Abdurrahman Şeref Bey (1853 – 1925)

Ünlü tarihçi ve siyaset adamlarımızdan birisidir. Osmanlı Ayan Meclisi üyeliğinde bulundu. TBMM’nin II. Döneminde İstanbul Milletvekilliği yaptı. Eserlerinden en önemlisi iki ciltlik “Tarih-i Devlet-i Osmaniye”dir.

Adbülkerim Paşa (1878 – 1932)

Hurşit Paşa Savaş Divanı’nda önce üyelik, sonra başkanlık yaptı. İstanbul Hükümeti adına Mustafa Kemal Paşa ile telgraf yazışmalarını düzenledi.

Adbülmecit Efendi (1868 – 1944)

Son halifedir. 1918’de Vahdettin’in tahta çıkması üzerine Veliaht oldu. Büyük Millet Meclisi Hükümeti 1 Kasım 1922’de saltanatı kaldırınca, Veliaht sıfatını kaybetti. Vahdettin’in İngilizlere sığınması üzerine Meclis tarafından Halife seçildi. Cumhuriyetin ilanından dört ay sonra halifeliğin kaldırılıp bütün Osmanlı hanedanının sınır dışı edilmesi üzerine yurt dışına çıkarıldı.

Adil Bey (1865 – 1932)

Damat Ferit Paşa Hükümeti’nde Dışişleri Bakanlığı yaptı. Sivas Kongresi’ne engel olmak için çalışmalarda bulundu. Yüzellilikler listesine alındı ve yurt dışına çıkarıldı.

Adnan Bey (Adıvar) (1882 – 1955)

Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nde İstanbul milletvekili seçildi. Kurtuluş Savaşı başında Anadolu’ya geçti. TBMM’nin I. Döneminde Sağlık Bakanlığı yaptı. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kurucuları arasında yer aldı.

Ahmet İzzet Paşa (1864 – 1937)

Sadrazamlığı sırasında Mondros Ateşkes Anlaşması imzalandı. Ahmet Tevfik Paşa Hükümeti’nde İçişleri Bakanlığı yaptı. Bilecik görüşmesine katılan Osmanlı kurulu içinde yer aldı. Ankara’ya götürüldü. İstanbul hükümetlerinde görev almayacağına söz vermesine üzerine İstanbul’a dönmesine izin verildi. Ahmet İzzet Paşa, Mustafa Kemal Paşa’ya verdiği bu sözü tutmadı.

Ali Rıza Bey (1859 – 1930)

İkinci Meşrutiyeti hazırlayan siyasi hareketin önderlerindendi. İkinci Meşrutiyet Döneminde Osmanlı Mebusan Meclisi ve Ayan Meclisi Başkanlığı yaptı.

Ali Bey (Çetinkaya) (1878 – 1949)

172. Alay Komutanıydı. Batı Anadolu’da Yunanlılara karşı ilk askeri direnişi başlattı. Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nde İstanbul milletvekili seçildi. 16 Mart 1920’de İstanbul’un işgali üzerine İngilizler tarafından Malta Adası’na sürüldü. TBMM’nin II. Döneminde Afyon milletvekilliği yaptı. İstiklal Mahkemeleri Başkanlığı’nın yanı sıra Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlıkları görevlerinde bulundu.

Ali Fuat Paşa (Cebesoy) (Orgeneral) (1882 – 1968)

Merkezi Ankara’da olan 20. Kolordu Komutanlığı görevinde iken Sivas Kongresi kararıyla Batı Anadolu Genel Kuvayi Milliye Komutanlığına getirildi. 26 Haziran – 10 Kasım 1920 tarihleri arasında Batı Cephesi Komutanlığı görevinde bulundu. TBMM’nin I. ve II. Döneminde Ankara milletvekilliği yaptı. 1920 yılında Moskova büyükelçiliğine atandı. Milletvekilliği ve Meclis Başkanlığının yanı sıra Ulaştırma ve Bayındırlık Bakanlığı da yapan Ali Fuat Cebesoy’un “Siyasi Hatıralar”, “Sınıf Arkadaşım Atatürk” gibi eserleri vardır.

Ali Galip (1871)

1919 yılında Damat Ferit Paşa tarafında Elazığ (Harput) Valiliğine atandı. Sivas Kongresi’ni engellemeye, Mustafa Kemal Paşa’yı tutuklamaya çalıştı. Yüzellilikler listesinde yer aldı ve yurt dışına çıkarıldı.

Ali Hikmet Paşa (Ayerdem) (Korgeneral) (1876 – 1939)

1921 – 1922 yıllarında Kafkas Cephesinde Tümen Komutanlığı yaptı. Milli Savunma Bakanlığı’nda Müsteşarlık görevinde bulundu. 2. ve 6. Kolorduda komutanlık yaptı.

