver ve Cemal Paşalara da gönderilmiştir. Yazı, Zeyl ve Sina cephesinin durumu hakkındadır.) (Bu rapor, Mustafa Kemal’in aklının, cesaret ve kararlılığının, ileri görüşlülüğünün ve büyük liderliğinin en açık kanıtlarından biridir.) (Enver paşa bu görüşleri dikkate almayınca Mustafa Kemal istifa etmiş ve yerini Fevzi Çakmak Paşa’ya bırakıp İstanbul’a gelmiştir. Ancak çok kısa süre sonra Mustafa Kemal’in haklılığı anlaşılmış ve maalesef Kudüs ve Filistin kaybedilmiştir.) (Atatürk’ün Gizli Kurtuluş Planları, Sinan Meydan, 7. Baskı, s.33)
20 Eylül 1917 – Mustafa Kemal 7 nci Ordu Komutanlığı sırasında Sadrazam Talat Paşa ve Başkomutan vekili Enver Paşa’ya bir rapor göndererek Osmanlı ordusunun bir yabancı subaya teslim edilmemesini istemişti. İstekleri kabul edilmeyince de istifa etmiş ve İstanbul’a gelmişti.
23 Eylül 1917 – 23 Eylül 1917 Tarihinde Muharebe Altın İmtiyaz Madalyası ile taltif buyrulmuştur. Atatürk’e, Doğu cephesindeki muharebelerde gösterdiği yararlıklar nedeniyle “Muharebe Altın imtiyaz Madalyası” verilmesi.
23 Eylül 1917 – Bahriye Nazırı ve 4. Ordu Komutanı Cemal Paşa’nın, kendisine gönderilen 20 Eylül 1917 tarihli geniş rapor üzerine Atatürk’e telgrafı: “Görüşlerinizi cidden isabetli telâkki ederim.”
24 Eylül 1917 – Atatürk’ün, Halep’ten Cemal Paşa’ya -20 Eylül 1917 tarihli raporuna- ek raporu: “Cephede iki ordu karargâhının bulunmasının lüzumsuz ve hatta savunma için sakıncalı olacağı, cephenin kendi komutası altına verilmesinin uygun olacağı, Falkenhayn’ın Sina cephesinde kullanılmasında ısrar edilecek olursa kendisinin 7. Ordu Komutanlığı’ndan affolunması!” (Tüm kaynaklarda, Cemal Paşa’ya yazılan bu raporun, doğrudan Enver Paşa’ya yazıldığı, bir suretinin de Cemal Paşa’ya gönderildiği kaydedilmektedir. Oysa ki Salih Bozok’un notları içinde yayımlanan belgede, raporun esas muhatabının Cemal Paşa olduğu, bir suretinin de Enver Paşa’ya gönderildiği kesinlik kazanmaktadır). (Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığı tarafından Sina cephesi iki bölgeye ayrılmış, bir bölge 7. Ordu Komutanı olarak Atatürk’ün, diğer bölge 8. Ordu Komutanı olarak General von Kress’in komutasına verilmişti. Atatürk, söz konusu raporunda bu noktaya temas ediyor). [Kocatürk]
24 Eylül 1917 – Mustafa kemal’in Halep’ten, Enver ve Cemal paşalara gönderdiği ve Falkenhayn’ı ağır bir dille eleştirdiği ve O’nun görevden alınmasını istediği aksi halde istifa edeceğini bildirdiği raporu. (Bu rapor, Mustafa Kemal’in gelecekte ülkenin askeri ve siyasi sorumluluğunu üzerine alacak bir büyük liderin cesur ve gerçekçi gözlemlerinin bir yansımasıdır.) ((Atatürk’ün Gizli Kurtuluş Planları, Sinan Meydan, 7. Baskı, s.35)
27 Eylül 1917 – Bahriye Nazırı ve 4. Ordu Komutanı Cemal Paşa’nın -kendisine gönderilen 24 Eylül 1917 tarihli ek rapor üzerine- Atatürk’e telgrafı: “Zatıâlilerini görüşlerinde tamamen haklı buldum. Çarşamba günü buradan hareket ediyorum. Zatıâlileriyle karşılıklı görüşünceye kadar hiçbir harekette bulunmamanızı gözlerinizden öperek özellikle rica ederim, kardeşim.”
29 Eylül 1917 – Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın -Cemal Paşa’ya yazılıp bir sureti de kendisine iletilen 20 Eylül 1917 tarihli rapor üzerine- Atatürk’e telgrafı: “…Gerek memleket ve gerek ordunun şimdiki durumunu ben de aynı şekilde görüyor ve biliyorum. …Zatıâlilerini eskiden beri tanıdığım ve takdir ettiğim için en müşkül zamanda ve en mühim vazifede bulunmanızı vatan menfaatlerine uygun bulmuş ve böylece Padişahın iznini almıştım. …Sina cephesinde, Kress Paşa’nın 8. Ordusu yanında 7. Ordu Komutanı sıfatıyla başarılı şekilde görev yapacağınıza eminim. …Düşüncelerimin ayrıntılarını yakında oraya gelecek Cemal Paşa Hazretleri anlatacaktır.” [Kocatürk]
30 Eylül 1917 – Atatürk’ün, Enver Paşa’nın 29 Eylül 1917 tarihli telgrafına cevabı: “…Sina cephesine bu kadar çok ordu karargâhı sığmayacağı hakkındaki görüşümün, lütfen dikkate alınmasını rica ederim. …İstenildiği şekilde Cemal Paşa Hazretlerini bekleyeceğimi bildiririm.”
30 Eylül 1917 – Atatürk’ün, Cemal Paşa’nın 27 Eylül 1917 tarihli telgrafına cevabı: “Yazdığınız gibi gelişinizi bekliyorum. Enver Paşa Hazretlerinden de aynı anlamda ve komuta sorunlarının buyurulduğu şekilde çözümlenmesini bildiren bir emir aldım.” [Kocatürk]
2 Ekim 1917 – Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın, Atatürk’ün 30 Eylül 1917 tarihli telgrafına cevabı: “Sina cephesinin iki ordu bölgesine ayrılmasını pek tabiî bulurum. …Bundan başka Sina cephesinde bulunacak kıtaların harekâtını sevk ve idare etmekle görevlendirilmiş olan Mareşal Falkenhayn Paşa’nın, söz konusu harekâtın muvaffakiyetle neticelenmesi için en doğru karar ve önlemleri alacağına eminim. Bu husustaki itimadıma zatıâlinizin de iştirak buyurmanızı rica ederim.” (Enver Paşa 2 Ekim 1917 tarihli yazısında, 100 km’lik bir cephenin iki mıntıkaya taksiminin tabiî olduğunu, cephenin idaresine memur edilen Mareşal Falkenhayn’ın isabetli kararlar alacağı kanaatine katılmasını Mustafa Kemal’den rica eder.)
2 Ekim 1917 – Yıldırım Orduları Grubu Komutanı Mareşal Falkenhayn’ın, Atatürk’e yazısı: “…Sina cephesinde görev almakta tereddüt etmekte ısrar buyurup buyurmadığınız hakkında acele cevap verirseniz zat-ı devletlerine pek müteşekkir kalacağım.”
3 Ekim 1917 – Atatürk’ün, Yıldırım Orduları Komutanı Falkenhayn’ın 2 Ekim 1917 tarihli yazısına cevabı: “…Şimdiye kadar atandığım vazifelerde ve Umumî Harp’te geçirdiğim hayatta vazife yapmakta hevessizlik göstermiş ve özellikle yanlış karar ve icraat ile vatanıma zarar vermiş bir subay değilim. Bütün kabiliyetimi sarf için hakikî bir orduya komuta etmeye hazır ve böyle hakikî bir ordunun gösterilmesini beklediğimi arz ederim.”