Ali İhsan Paşa (Sabis) (General) (1882 – 1957)

1919 yılında İngilizler tarafından Malta Adası’na sürgün edildi. 2 yıl sonra Malta’dan dönüp orduya katıldı. Batı Cephesinde I. Ordu komutanlığı yaptı.

Ali Kemal Bey (1867 – 1922)

Mondros Ateşkes Anlaşması sonrasında kurulan İstanbul Hükümetlerinde İçişleri ve Milli Eğitim Bakanlıklarında bulundu. Kurtuluş Savaşı yıllarında “Peyam-ı Sabah” gazetesinde Kurtuluş Savaşı karşıtı yazılar yazdı. Büyük Zaferden sonra yargılanmak üzere Ankara’ya götürülürken İzmit’te linç edildi.

Anzavur Ahmet (… – 1921)

Alaydan yetişme bir jandarma subayıdır. İstanbul Hükümeti’ne yakınlığında dolayı “Mir-i Miranlık” rütbesi ile “Paşa” sanını aldı. İzmit Mutasarrıflığına atandı. Bolu, Düzce, Bandırma ve Gönen yörelerindeki ayaklanmaları yönetti. Yunanlı işgalcilerle işbirliği yapan Anzavur 1921 yılında bir çarpışma sırasında öldürüldü.

Bekir Sami Bey (Kunduh) (1862 – 1932)

Osmanlı Döneminde valilik yaptı. Sivas Kongresi’ne katıldı. Temsilciler Kurulu üyeliğinde bulundu. Dışişleri bakanlığı yaptı. TBMM’nin I. Döneminde Yozgat, II. Döneminde Tokat milletvekilliği yaptı. Terakkiperver Cumhuriyet Partisi’nin kurucuları arasında yer aldı.

Bekir Sami Bey (Günsav) (Kurmay Albay) (1879 – 1934)

Albay olarak 1919 – 1920 yılları arasında 56. Tümen Komutanlığı ve II. Kolordu Komutan Vekilliğinde bulundu. Bursa ve çevresinde Ulusal Kuvvetlerin örgütlenmesi için çalıştı.

Cafer Tayyar Bey (Eğilmez) (Tümgeneral) (1877 – 1958)

Merkezi Edirne’de olan Birinci Kolordu Komutanı olarak Kurtuluş Savaşı’na katıldı. TBMM’nin I. ve II. Döneminde Edirne milletvekilliği yaptı. Terakkiperver Cumhuriyet Partisi’ne katıldı.

Celal Bey (Bayar) (1883 – 1986)

İttihat ve Terakki Derneği’nin İzmir ve Bursa örgütlerine Genel Sekreterlik yaptı. “Müdafaa-i Hukuku Osmaniye Cemiyeti”ne girdi. “Galip Hoca” takma adıyla Batı Anadolu’da çalışmalarda bulundu. Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nde Manisa milletvekili seçildi. TBMM’nin I. döneminde Bursa, II. Döneminde İzmir milletvekilliği yaptı. İktisat ve İmar Bakanlığı yaptı. İş Bankası’nın kurucuları arasında yer aldı. 1937 – 1939 yılları arasında Başbakanlık, 1950 – 1960 yılları arasında Cumhurbaşkanlığı yaptı. Demokrat Parti kurucularındandır.

Celalettin Arif Bey (1876 – 1930)

Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nde İstanbul milletvekili seçildi ve başkanlığını yaptı. Meclisin dağılması üzerine Ankara’ya geldi. TBMM’nin I. Döneminde Erzurum milletvekilliği yaptı. TBMM II. Başkanlığı ve Adalet bakanlığı yaptı. 1921’de Roma Büyükelçiliğine atandı.

Cemal Paşa (Mersinli) (1873 – 1941)

1919’da II. Ordu Müfettişi olarak Konya’da bulundu. İstanbul Hükümeti’nde Milli Savunma Bakanlığı yaptı. Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nde Isparta milletvekili seçildi. 16 Mart 1920’de İstanbul’un işgali üzerine İngilizler tarafından Malta Adası’na sürüldü. Sürgünden döndükten sonra TBMM’nde Isparta milletvekilliği yaptı.

Cemil Cahit Bey (Toydemir) (Orgeneral) (1883 – 1956)

Albay rütbesi ile 10. Tümen Komutanlığında bulundu. 5. Kafkas Tümeni Komutanlığı, Trakya I. Bölge Komutanlığı, 41. ve 11. Tümen Komutanlıkları, Milli Savunma Bakanlığı Müsteşarlığı yaptı.