3 Ekim 1917 – Atatürk’ün, Enver Paşa’nın 2 Ekim 1917 tarihli yazısına cevabı: “…Asla benim hatam olmaksızın beni resmî sıfat ve yetkimle kullanmaya imkân görmeyen veya niyet etmeyen, içinden hesaplı bir âmir’in [Mareşal Falkenhayn] elinden haysiyet ve şerefi kurtarmak mümkün değildir.” (Atatürk bu yazısına, Mareşal Falkenhayn’ın 2 Ekim 1917 tarihli yazısı ile buna verdiği 3 Ekim 1917 tarihli cevabın bir örneğini de eklemiştir). [Kocatürk]
4 Ekim 1917 – Mareşal Falkenhayn’ın, Atatürk’ün 3 Ekim 1917 tarihli yazısına cevabı: “…Vaziyetimiz, son anda bu kadar ehemmiyetli makamların komutanlarında değişiklik yapılmasına müsait olmayacak kadar ciddîdir. Bana kalırsa ben bu husustaki mesuliyeti üzerime alamam zannediyorum.”
6 Ekim 1917 – Mustafa Kemal’in 7’nci Ordu Komutanlığından istifa etmesi. (Yazı ile Enver Paşa’ya bildirdi.)
6 Ekim 1917 – Atatürk’ün, Mareşal Falkenhayn’ın 4 Ekim 1917 tarihli yazısına cevabı ve 7. Ordu Komutanlığından istifası: “Komuta vaziyetini en iyi bir surette hal için zat-ı devletlerine imkân bırakmak suretiyle olsun hizmet arz edebilmek maksadıyla ordu komutanlığından kesin şekilde istifa ediyorum.” (Atatürk bu mektubun bir suretini de Başkomutan Vekili Enver Paşa’ya göndermiştir). (Atatürk’ün 7. Ordu Komutanlığı’ndan istifası bazı kaynaklarda 9 Ekim bazı kaynaklarda ise Ekim başı olarak ifade edilmiştir).
6 Ekim 1917 – Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın, Atatürk’ün 3 Ekim 1917 tarihli yazısına cevabı: “…Sina cephesinin 7. ve 8. Ordulara ne suretle bölüneceğini ve bu kuvvetleri nasıl kullanacağını Mareşal Falkenhayn Paşa’dan sormuştum. Cevap gelinceye kadar mevcut durumu değiştirmek istemiyorum. Sizden bir süre daha vaziyetin korunmasını rica ederim.”
6 Ekim 1917 – Cemal Paşa’nın, sabah, İstanbul’dan Halep’e gelişi, Atatürk’le görüşmesi, akşam trenle Şam’a hareketi. [Kocatürk]
7 Ekim 1917 – Mareşal Falkenhayn’ın, Atatürk’ün 6 Ekim 1917 tarihli yazısına cevabı: “Dünkü mektubunuzun kapsamı tamamiyle anlaşılamadığından bu sabah saat 11.00’de beni görmenizi rica ederim. Böyle bir mühim meselede harekete geçmeden önce her şeyi açıkça bilmekliğim ve görmekliğim lâzımdır. Sizinle şahsen ve karşı karşıya münakaşada bulunmaksızın neticeye varmaya muvaffak olamayacağımı sanıyorum.”
7 Ekim 1917 – Atatürk’ün, Mareşal Falkenhayn’ın 7 Ekim 1917 tarihli yazısına cevabı: “Dünkü tarihli mektubumla arz ettiğim izahattan başka bir maruzatta bulunamayacağımdan dolayı affımı rica ederim.”
8 Ekim 1917 – Atatürk’ün, öğleye doğru, Halep’e gelen Ahmet İzzet Paşa’yı karşılama, öğleden sonra da uğurlama törenlerinde bulunması.
9 Ekim 1917 – Rusya’da yeni bir ayaklanma çıktı. Sosyalistler Bolşevik Hükümeti’ni devirerek, 1. Dünya Savaşından çekildiler. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği kuruldu.