Cevat Abbas (1887 – 1943)

Mustafa Kemal Paşa ile Samsun’a çıkan subaylar arasındaydı. TBMM’nin I. Döneminde Bolu milletvekilliği yaptı

Cevat Bey (Dursunoğlu) (1892 – 1970)

Vilayat-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Erzurum Şubesi kurucularındadır. Kendi delegelik hakkını Mustafa Kemal Paşa’ya vererek Mustafa Kemal Paşa’nın Erzurum Kongresi’ne katılmasını sağladı. Cevat Bey, kongreye Hasankale delegesi olarak katıldı. Milli Mücadelede Erzurum adlı önemli bir kitabı vardır.

Cevat Paşa (Çobanlı) (Orgeneral) (1871 – 1938)

İstanbul Hükümeti’nde Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı yaptı. 16 Mart 1920’de İstanbul’un işgali üzerine İngilizler tarafından Malta Adası’na sürüldü. İki yıl sonra yurda döndü. TBMM’nin II. Döneminde İstanbul milletvekilliği yaptı. Aynı yıl Üçüncü Ordu Müfettişliği’ne atandı.

Curson (Kürzin) (George Cord) (1859 – 1925)

1919 – 1922 yılları arasında İngiltere Dışişleri Bakanı.

Çerkez Ethem (1885 – 1948)

Kurtuluş Savaşı Dönemi çetecilerindendir. 1919 – 1920 yılları arasında, Anadolu’da kurduğu Gezici Kuvvetler (Kuvayi Seyyare) ile iç ayaklanmaların bastırılmasında ve Yunan ilerleyişinin durdurulmasında önemli hizmetleri oldu. Düzenli orduya geçiş süresinde Batı Cephesi Komutanlığı emrine girmeyi reddederek TBMM Hükümeti’ne başkaldırdı. Çıkan çarpışmada yenilerek Yunanlılara sığınmıştır. İzmir’e ve oradan Atina’ya gönderildi. Ankara İstiklal Mahkemesi’nde Çerkez Ethem, kardeşleri ve yakınlarıyla birlikte 9 Mayıs 1921’de “Hükümeti silahlı olarak düşürmek için girişimde bulunmak ve düşman tarafına kaçmak” suçuyla idama mahkum edildi.

Lozan Barış Antlaşmasından sonra Çerkez Ethem ve kardeşleri, yüzellilikler listesine alınarak yurda girmeleri yasaklandı.

Çerkez Reşit Bey (1877 – 1951)

Çerkez Ethem’in kardeşidir. TBMM’nin I. Döneminde Saruhan (Manisa) milletvekilliği yaptı. Kardeşi ile birlikte, düzenli ordunun kurulmasına karşı çıktı. Çerkez Ethem ile birlikte Yunanlılara sığındı. Ankara İstiklal Mahkemesi tarafından idama mahkum edildi. Yüzellilikler listesine alındı ve yurt dışına çıkarıldı.

Çolak İbrahim Bey (Albay) (1878 – 1944)

Kurtuluş Savaşı’nda, Batı Cephesi Komutanlığı’na bağlı II. Kuvayi Seyyare adı verilen bir süvari birliği ile, Bolu, Düzce ve Yozgat ayaklanmalarının bastırılmasında önemli başarılar kazandı. Tümen komutanlığına atandı. Birinci ve İkinci İnönü, Sakarya Savaşı ve Büyük Taarruza katıldı.

Damat Ferit Paşa (1853 – 1923)

Vahdettin döneminde beş kez sadrazamlık yaptı. Kurtuluş Savaşı’nın başarısız olması için her türlü girişimde bulundu. Sadrazamlığı döneminde Sevr Antlaşmasını imzalandı. Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasından sonra Fransa’ya kaçtı.

Demirci Mehmet Efe (1885 – 1951)

Yunanlıların İzmir’i işgal etmesi üzerine çetesiyle birlikte Kurtuluş Savaşı’na katıldı. Aydın Cephesi Umum Kuvayi Milliye (Ulusal Kuvvetler) komutanlığı yaptı. Düzenli orduya geçiş aşamasında kuşkulu davranışları nedeniyle baskın sonunda yakalandı. TBMM Hükümeti tarafından bağışlandı.

Derviş Bey (Ahmet) (Korgeneral) (1884 – 1932)

1920 – 1921 yılları arasında Süvari Grup Komutanlığında bulundu. Ayrıca tümen komutanlıkları, askeri okullar müfettişliği, İstanbul Merkez Komutanlığı yaptı.

Fahrettin Bey (Altay) (Orgeneral) (1880 – 1974)

Kurtuluş Savaşı başlarında Konya’da II. Kolordu komutanı idi. Kütahya – Eskişehir Savaşı’ndan sonra kurulan V. Süvari Kolordusu komutanlığına atandı ve generalliğe yükseldi. Büyük Taarruz’da büyük başarılar gösterdi. 9 Eylül 1922’de İzmir’e ilk giren komutanlar arasında yer aldı. TBMM’nin I. Döneminde Mersin, II. Döneminde İzmir milletvekilliği yaptı. 1924 yılında milletvekilliğind

Fethi Bey (Ali Fethi Okyar) (1880 – 1943)

Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nde İstanbul Milletvekili seçildi. 1920’de TBMM’ne katıldı. 1920 – 1921 yıllarında Meclis İkinci Başkanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Hükümet Başkanlığı yaptı. Cumhuriyetin ilanından sonra dört ay başbakanlık yaptı. 1925 – 1930 yılları arasında Paris’te büyükelçi olarak bulundu. 1930’da Serbest Cumhuriyet Fırkası’nı kurdu. Londra büyükelçiliği ve Adalet bakanlığı yaptı.

Fevzi Paşa (Çakmak) (Mareşal) (1876 – 1950)

27 Nisan 1920’de Ankara’ya geldi. Kurtuluş Savaşı sırasında Milli Savunma Bakanlığı, Bakanlar Kurulu ve Genelkurmay başkanlığı yaptı. Büyük Zafer’den sonra mareşalliğe yükseltildi. TBMM’nin II. Döneminde Kozan milletvekilliği ve Genelkurmay Başkanlığı görevlerinde bulunduğu sırada, milletvekilliği görevinden ayrılarak Genelkurmay Başkanlığını yürüttü. 1944 yılında emekli oluncaya kadar bu görevinde kaldı. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Mustafa Kemal Paşa’dan sonra ikinci mareşalidir.

Franklin Bouillion (Franklen Buyon) (1870 – 1939)

Fransa Dışişleri Bakanlığı özel temsilcisi olarak 1921 – 1922 yıllarında Türkiye’ye geldi. Mustafa Kemal Paşa ile Fransa adına görüşmelerde bulundu. Ankara Antlaşması ile Mudanya Ateşkes Antlaşmasında etkin ve yapıcı rol oynadı.

Hacı Şükrü Bey (Altındağ) (1883 – 1935)

57/ Tümende komutanlık yaptı. TBMM’nin I. Döneminde Diyarbakır milletvekilliği yaptı.

Hacim Bey (Hacim Muhittin Çarıklı) (1881 – 1965)

İzmir’in Yunanlılar tarafında işgal edilmesi üzerine Balıkesir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nde görev aldı. Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nde milletvekili seçildi. İstanbul’un işgali üzerine Ankara’ya geçti. TBMM’nin I. ve II. Döneminde Balıkesir, III. Döneminde ise Giresun milletvekilliği yaptı. Olağanüstü yetki ve milletvekilliği göreviyle Bursa valiliğine atandı. İstiklal Mahkemesi başkanlığı da yaptı.

Hakkı Behiç Bey (Behiç) (1886 – 1943)

TBMM’nin I. Döneminde Denizli milletvekilliği yaptı. İçişleri ve Maliye Bakanlıkları görevlerinde bulundu. Yeşilordu’da Genel Yazmanlık yaptı.

Halide Edip (Adıvar) (1884 – 1964)

Ünlü yazarlarımızdandır. İzmir’in Yunanlılar tarafından işgalini protesto etmek amacıyla düzenlenen 23 Mayıs 1919’daki İstanbul Sultanahmet mitinginde etkileyici bir konuşma yaptı. İstanbul’un işgali üzerine Kurtuluş Savaşı’na katılmak üzere Ankara’ya geçti. Onbaşı, çavuş ve başçavuş rütbeleriyle orduda görev aldı. Yunanlıların savaş sırasında Batı Anadolu’da yaptığı zulümleri inceleyen “Tetkiki Mezalim Kurulu”nda bulundu. En önemli romanlarından biri olan “Ateşten Gömlek”de Kurtuluş Savaşı yıllarını, “Türk’ün Ateşle İmtihanı” adlı eserinde ise Kurtuluş Savaşı gözlemlerini anlatır.

Hamdullah Suphi Bey (Tanrıöver) (1885 – 1966)

Yazar ve devlet adamıdır. Son Osmanlı Mebusan Meclisi ve TBMM’ne Saruhan (Manisa) milletvekili olarak katıldı. İki kez Milli Eğitim Bakanlığı ve Türk Ocakları Genel Başkanlığı yaptı.

Harbourd (Harbord) (Tümgeneral) (1885 – 1947)

Amerikan generali. Özellikle Doğu Anadolu’da incelemeler yapmak üzere oluşturulan kurulun başkanı olarak Türkiye’ye geldi. 20 Eylül 1919’da Sivas’ta Mustafa Kemal Paşa ile üç saat süren bir görüşme yaptı. Türkiye hakkındaki görüşlerini bir raporla Amerikan Kongresi’ne sundu. Türkiye ve Türkler hakkında olumlu düşüncelerle Türkiye’den ayrıldı.