9 Ekim 1917 – Enver Paşa Mustafa Kemal’İn istifasını ancak II. Ordu Komutanı ile becayiş edilmesi şartıyla kabul eder. Ancak Mustafa Kemal bu atamayı kabul etmediğinden işlem fiilen yürürlük kazanmamış ve Paşa II. Ordu komutanı sıfatıyla izinli olarak 15 Ekim 1917’de İstanbul’a gelmiştir. Yerine Fevzi Paşa atanmıştır. (Mustafa Kemal dönüş için yeterli malî güce sahip olmadığını görmüş ve sahip olduğu cins atları satılması için Cemal Paşa’ya 2000 altın mukabili bırakmıştır. Cemal Paşa bunları 5000 altına satıp aradaki 3000 altın farkını da Mustafa Kemal’e gönderir.)
9 Ekim 1917 – Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın, Atatürk’ün istifasına cevabı: “Telgrafınızı okudum. Gerçekten bu vaziyette bu vazifeyi yapmanın müşkül olacağını takdir ediyorum. 2. Ordu Komutanı olarak Fevzi Paşa ile karşılıklı yer değiştirmeniz uygun görülerek onaya sunulmuştur.” (Atatürk, bu telgraf üzerine Başkomutan Vekilliği’ne istirahate ihtiyacı olduğunu ifade ile İstanbul’a hareketi için izin istemiş, uygun cevap gelmesi üzerine İstanbul’a hareket etmiştir.
9 Ekim 1917 – Mustafa Kemal’in tekrar Diyarbakır’da bulunan 2’nci Ordu Komutanlığına atanması. (Mustafa Kemal, bu atamayı kabul etmediğinden işlem yürürlülük kazanmamış, kendisi 2’nci Ordu Komutanı sıfatıyla izinli sayılarak Halep’ten İstanbul’a gelmiştir.) (9 Ekim 1917 Tarihinde becayişen 2 nci Ordu Kumandanlığı’na tayin kılınmıştır.)
9 Ekim 1917 – 2. Ordu Komutanı Fevzi (Çakmak) Paşa’nın, Atatürk’ün yerine 7. Ordu Komutan Vekilliğine atanması.
11 Ekim 1917 – 11 Ekim 1917 Tarihinde bir ay müddetle İstanbul’a mezunen gitmişler ve rahatsızlıklarına mebni tedavi edilmek üzere üç ay mezuniyet verilmiştir. (Kaynak: Atatürk’ün Özlük Dosyası)
11 Ekim 1917 – Atatürk’ün, izinli olarak Halep’ten İstanbul’a hareketi.
15 Ekim 1917 – Mustafa Kemal’in, Halep’ten İstanbul’a dönmesi. (7. Ordu Komutanlığı’ndan ayrılan Mustafa Kemal, 2. Ordu komutanı sıfatıyla, izinli olarak İstanbul’a döndü.) (Bazı kaynaklarda Mustafa Kemal’in İstanbul’a dönmesi ekim ortası veya ekim sonu olarak gösterilmektedir.)
15 Ekim 1917 – Alman İmparatoru Kayzer Willhelm, 15 Ekim 1917’de Sultan Mehmet Reşat’ın davetlisi olarak İstanbul’a gelir. (Padişahı Almanya’ya davet eder. Padişah 73 yaşındadır ve rahatsızdır. Siyasi durum icabı ziyaretin iadesi gerekmektedir. Padişahı temsilen Veliahtın gitmesi ve orduyu temsilen tanınmış bir generalin heyete katılması kararlaştırılır. Heyette askeri danışman olarak Albay Naci (Eldeniz)‟den başka, Başmabeyinci Lütfi Simavi de görevlendirilmiştir. Orduyu temsilen heyete katılması teklifine Mustafa Kemal olumlu cevap verir. Tahta çıkması pek uzak olmayan Veliaht ile tanışmak, ona gerçek durumu açıklamak ve güvenini sağlamanın gelecek bakımından yararlı olacağını düşünür. Vahidettin ile Vaniköy’deki sarayında görüşür. Seyahat 15 Aralık 1917‟de başlar ve 4 Ocak 1918‟de sona erer. Yol boyunca ve Almanya’da ikametleri süresince Mustafa Kemal Vahidettin’i savaşın gidiş yönü, ülke yönetimi, alınması gerekli önlemler konusunda sürekli uyarmaya çalışır. Hatta dönüşte bir ordu komutanlığı istemesini önerir. Seyahat süresi içinde Vahdettin’in davranışları yurt içinde olduğundan farklıdır. Mustafa Kemal ile her konuyu konuşmaktan çekinmez.)