Harrington (1872 – 1840)

İngiliz generali. 1918 – 1923 yılları arasında İngiliz İşgal Kuvvetleri komutanı olarak İstanbul’da bulundu. Mudanya Ateşkes Antlaşması görüşmelerine İngiltere adına katıldı.

Hüsrev Bey (Gerede) (1888 – 1962)

Mustafa Kemal Paşa ile birlikte Samsun’a çıkan subaylar arasındaydı. Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nde milletvekili seçildi. İstanbul’un işgali üzerine Anadolu’ya geçti. TBMM’nin I. ve II. Döneminde Trabzon milletvekilliği yaptı. Çeşitli ülkelerde büyükelçilik yaptı. Hüsrev Gerede’nin “Siyasi Hatıralarım”, “Türk Nipon Dostluğunun Sonsuz Hatırası” gibi eserleri vardır.

İsmet Paşa (İnönü) (1884 – 1973)

Kurtuluş Savaşı’nın ilk günlerinden başlayarak Mustafa Kemal Paşa’nın yanında yer aldı. 3 Mayıs 1920’de Genel Kurmay Başkanlığına getirildi. Kasım 1920’de Genel Kurmay Başkanlığı göreviyle birlikte Batı Cephesi Komutanlığı’na atandı. Yunanlılara karşı Birinci İnönü ve İkinci İnönü Zaferlerini kazandı. Sakarya Savaşı ve Büyük Taarruz’da önemli hizmetleri oldu.

Büyük Zaferden sonra, Mudanya Ateşkes Antlaşması’na Başdelege olarak katıldı. Dışişleri Bakanı ve Başdelege olarak Lozan Antlaşması görüşmelerine katıldı ve imzaladı. Cumhuriyetin ilanından sonra başbakan oldu. Mustafa Kemal Paşa’nın ölümünden sonra Cumhurbaşkanı seçildi. Yaşamının sonuna kadar siyasetin içinde kaldı.

İzzettin Bey (Çalışlar) (1882 – 1951)

1920 yılında Anadolu’ya geçti. Batı Cephesinde yapılan bütün savaşlara katıldı. I. Grup ve I. Kolordu komutanlıkları yaptı. TBMM’nin II. Döneminde Aydın milletvekilliği yaptı. 1924 yılında milletvekilliğinden ayrılarak ordudaki görevine döndü.

Kara Vasıf Bey (1872 – 1931)

Anadolu’ya insan ve silah kaçıran “Karakol Cemiyeti”nin kurucularındandır. Sivas Kongresi’ne katıldı. Temsilciler Kuruluna seçildi. Son İstanbul Mebusan Meclisi’nde Sivas milletvekili seçildi. İstanbul’un işgali üzerine İngilizler tarafından Malta Adası’na sürgün edildi. Ekim 1921’de Ankara’ya döndü. TBMM’nin I. Döneminde Sivas milletvekilliği yaptı. Terakkiperver Cumhuriyet Partisi’ne girdi. Bir süre bu partinin Genel Sekreterliğini yaptı.

Kazım Bey (Dirik) (Korgeneral) (1881 – 1941)

Ordu Müfettişliği Kurmay Başkanı olarak Atatürk’le Samsun’a çıkan subaylar arasındaydı. 1921’de Ulusal Direnişe katılmak için görev isteğinde bulunması üzerine Ankara’ya çağrıldı. Milli Savunma Bakanlığı emrine alınarak Batı Cephesi Komutanlığı’nda görevlendirildi. II. Tümen Komutanlığı, Bitlis Vali Vekilliği, İzmir Valiliği ve Trakya Umumi Müfettişliği yaptı.

Kazım Karabekir Paşa (Korgeneral) (1882 – 1948)

15/Kolordu komutanıydı. TBMM Hükümeti tarafından Doğu Cephesi Komutanlığına atandı. TBMM’nin I. Döneminde Edirne, II. Döneminde İstanbul milletvekilliği yaptı. Terakkiperver Cumhuriyet Partisi’nin kurucusu ve başkanıdır. İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı döneminde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı yaptı.

Kazım Paşa (İnanç) (1880 – 1938)

Osmanlı Devleti’nde Genelkurmay İkinci Başkanı. Bu görevdeyken Atatürk’ün Anadolu’ya geçmesine yardımcı oldu. Görevinden alınınca 1920 yılının Haziran’ında Anadolu’ya geçip Kurtuluş Savaşı’na katıldı. Milli Savunma Bakanlığı’nda Müsteşarlık, 6. ve 9. Kolorduda da komutanlık yaptı.

Kazım Paşa (Özalp) (Orgeneral) (1880 – 1968)

Yunanlılar İzmir’i işgal ettiğinde Balıkesir’de bulunan 61. Tümen’in komutanıydı. Balıkesir’de Kuvayi Milliye’nin kurulmasını destekledi. 1920’de TBMM’nin I. Döneminde Balıkesir milletvekilliği yaptı. 1921 – 1922 yılları arasında Savunma Bakanlığı yaptı. 1924’de TBMM Başkanlığı’na seçildi.

Kemalettin Sami Paşa (Korgeneral) (1884 – 1934)

1920 yılında Ankara’ya gelerek Kurtuluş Savaşı’na katıldı. 1. Tümen ve Ankara Komutanlığı, 4. Grup ve 4. Kolordu Komutanlığı yaptı. TBMM’nin II. Döneminde Sinop milletvekilliği yaptı. Büyük Zafer’den sonra generalliğe yükseltildi.

Kılıç Ali Bey (Ali Kılıç) (1889 – 1971)

Birinci Dünya Savaşı’nda binbaşıydı. Kurtuluş Savaşı’nda Maraş – Antep çevresinde Kuvayi Milliye Komutanı olarak bölgedeki direnişi yönetti. TBMM’nin I. Döneminde Antep – Maraş milletvekilliği yaptı. Ayrıca İstiklal Mahkemesi’nde Başkanlık görevinde de bulundu.

Köprülülü Hamdi Bey (1886 – 1920)

Edremit Kaymakamlığında iken “İttihatçı” olduğu suçlamasıyla Damat Ferit Hükümeti tarafından görevinden alındı. Akbaş Cephaneliği baskınını düzenleyerek, buradaki silah ve cephaneyi Anadolu’ya gönderdi. Anzavur ve arkadaşları tarafından şehit edildi.

Lloyd George (1863 – 1945)

Kurtuluş Savaşı yıllarında İngiltere Başbakanı idi. Sevr Anlaşması’nın tümüyle uygulanmasından yana bir politika izlemiştir.

Mahmut Bey (1880 – 1920)

1920’de Tümen Komutanı olarak Düzce Ayaklanmasını bastırmak için görevlendirildiğinde, Hendek’te birlikleri dağıtıldı ve ayaklananlarca şehit edildi.

Manastırlı Hamdi Efendi (1883 – 1945)

İstanbul’un İngilizler tarafından işgal edildiğini her türlü tehlikeyi göze alarak Mustafa Kemal’e bildiren telgrafçı. İngilizler 16 Mart 1920’de İstanbul limanına büyük bir zırhlı ile gelerek devlet dairelerini işgal etmeye başladılar. Bu arada Son Osmanlı Meclis-i Mebusanını bastırdılar.

İşgal devletlerinin giriştikleri bu olay ve yarattıkları vahşeti Manastırlı Hamdi Efendi, Mustafa Kemal’e bildirdi. Hamdi Bey’in telgrafı bir anda kesilince Mustafa Kemal İstanbul’un işgalinin tamamlandığını anladı. Telgrafçı Hamdi Efendi, Ankara’ya gelerek Ziraat Okulu’nda kurulan karargahta telgraf memurluğu görevini sürdürdü.

Mazhar Müfit Bey (Kansu) (1874 – 1948)

1919’da Bitlis Valisi iken Damat Ferit Paşa tarafından görevinden alındı ve yargılanmak üzere İstanbul’da çağrıldı. İstanbul’a gitmeyerek Erzurum’da Mustafa Kemal Paşa ile birlikte çalışmaya başladı. Temsilciler Kurulu üyesi oldu. TBMM’nin I. Döneminde Hakkari, sonra da Denizli ve Çorum milletvekilliği yaptı. Elazığ Valiliği ve İstiklal Mahkemeleri Başkanlığı yaptı.

Muhittin Paşa (1896 – 1926)

Damat Ferit Paşa Hükümeti zamanında Ankara Valiliği yaptı. Kurtuluş Savaşı’na karşı olan davranışları ve Sivas Kongresi’ne karşı girişimleri nedeniyle tutuklanarak Sivas’a gönderildi. Kurtuluş Savaşı’na karşı çıkmayacağına dair söz verince İstanbul’a gitmesine izin verildi.

Nazım Bey (1888 – 1921)

Tümen komutanlıklarında bulunmuş subaylarımızdandır. Çarpışmalar sırasında şehit edildi. Şehit düşmesinden bir gün sonra, TBMM tarafından, rütbesi albaylığa yükseltildi.

Nazım Bey (Ali Nazım Resmor) (1868 – 1935)

Harput (Elazığ) Valiliği yaptı. TBMM’nin I. Döneminde Tokat milletvekilliği yaptı. Kısa süre İçişleri Bakanlığı yaptı. Yeşilordu sorunu nedeniyle milletvekilliğinden alındı. İstiklal Mahkemesi tarafından on beş yıl hüküm giydi.