25 Ekim 1917 – Halep’in güneyinde kanlı çarpışmalar yaşanmıştır. Asi arap aşiretleri Halep’e girerek sokak muharebeleri başlatmışlardır.
31 Ekim 1917 – İngilizlerin, Sina cephesinde taarruza geçmeleri. İngiliz taarruzunun gelişmesi sonucu Sina cephesindeki Osmanlı ordusu geri çekilmiş, 9 Aralık 1917 günü İngilizler Kudüs’ü ele geçirmişlerdir.
31 Ekim 1917 – Bu tarihte başlayan İngiliz saldırısı başarılı olmuş, Falkenhayn Halep’teyken gafil avlanmıştır. Nitekim 6 Kasım’da cephe yarılmış ve 8 Kasım’da genel Osmanlı çekilmesi başlamış ve 9 Kasım’da Kudüs İngilizlerin eline geçmiştir. (Atatürk’ün Gizli Kurtuluş Planları, Sinan Meydan, 7. Baskı, s.37)
2 kasım 1917 – Siyonizm üzerine Balfour bildirisi.
2 Kasım 1917 – İngilizler’in Gazze’yi alması. Rusya’da Bolşevik’lerin iktidara geçmesi.
7 Kasım 1917 – Mustafa Kemal’in, İstanbul’da Genel Karargâhta görevlendirilmesi.
7 Kasım 1917 – İngiliz kuvvetleri Osmanlı Devleti idaresindeki Gazze’yi ele geçirdi.
7 Kasım 1917 – Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) resmen kuruldu.
7 Kasım 1917 – İttihat ve Terakki partisi “Aile Kararnamesi” ile imam nikâhının tümden bağlayıcı niteliğini sınırlandırıp kadına da kocasını boşama hakkını tanıdı. (Akl-ı Kemal c.2, Sinan Meydan)
16 Kasım 1917 – Başkomutan Vekili ve Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın, Atatürk’e, beraberinde Suriye cephesinden dönen bazı subayların geliş sebebini soran telgrafı.
18 Kasım 1917 – Atatürk’ün, Enver Paşa’nın 16.11.1917 tarihli telgrafına cevabı: “Beraberimde bir kurmay subayı aldığım hakkındaki ifade doğru değildir. Ben yalnız yaverlerimi beraber aldım.”
5 Aralık 1917 – İngilizlerin Anadolu’daki istihbarat subayı İstihbarat Albay Maunsell’in Londra’ya gönderdiği rapor (İngilizlerin Kürtleri Türklere karşı kullanma planı); Pantürkizm’e karşı ağırlıklı olarak Kürt milliyetçiliğini çıkarmak gerekir. Coğrafi durum dikkate alındığında (Kürtler) Türk kovanına önemli bir unsur olarak sokulabilir.” (Cumhuriyet tarihi yalanları, Sinan Meydan)
7 Aralık 1917 – 7 Aralık 1917 Tarihinde Karargâh-ı Umumi emrine alınarak sene-i meıkûre kânunuevvelinde mülga Veliaht-ı Saltanat refakatinde Almanya Karargah-ı Umumisi’ne azimet etmiş.