Nurettin Paşa (1873 – 1932)

Mondros Ateşkes Antlaşması sırasında İzmir ve Aydın valilikleri, 17. ve 25. Kolordu komutanlıklarında bulundu. Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile İstanbul Hükümetini uzlaştırmaya çalıştı. Daha sonra Kurtuluş Savaşı’na katılmak üzere Anadolu’ya geçti. Fakat, Anadolu’daki genç komutanlarla anlaşmazlığa düşerek görevinden çekildi. 1922’de 10. Ordu Komutanlığına atandı ve bu görevle Başkomutan Meydan Savaşı’na katıldı. Zaferden sonra Korgeneral oldu. Askeri Şura Üyeliği de yaptı. 1925 yılında askerlikten ayrıldı. Milletvekilliği sırasında devrimlere karşı çıkışıyla dikkatleri çekti.

Rauf Bey (Hüseyin Rauf Orbay) (1881 – 1964)

Balkan Savaşı’nda Hamidiye Savaş Gemisindeki hizmetleri nedeniyle “Hamidiye Kahramanı” olarak tanındı. 1918 Mondros Ateşkes Anlaşması’nı Osmanlı Hükümeti adına imzalayan kurulun başkanıdır. Anadolu’ya geçerek Erzurum ve Sivas Kongrelerine katıldı. 16 Mart 1920’de İstanbul’un işgali üzerine İngilizler tarafından Malta Adası’na sürüldü. Sakarya Zaferi’nden sonra serbest bırakıldı, Ankara’ya geldi. Bayındırlık Bakanlığı ve Meclis İkinci Başkanlığı yaptı. Başbakanlık görevinde bulundu. Terakkiperver Cumhuriyet Partisi’nin kurucuları arasında yer aldı.

Recep Bey (Peker) (1889 – 1950)

Harp Akademisinden mezun olduktan bir yıl sonra (1919) Ulusal Direniş’e katıldı. TBMM’nin II. Döneminde Kütahya milletvekilliği yaptı. CHP Genel Sekreterliği, Milli Savunma, Bayındırlı ve İçişleri Bakanlıkları yaptı. 1946 – 1947 yılları arasında Başbakan oldu.

Refet Paşa (Bele) (General) (1881 – 1963)

1919’da 3. Kolordu Komutanı olarak Mustafa Kemal’le birlikte Samsun’a çıkan subaylar arasındaydı. Kolordu Komutanı sıfatıyla katıldığı İnönü ve Sakarya savaşlarından sonra generalliğe yükseltildi. TBMM’nin I. Döneminde İzmir, II. Döneminde İstanbul milletvekilliği yaptı. İçişleri ve Milli Savunma Bakanlıklarında bulundu. Mudanya Ateşkesinden sonra TBMM’ni temsilen Trakya’yı teslim almak üzere görevlendirildi. 19 Ekim 1922’de İstanbul’da törenle karşılandı. Terakkiperver Cumhuriyet Partisi’ne girdi.

Refik Bey (Dr. Saydam) (1881 – 1942)

19 Mayıs 1919’da Mustafa Kemal Paşa’yla birlikte Samsun’a çıkan subaylar arasındaydı. TBMM’nin I. Döneminde Beyazıt (Doğu Beyazıt) milletvekilliği yaptı. Değişik zamanlarda beş defa Sağlık Bakanlığı yaptı. 1939 – 1942 yılları arasında Başbakan oldu. Cumhuriyet Türkiye’sinin 7. Başbakanıdır.

Reşit Paşa (1868 – 1924)

Sivas Kongresi sırasında Sivas Valisiydi. Kongrenin olumlu sonuçlanması için çalıştı. Daha sonra Kastamonu Valiliğine atandı.

Rıza Nur (Dr. Rıza Nur) (1879 – 1943)

Önce İttihat ve Terakki, sonra Hürriyet ve İtilaf Partisi’ne girdi. Kurtuluş Savaşı’nda Anadolu’ya geçti. 1921’de Moskova, zaferden sonra Lozan Barış Antlaşması’na delege olarak katıldı. TBMM’nin I. ve II. Dönemlerinde Sinop milletvekilliği yapan Rıza Nur, Milli Eğitim Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı yaptı.

Salih Paşa (S. Hulusi Kezrak) (1864 – 1939)

Ali Rıza Paşa’dan sonra 8 Mart 1920’de Sadrazam oldu. 2 Nisan 1920’de bu görevinden alındı. Yerine Damat Ferit Paşa atandı. İstanbul Temsilcisi olarak 1919’da Mustafa Kemal Paşa ile Amasya görüşmesini yaptı ve Amasya protokolünü imzaladı. 5 Aralık 1920’de yine İstanbul Hükümeti’nin temsilcisi olarak Bilecik görüşmesine katıldı.

Şevki Paşa (1876 – 1939)

16 Mart 1920’de İstanbul’un işgali üzerine İngilizler tarafından Malta Adası’na sürüldü. 1921’de Anadolu’ya gelerek savaşa katıldı. 2. Kolordu komutanı oldu. Daha sonra Askeri Şura üyeliği yaptı.

Şükrü Naili Paşa (Gökberk) (Korgeneral) (1876 – 1936)

1921’de Anadolu’ya geçti. 15. Tümen Komutanı olarak Kütahya – Eskişehir Savaşları ve Sakarya Savaşı’na, 3. Kolordu Komutanı olarak da Başkomutanlık Meydan Savaşı’na katıldı.

Tevfik Paşa (Ahmet Tevfik) (1845 – 1936)

Dört kez sadrazamlık yaptı. Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra sadrazam oldu (11 Kasım 1918). Paris Barış Konferansı’nda Osmanlı heyetine başkanlık etti. 21 Ekim 1920’de tekrar sadrazam oldu. TBMM’nin 1 Kasım 1922’deki kararı ile İstanbul Hükümeti’ne son verildi. Böylece kendisi de son sadrazam oldu.

Vahdettin (Mehmet VI.) (1861 – 1926)

Son Osmanlı padişahıdır. Mondros Ateşkes Anlaşması’ndan sonra yurdu kurtarmak yerine, işgalcilerle, özellikle de İngilizlerle uzlaşarak tahtını korumayı önde tuttu. Kurtuluş Savaşı’nı başarısızlığa uğratmak için düşmanlarla işbirliği yapmaktan geri durmadı. Saltanatın 1 Kasım 1922’de kaldırılması üzerine, 17 Kasım 1922’de İngilizlere sığınarak yurttan ayrıldı.

Wilson (1879 – 1945)

Amerika Birleşik Devletleri Başkanı. Ocak 1918’de Amerikan Kongresi’ne sunduğu 14 ilke, “Wilson İlkeleri” olarak tanınır.

Yahya Galip (Kargı) (1874 – 1942)

Kurtuluş Savaşı yıllarında Ankara’da defterdarlık, Ankara Vali Vekilliği görevlerinde bulundu. TBMM’nin I., II. Ve III. Dönemlerinde Kırşehir milletvekilliği yaptı.

Yahya Kaptan (1890 – 1919)

Kuvayi Milliye komutanlarındandır. İstanbul’da Bekirağa Bölüğü’nü basarak Halil Paşa, Şadi Bey ve Talat Bey’in kaçırılmasını sağladı. Fakat İstanbul Hükümetine bağlı birliklerce kuşatıldı. Teslim alındıktan sonra 9 Ocak 1920’de şehit edildi.

Yörük Ali Efe (1896 – 1957)

1919’da kurduğu çete ile Batı Cephesi’nde Yunanlılarla savaştı. Büyük hizmetlerinden dolayı kendisine “Milis Albaylığı” rütbesi verildi. Aydın’da Milli Alay Komutanlığı yaptı. Kurtuluş Savaşı sonuna kadar ordu emrinde çalıştı.

Yunus Nadi Bey (Abalıoğlu) (1878 – 1945)

Cumhuriyet gazetesi kurucusudur. Yirmi yaşında Malumat Gazetesi’nde yazı yazmaya başladı. Baskı yönetimi aleyhine gizli dernek kurmak suçuyla üç yıl hapse mahkum edildi. Sonra İkdam ve Tasvir-i Efkar gazetelerinde yazılar yazdı. 10 Ağustos 1920’de Anadolu’da Yeni Gün gazetesini çıkardı. TBMM’nin I. Döneminde Muğla milletvekilliği yaptı. Altı dönem milletvekillik yaptı. “Ankara’nın İlk Günleri”, “Ali Galip Hadisesi” gibi eserleri vardır.

Yusuf Kemal (Tengirşenk) (1878 – 1969)

TBMM’nin I. ve II. Dönemlerinde Kastamonu ve Sinop milletvekilliği yaptı. Dışişleri Bakanlığı görevinde bulundu. Türkiye – Rusya arasındaki Moskova Antlaşması’nı ve Türkiye – Fransa arasındaki Ankara Antlaşması’nı imzaladı. 1924’de Londra Büyükelçisi oldu.

Ziya Hurşit (1890 – 1926)

TBMM’nin I. Döneminde Rize milletvekilliği yaptı. Yozgat İstiklal Mahkemesi üyeliği görevinde bulundu. Mustafa Kemal Paşa’ya İzmir’de suikast girişiminde bulunmak suçundan İstiklal Mahkemesi tarafından ölüm cezasına çarptırıldı.

Bu yazı Biyografi ilk olarak şu sitede yayınlanmıştır Ataturkicimizde.com. Yazının kaynağı bu sitedir.