8 Aralık 1917 – Kudüs, Osmanlı Devleti’nin elinden çıktı.
9 Aralık 1917 İngilizler, Kudüs’ü kuşattı.
11 Aralık 1917 – Kudüs’ün, İngilizler tarafından işgali.
13 Aralık 1917 – Atatürk’ün, Veliaht Vahdettin ile tanışması. Bu tanışma Almanya seyahatinden 2 gün önce Vahdettin’in Vaniköyü’ndeki köşkünde olmuştur.
14 Aralık 1917 – Atatürk’ün, akşam Yerebatan’daki Sadaret Evi’nde Sadrazam Talât Paşa ile görüşmesi.
15 Aralık 1917 – Mustafa Kemal’in Veliaht Vahdettin ile Almanya’ya gitmesi. Mustafa Kemal’in, Veliaht Vahdettin Efendi’nin maiyetinde Almanya’ya gitmek üzere İstanbul’dan ayrılması. (4 Ocak’1918’de sona erer.)
15 Aralık 1917 – Atatürk’ün, Veliaht Vahdettin Efendi’nin maiyetinde Almanya’ya gitmek üzere İstanbul’dan trenle hareketi (Alman Genel Karargâhı’nı ve Alman cephelerini ziyaret amacıyla düzenlenen ve 15 Aralık 1917-4 Ocak 1918 arasını kapsayan bu seyahat esnasında Atatürk, Alman askerî çevrelerinde incelemeler yaparak, Alman İmparatoru II. Wilhelm ve devrin tanınmış komutanlarıyla görüştü. Onlara -hoşlanmasalar da- I. Dünya Harbi’nin muhtemel sonuçları hakkındaki görüşlerini belirgin şekilde anlattı.
16 Aralık 1917 – Mustafa Kemal’e, o güne kadarki üstün başarıları sebebiyle “Birinci Rütbe’den Kılıçlı Mecidî Nişanı” verilmesi.
18 Aralık 1917 – Rusya ile Türkiye arasında Erzincan Antlaşması yapıldı.
19 Aralık 1917 – Atatürk’ün, Veliaht Vahdettin Efendi’nin maiyetindeki heyetle beraber Alman Genel Karargâhı’nın bulunduğu Bad Kreuznach kasabasına gelişi ve Karargâhla imparator II. Wilhelm tarafından karşılanışları (Atatürk, bugün Karargâhla imparator II. Wilhelm, Mareşal Hindenburg, General Ludendorff ve diğer Karargâh komutanları ile tanışmıştır.
20 Aralık 1917 – Atatürk’ün, Veliaht Vahdettin Efendi’nin maiyetindeki heyetle beraber Strasburg’a gelişi, öğleden sonra güneybatıdaki Fransız sınırına yakın Alman siperlerini ziyaret edişi, akşam tekrar Strasburg’a dönüşü.
21 Aralık 1917 – Atatürk’ün, Veliaht Vahdettin Efendi’nin maiyetindeki heyetle beraber Colmar’daki Alman Karargâhı’nı ve siperlerini ziyareti. Atatürk, bugün cephede Alman subayları ile konuşarak incelemelerde bulunmuştur.
22 Aralık 1917 – Atatürk’ün, Veliaht Vahdettin Efendi’nin maiyetindeki heyetle beraber Essen’deki ağır silâh yapımıyla ilgili Krupp Fabrikalarını ziyareti.
23 Aralık 1917 – Atatürk’ün, Veliaht Vahdettin Efendi’nin maiyetindeki heyetle beraber Berlin’e gelişi (Heyet, burada 10 gün kalmıştır).
31 Aralık 1917 – Atatürk ve Vahdettin, yılbaşını Berlin’de geçirdiler.
Bu memleket tarihte Türk’tü, şimdi de Türk’tür ve ebediyen Türk olarak yaşayacaktır. (1923, Adana) Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK
Not: Lütfen varsa hata ve noksanları yorum yaparak bildiriniz.
Sayfayı yazdırın
